21. YÜZYILIN BAŞINDA AB, ABD VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİN TEMEL AÇMAZI: ‘‘DOĞU AKDENİZ ENERJİ KAYNAKLARI’’

Yıl 2022, Sayı: 12, 1 - 26, 22.12.2022

Erden Kişi

Öz

21. yüzyılda dünya insanlığı için hidrokarbon kaynakları hala önemini korumaktadır. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’na neden olan bu enerji kaynakları, Soğuk Savaş sürecinde de emperyalist politikaların temel nedeni olmuştur. Gerek Orta Doğu’da gerek Kafkasya’da gerekse de Orta Asya’da bu nedenle küresel güçlerin bitmek bilmeyen bir mücadele içerisinde oldukları görülmüştür. Bilindiği üzere Soğuk Savaş sonrasında dünya insanlığı için en önemli sorun olarak; gıda ve enerji ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Covid-19 Pandemisi sürecinde de dünya insanlığının aynı sorunla karşı karşıya olduğu görülmüştür. Dünya üzerinde var olan enerji kaynaklarının teker teker azalması nedeniyle küresel güçler arasında yeni enerji alanları bulma ya da alternatif enerji kaynakları edinme yarışı başlamıştır. Bu nedenle Akdeniz, sahip olduğu enerji kaynakları nedeniyle küresel güçler için önemli bir bölge haline gelmiştir. Türkiye’nin Akdeniz’deki varlığı, uzun bir süredir küresel güçleri rahatsız etmektedir. Özellikle Kıbrıs konusunda Türkiye’nin ortaya koyduğu haklı irade, küresel güçler için rahatsız edici olmuştur. Tüm engellemelere rağmen Türkiye, uluslararası hukuktan doğan haklarını korumak için Akdeniz’deki varlığını korumaya çalışmaktadır. Bu çalışmada 2000’li yıllar sonrasında dünya gündemini oldukça fazla işgal etmeye başlayan Doğu Akdeniz enerji kaynaklarının öneminden bahsedilecektir. Daha sonrasına bölge üzerinde küresel ve bölgesel güçlerin
oluşturmaya çalıştığı politikaların alt yapısı analiz edilecektir. Son tahlilde ise; AB, ABD ve Türkiye ekseninde Doğu Akdeniz’in geleceği üzerine tespitlerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, AB ve ABD’nin Doğu Akdeniz Politikası, Hidrokarbon Kaynakları, Küresel ve Bölgesel Güçler İçin Doğu Akdeniz’in Önemi.

THE FUNDAMENTAL PASSAGE OF THE EU, USA AND TURKEY RELATIONS IN THE BEGINNING IF THE 21ST CENTRUY: “EASTERN MEDITERRANEAN ENERGY RESOURCES”

Öz

Hydrocarbon resources still maintain their importance for world humanity in the 21st century. These energy resources, which caused the First and Second World Wars, were the main reason for imperialist policies during the Cold War. For this reason, it has been seen that global powers are engaged in an endless struggle in the Middle East, the Caucasus, and Central Asia. As it is known, food and energy needs have emerged as the most important problems for humanity after the Cold War. It has been seen that
the world's humanity is facing the same problem during the COVID-19 Pandemic process. Due to the decrease in the world's energy resources, one by one, the race to find new energy fields or to acquire alternative energy sources has started among the global powers. For this reason, the Mediterranean has become an important region for global powers due to its energy resources. Turkey's presence in the Mediterranean has been troubling global powers for a long time. The rightful will of Turkey, especially
regarding Cyprus, has been disturbed by global powers. Despite all the obstacles, Turkey is trying to preserve its presence in the Mediterranean in order to protect its rights arising from international law. In this study, the importance of Eastern Mediterranean energy resources, which started to occupy the world agenda after the 2000s, will be mentioned. Afterwards, the infrastructure of the policies that global and regional powers are trying to create for the region will be analyzed. In the final analysis, determinations are made on the future of the Eastern Mediterranean in the axis of the EU, the USA and Turkey.

Anahtar Kelimeler

Eastren Mediterranean, Eastren Mediterranean Policy of EU and USA, Hydrocarbon Resources, Importance of Eastren Mediterranean for Global and Regional Powers.

Kaynakça

• Alpar, Güray (2019). Doğu Akdeniz’deki Enerji Mücadelesinin Güvenlik Açısından Muhtemel Sonuçları, https://www.sde.org.tr/guray-alpar/genel/doguakdenizdeki-enerji-mucadelesinin-guvenlik-acisindanmuhtemel-sonuclari-kose-yazisi-9523, (06.03.2022).
• Edited by Mustafa Kibaroğlu (2009). Eastern Mediterranean Countries and Issues, Ankara: Foreign Policy Institute.
• Gülal, Beyda (2021). AB’nin Doğu Akdeniz’deki Politikaları, https://www.tuicakademi.org/abnin-dogu-skdenizdekipolitikalari, (02.03.2022).
• Harunoğulları, Muazzez (2020). Doğu Akdeniz Enerji Havzası: Bölge Üzerinde Yaşanan Uluslararası Anlaşmazlık ve Rekabet, International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, s. 455-481.
• Hoffmeister, Frank (2006). Legal Aspects of the Cyprus Problem: Annan Plan and EU Accession (Nijhoff Law Specials, 67), Boston: Martinus Nijhoff Publishers.
• İnat, Kemal (2020). Türkiye’nin Doğu Akdeniz Politikası: Hedefler, Araçlar, Yöntemler, https://kriterdergi.com/dosya-doguakdenizde-ne-oluyor/turkiyenin-dogu-akdeniz-politikasihedefler-araclar-yontemler, (04.03.2022).
• İnat, Kemal, Muhittin Ataman, Burhanettin Duran (2020). Doğu Akdeniz ve Türkiye’nin Haklar, İstanbul: SETA Kitapları 60.
• Kedikli, Umut ve Taşkın Deniz (2015). Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı, Alternatif Politika, Cilt: 7, Sayı: 3, Ekim 2015, s. 399-424.
• Koç, Yıldırım (2002). Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikası, Jeopolitik Dergisi, No:3, s. 1-4.
• Lucarelli, Sonia and Ian Manners (2006). Values and Principles in European Union Foreign Policy, Abingdon: Routledge.
• Litsas, Spyridon N. (2020).US Foreign Policy In The Eastern Mediterranean: Power Politics And Ideology Under The Sun, Switzerland: Springer.
• Peker, Hasan Sencer, Kübra Öztürk Oktay ve Yavuz Şensoy, (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Enerji Kaynakları Çerçevesinde Türkiye’nin Enerji Güvenliği, Güvenlik Bilimleri Dergisi, C.8, S.1, s. 85-106.
• Ozan, Emre (2021). Türkiye-ABD İlişkileri ve Doğu Akdeniz Meselesi, https://www.ankasam.org/turkiye-abd-iliskileri-vedogu-akdeniz-meselesi/, (03.03.2022).
• Ozan, Emre (2020). Doğu Akdeniz’de ABD-Rusya Rekabeti ve Türkiye’nin Güvenliği, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 4, (1), s. 159-188.
• Özgöker, Uğur (2020). ABD’nin Yeni Akdeniz Politikası ve Türkiye’nin Seçenekleri, https://tasam.org/tr,TR/Icerik/54641/abdnin_yeni_akdeniz_ politikasi_ve_turkiyenin_secenekleri, (03.03.2022).
• Özer, M. Akif, Ufuk Ayhan ve İbrahim İrdem (2017). Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikası ve Bölgesel Güvenlik, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, Yıl: 19, Cilt: 19, Sayı: 3, s. 165-184.
• Özekin, Muhammed Kürşad (2020). Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye, Güv. Str. Derg., 16 (33): s. 1-51.
• Sadik, Giray, (2009). American Image in Turkey: U.S. Foreign Policy Dimensions, Maryland: Lexington Books.
• Tuğrul, Beril (2018). Doğu Akdeniz’in Enerji Politik Açıdan Önemi ,https://tasam.org/trTR/Icerik/51269/dogu_akdenizin_enerji_politik_acidan_onemi, s. 15-23.
• Ünver Noi, Aylin (2019). Doğu Akdeniz’de ABD, AB ve Türkiye İlişkileri Nereye?, EURO Politika, 3 (2) , s. 13-16.
• Yılmaz, Emre (2018). Doğu Akdeniz’de Enerji Çıkmazı, SETA Perspektif, Sayı: 188, s. 1-5.
• Yılmaz, Eren Alper, (2020). Doğu Akdeniz’deki Gelişmeler Doğrultusunda Türk Dış Politikası’nın Dünü ve Bugünü, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 12 (48), s. 27-48.
• Yorulmaz, Recep (2020). Doğu Akdeniz’de Ekonomi-Politik Stratejiler ve Türkiye, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, No: 139 / s. 1-20.
• Westlake, Martin (2020). The European Union’s New Foreign Policy, London: Springer International Publishing; Palgrave Macmillan.
• Doğu Akdeniz Enerji Rekabeti, https://insamer.com/tr/doguakdeniz-enerji-rekabeti_366.html, (05.03.2022).
• Enerji Kaynakları, https://app.emaze.com/@AOLCCLFFI#1, (06.03.2022).