KASTAMONU'DAN DERLENEN MASALLAR VE MAX LÜTHİ YÖNTEMİNE GÖRE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 13, 1 - 27, 28.06.2023

Serap Efeoğlu

Öz

Masallar en eski sözlü anlatım türlerinden biridir ve önemli bir
kültür aktarıcısıdır. Hem evrensel hem de yerel motiflerle
bezenmiş bu anlatılar halk biliminin de en eski araştırma
alanlarından biridir. Masallar üzerine çalışmalar önceleri derleme
çalışmaları ile sınırlıyken daha sonra derlenen metinler üzerinde
incelemelere ve tasnif çalışmalarına dönüşmüştür. Grimm
Kardeşler’den başlayarak günümüze kadar gelen bu çalışmalarla
masalların kaynağı, yapısı, motifleri, işlevi ve muhtevası gibi pek
çok konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda
kuramlar ve yöntemler ortaya çıkmıştır. Masalların anlam ve işlevi
üzerine çalışan Max Lüthi de bu araştırmacılardan biridir. Lüthi
masalları; tek boyutluluk, yüzeysellik, soyut biçim, tecrit ve her
şeye bağlılık, yüceltme ve dünyayı kapsama olmak üzere beş
maddede analitik bir incelemeye tâbî tutar. Bu çalışmada
Kastamonu yöresinden derlenen yedi masal Lüthi yöntemine göre
incelenmiş ve bu yönteme göre masalların anlam ve işlevleri
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Masal, masal araştırmaları, Max Lüthi, Kastamonu

Kaynakça

• Alangu Tahir. (2020), Türkiye Folkloru El Kitabı, İstanbul, YKY, s.116.
• Çiçek, Talha. (2018/Sonbahar). "Postmodern Bir Anlatı Olan Bin Hüzünlü Haz’da Masal Unsurları", Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 41, s. 121.
• Gümüş, İ. (2017). "Nardaniye Hanım Masalının Max Lüthi Yöntemine Göre Çözümlenmesi", İdil Dergisi, S.37, 2397-2408.
• Gümüş, İbrahim. (2018). Türk Masalları ve Max Lüthi Yöntemi, Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, s. 28.
• Günay TÜRKEŞ, Umay. (2011). Elezığ Masalları ve Propp Metodu, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 20.
• Lüthi, Max. (1997). "Avrupa Masal Tipleri ve Kişileri" (Çev. Sevengül Sönmez), Milli Folklor, S. 36, s. 72.
• Lüthi, Max. (1996a). "Halk Masallarında Tek Boyutluluk", Milli Folklor. (Çev. Gülay Mirazaoğlu). 31-32: 147–151.
• Lüthi, Max. (1996b). "Halk Masallarında Yüzeysellik", Milli Folklor. (Çev. Gülay Mirazaoğlu). 29-30: 81–90.
• Önal, M. N. ve DURSUN, A. (2009). "Zümrüdü Anka Masalı Üzerine Bir İnceleme", CAFT Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat, Edebiyat ve Dil Öğretimi Kongresi (s,228-237) Sakaoğlu, Saim. (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 14.
• Yıldırım, Dursun. (2015)."Türk Masalları Sempozyumu Açılış Konuşması", Türk Dünyası Masal Araştırmaları (Tastarakay’dan Keloğlan’a), hzl. İsa ÖZKAN; Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, s. 1.
• Sözlü Kaynaklar
• K.1. Fatma Calay, “Mezarlıksız Köy Masalı”, Karabük/1943
• K.2. Aysel Bayar, Kurt ile Üç Kardeş Masalı, Kastamonu/1935
• K.3. Müyesser İsmailoğlu, Of Koca Masalı, Kastamonu/1935
• K.4. Necibe Bozkurt, Neydim Ne Oldum Ne Olacağım Masalı, Kastamonu/1948
• K.5. Huriye Bayrak, Adik ile Bidik Masalı, Kastamonu/1931
• K.6. Nuran Hindi, Öküz Masalı, Kastamonu, 1950
• K.7. Necibe Bozkurt, Kırk Katır Mı Kırk Satır Mı? Kastamonu/1948
• K.8. Hikmet Bayrak, Padişahın Üç kızı, Kastamonu/1936