İZNİK MÜZESİ’NDEN YAYIMLANMAMIŞ ERKEK BAŞI

Yıl 2021, Sayı: 10, 1 - 10, 23.12.2021

Yaşar Arlı

Öz

İznik Müzesi’nde korunan, fakat buluntu yeri bilinmeyen ve iri tanecikli beyaz mermerden yontulan portre başın sırasıyla durum, tanım ve değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Portre baştaki alın merkezinin hemen sağ kısmındaki çatal motifi, Iulius - Claudiuslar Hanedanlığı dönemine özgü üslup özelliklerindendir. Alın merkezinde ya da alın merkezinin hemen sağında veya solunda yer alan bu çatal motifi, Iulius - Claudiuslar Hanedanlığı’nın kurucu imparatoru Augustus portrelerinden başlayıp, hanedanlığın son imparatoru Nero’nun IV. tip portrelerine kadar süregelmiştir. İznik eserindeki bu üslup özelliğiyle beraber yüzdeki karakteristik özellikler de gerçekçi bir şekilde aktarılmıştır. Bu da eserin, hanedanlık içerisinde kesin bir döneme tarihlendirilmesine yardımcı olmuştur. Çünkü Iulius - Claudiuslar Hanedanlığı dönemi resmi ve özel portrelerinde Roma idealizmi söz konusuydu. Bu da portresi yapılan kişilerin karakteristik özelliklerinin idealize edilerek aktarılmasıydı. Yalnızca imparator Claudius ve dönemi portrelerinde karakteristik özellikler gerçekçi bir şekilde verilmiştir. İrdelenen eserde de saç stiliyle birlikte diğer karakteristik özelliklerinin de gerçekçi aktarılması, erkek başının Claudius dönemine verilmesini mümkün kılmıştır. Ayrıca eserdeki plastik sanatından da yola çıkılarak atölye varsayımı dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İznik Müzesi, Erkek başı, Iulius - Claudiuslar Hanedanlığı, Claudius dönemi.

Teşekkür

İznik Müze Müdürlüğü ve bünyesindeki değerli çalışanlara teşekkür ederim.

UNPUSLISHED MAN HEAD FROM IZNIK MUSEUM

Öz

The situation, description and evaluation of the portrait head, preserved in the Iznik Museum, findspot unknown and sculpted from coarse-grained white marble, were carried out respectively. The bifurcation motif on the right of the center of the portrait head is one of the stylistic features of the period of the Iulius-Claudian Dynasty. This bifurcation motif in the center of the forehead or just to the right or left of the center of the forehead, began with the portraits of Augustus, the founding emperor of the Claudian Dynasty, and continued until IVth century type portraits of Nero, the last emperor of the dynasty. Along with this stylistic feature in İznik piece, the characteristic features on the face are also realistically depicted. This helped to date the piece to a definite period within the dynasty because there was Roman idealism in the official and private portraits of the Iulius-Claudian Dynasty. This was the transfer of the characteristic features of the people who were portrayed by idealising them. Characteristic features are given realistically only in emperor Claudius’ portraits and portraits of the Claudius period. The realistic depiction of the other characteristic features along with the hair-style in the studied piece, made it possible to date the man’s head to the Claudian period. In addition, the workshop hypothesis was based on the plastic art of the piece.

Anahtar Kelimeler

İznik Museum, Man head, Iulius-Claudian Dynasty, Claudian period.

Kaynakça

• Bergmann, Marianne ve Zanker, Paul (1981). “Damnatio Memoriae” Umgearbeitete Nero und Domitiansporträts. Zur Ikonographie der Flavischen Kaiser und des Nerva. Jahrbuch des Deutschen Archäologoschen Instituts 96, s. 317-412.
• Boschung, Dietrich (1989). Die Bildnisse des Caligula. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
• Boschung, Dietrich (1993). Die Bildnisse des Augustus. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
• Delbrück, Richard (1912). Antike Porträts. Bonn: A. Marcus & E. Weber, Bonn.
• Erkoç, Serap (2012). Anadolu’da Iulius - Claudiuslar Dönemi Portre Sanatı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fittschen, Klaus ve Zanker, Paul (1985). Katalog der römischen Porträts in den Capitolinischen Museen und den anderen kommunalen Sammlungen der Stadt Rom: Band I-Text. West Germany: Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
• Fittschen, Klaus ve Zanker, Paul (1985). Katalog der römischen Porträts in den Capitolinischen Museen und den anderen kommunalen Sammlungen der Stadt Rom: Band I-Tafeln. West Germany: Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
• Heintze, Helga von (1961). Römische Porträt-Plastik aus Sieben Jahrhunderten. Stuttgart: Hans e Günther Verlag.
• Hertel, Dieter (1982). Caligula-Bildnisse vom Typus Fasanerie in Spaien. MM 23, s. 258-295.
• Hiesinger, UIrich W. (1975). The Portraits of Nero. AJA 79, s. 113-124.
• İnan, Jale ve Rosenbaum, Elisabeth Alföldi (1966). Roman and Early Byzantine Portrait Sculpture in Asia Minor. Londra: The Oxford University Press.
• İnan, Jale ve Rosenbaum, Elisabeth Alföldi (1979). Römische und Frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei-Text. West Germany: Philipp von Zabern.
• İnan, Jale ve Rosenbaum, Elisabeth Alföldi (1979). Römische und Frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei-Tafeln. West Germany: Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
• Kreikenbom, Detlev (1992). Griechische und Römische Kolossalporträts bis zum Späten ersten Jahrhundert nach Christus. Berlin: Verlag Walter de Gruyter.
• Özgan, Ramazan (2013a). Roma Portre Sanatı I. İstanbul: Ege Yayınları.
• Özgan, Ramazan (2013b). Roma Portre Sanatı II. İstanbul: Ege Yayınları.
• Özgan, Ramazan (2015). Roma Portre Sanatı III. İstanbul: Ege Yayınları.
• Pollini, John (2005). A New Marble head of Tiberius. Portrait typology and ideology. Antk 48, s. 55-71.
• Poulsen, Vagn (1951). Nero, Britannicus amd Others. ActaArch 22, s. 119-135.
• Poulsen, Vagn (1973). Les Portraits Romains: République et Dynastie Julienne Volume I. Copenhague: Edité par Glyptothéque.
• Rose, Charles Brian (1997). Dynastic Commemoration and Imperial Portraiture in the Julio-Claudian Period. ABD: Cambridge University Press.
• Stavridis, Alkmini (1985). Römische Porträts von Kindern und Jugendlichen in Griechenland. RM 92, s. 334-336.
• Vermeule, Cornelius (1968). Roman Imperial Art in Greece and Asia Minor. Cambridge: Harvard University Press.
• West, Robert (1933). Römische Porträt-Plastik. Münih: F. Bruckmann K. G.