KADIN ŞAİRLERDEN MİHRÎ, ŞEREF VE LEYLÂ HANIM GAZELLERİNDE “BEZM”

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 175 - 186, 14.12.2017

Günay Kut

Öz

Kadın
divan şairleri bütün Osmanlı şairleri içinde pek az bir yekûn tutar. Bunların
divan sahibi olanları ise bir elin parmaklarını geçmez. Kadın divan şairleri de
söylemlerinde erkek meslektaşlarından farksızdırlar. Bu bağlamda, divan şiirinin
önemli bir unsuru olan “bezm” konusunu bu şairelerin nasıl işledikleri
meselesi, onların bakış açılarını tespit noktasında kayda değer işaretler
verecektir. Özellikle “bezm-i hâs” denilen meclis -ki gam meclisidir-,
musikinin, işretin, bütün âlât-ı bezmin ve tabii ki âşık ve maşukun yer aldığı
hususi bir meclistir.

Bu makalede, kadın şairlerimizin bu has meclisi
nasıl değerlendirdikleri, Mihrî, Leylâ ve Şeref Hanım divanlarından hareketle
ortaya konulmuştur. Çalışmamızda bezm-i elest, bezm-i ezel gibi tasavvufî
meclis bahsi ile tasavvufi gazeller konumuz dışında tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mihri Hatun, Zeynep Hanım, Şeref Hanım, bezm-i hâs, meclis

THE CONCEPT OF "BEZM" IN THE GHAZELS OF WOMEN POETS MIHRÎ, ŞEREF AND LEYLÂ KHANİM

Öz

Female divan poets represent a very small ratio
among all the Ottoman poets. Those who have a divan are not too many to count.
Female divan poets are no different from their male colleagues in their
discourses. In this context, how female poets treat of Bezm [a gathering of
friends in Persian], which is an important element of divan poetry, will
present outstanding signs in understanding their standpoints. "Bezm-i
hâs" is a gathering to share grief, and is one in which such elements as
music, the joy of drinking, lovers, and loved ones play a part. It is the
objective of this study to understandhow the female poets like Mihri, Leyla and
Şeref Khanim look at the concept of “bezm”. In our work, the mystical poetry
such as the bezm-i elest and the bezm-i ezel were excluded.

Anahtar Kelimeler

Mihri Khatun, Zeynep Khanim, Şeref Khanim, bezm-i hâs, meclis

Kaynakça

• Âşık Çelebi, (yz.). Meşa’irü’ş-şu‘âra. Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri: Tarih 772.
• Akün, Ömer Faruk (1996). Fitnat Hanım. İslâm Ansiklopedisi. C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.39-46.
• Arslan, Mehmet (2002). Şeref Hanım Dîvânı. İstanbul: Kitabevi.
• Arslan, Mehmet (2007). Mihrî Hâtun Dîvânı. Ankara: T.C. Amasya Valiliği.
• Arslan, Mehmet (2008). Leylâ Hanım Dîvânı. İstanbul: Kitabevi.
• Arslan, Mehmet (2010). Şeref Hanım. İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 550.
• Büyükkarcı Yılmaz, Fatma-Tülay Gençtürk Demircioğlu (2009). Sıyanet Gazetesi, Kadınlar Dünyası Dergisi 1.-50. Sayılar, Yeni Harfler (1913-1921). İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı.
• Erünsal, İsmail E. (2005). Mihrî Hatun. İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 37-38.
• Kılıç, Filiz (2010). Âşık Çelebi. Meşâirü'ş-şuarâ: İnceleme- Metin. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Kırkkılıç, Ahmet (1993). Şeref Hanım Divanı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Маштакова, E. (1967). Михри Хатун, Диван, Москва.
• Toska, Zehra vd. (1993). İstanbul Kütüphanelerindeki Eski Harfli Türkçe Kadın Dergileri Bibliyografyası (1809-1927). İstanbul: Metis.
• Ünver, İsmail (2008). Leylâ Hanım. İslâm Ansiklopedisi. C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 157.