SINIRLARI ANLAMADA MEDYANIN ROLÜ: DİJİTAL MEDYA HABERLERİNDE SINIRLARIN İLİŞKİSEL ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 13, 199 - 227, 28.06.2023

Kerem Özbey

Öz

Bu çalışma, medya ve sınır arasındaki ilişkileri anlamayı
amaçlamaktadır. Bu amaçla, çalışmada düzensiz göç, kaçakçılık,
terörizm ve sınır güvenliği bağlamında sınırları anlamada
medyanın rolüne odaklanılmıştır. Medyadaki sınır haberlerinin
mercek altına alındığı bu çalışma, Türkiye’nin farklı dijital medya
haber metinlerinde sınırların ele alınış biçimini içermektedir. Bu
amaçla, çalışmada nitel araştırma yöntemi kapsamında dijital
medya haberlerinin analizinde nitel içerik analizi tekniklerinden
ilişki analizi kullanılmış ve sınırlarla ilişkisi incelenmiştir. 1 Ocak
2020 – 31 Aralık 2022 tarihleri arasında sınırlarla ilgili anaakım
medyayı temsil eden dijital platformdaki haber metinleri
incelenmiş, örnek haber metinleri üzerinden çeşitli temalar
ekseninde elde edilen veriler kodlanmış ve bu kodlamalar
aracılığıyla sınırların medyaya yansıma biçimleri ilişki analizi
aracılığıyla anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca çalışmada, devlet,
sınır ve medya ilişkisini anlamayı sağlayacak en elverişli medya
kuramlarından toplumsal sorumluluk kuramı ile otoriter medya
kuramına başvurulmuştur. Küreselleşmeci perspektiften sınırlar
göçlerin önündeki bir engel olarak görülürken, ulus-devlet
merkezli sınırların medyada düzensiz göçle, kaçakçılıkla ve terörle
mücadelenin temel araçlarından biri olduğu görülmüştür. Bu
açıdan sınırları anlamanın temel yollarından biri olan medyanın
sınırlarla ilgili toplumun bakış açısının şekillenmesinde etkili bir
işleve sahip olduğu gözlenmiştir. Medyadaki haberlerden
hareketle, düzensiz göç, kaçakçılık ve terörle mücadelenin yanı
sıra sınır anlaşmazlıkları, sınır hattındaki gerilimler ve sınır
çatışmaları sebebiyle devletlerin sınırları güvenlikleştirmeye
çalıştıkları anlaşılmıştır. Medyadan sınırlara bakıldığında,
medyanın siyasi otoritenin sınırlarla ilgili yaklaşımına uygun bir
şekilde bir dil, anlam ve söylem geliştirdiği, sınırların da siyasi
otoritenin politikalarının bir parçası olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Düzensiz Göç, Kaçakçılık, Terörizm, Sınır Güvenliği, Dijital Medya

Kaynakça

• Alkaya, Tuğçe. (2015). Sınır ve Eşik Olarak Duvar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ayhan, B., Baloğlu, E. ve Demir, Y. (2018). “Medya ve Kimlik”. Bünyamin Ayhan (Ed.), İletişim Sosyolojisi. İstanbul: Literatürk Academia Yayınları. 109-132.
• Bartram, D., Poros, M. V. ve Monforte, P. (2017), Göç Meselesinde Temel Kavramlar. I. Ağabeyoğlu Tuncay (Çev.), Ankara: Hece Yayınları.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Işık, M. ve Kurt, S. Ü. (2018). “Siyasal Sistem, Liberal Medya Kuramı ve Halkla İlişkiler”. Bünyamin Ayhan (Ed.), İletişim Sosyolojisi. İstanbul: Literatürk Academia Yayınları, 39-56.
• İrvan, S. (1994). Normatif Medya Kuramları. Gazi İletişim Fakültesi Dergisi. (1-2), s. 211-230.
• Kartal, A. B. (2018). Uluslararası Terörizmin Değişen Yapısı ve Terör Örgütlerinin Sosyal Medyayı Kullanması: Suriye’de DAEŞ ve YPG Örneği. Güvenlik Stratejileri Dergisi. 14(27), s. 39-77.
• KOM (Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı). (2022). Kaçakçılık Nedir ve İşleniş Yöntemleri? https://www.egm.gov.tr/kom/kacakcilikla-mucadele, (01.10.2022).
• McQuail, D. (1983). Mass Communication Theory. London: Sage.
• Orhan, O. (2022). Fırat Kalkanı: Hedefler, Fırsatlar, Riskler. https://www.orsam.org.tr/tr/firat-kalkani-hedefler-firsatlar-ve-riskler (02.10.2022).
• Öz, E. ve Erim, A. (2016). Tüm Yönleri ile Gümrük Kaçakçılığı Suçlarında Iştirak. Gümrük&Ticaret Dergisi. (8), s. 62-75.
• Özçelik, N. ve Acun, C. (2018). Terörle Mücadelede Yeni Safha: Zeytin Dalı Harekâtı. Ankara: SETA Yayınları.
• Öztürk, B. ve Bulut, İ. (2017). “Küreselleşen Dünyada Devletlerin Sınır Güvenliği: Uludere Sınırı Örneği”. Tolga Sekman, (Der.), Devlet Doğasının Değişimi: Güvenliğin Sınırları. İstanbul: Tasam Yayınları, 189-209.
• Polat, D. Ş. (2020). Türkiye’nin Suriye’nin Kuzeyindeki Askerî Harekâtının Amaçları ve Sonuçları. Güvenlik Stratejileri Dergisi. 16(33), s. 53-96.
• Thompson, J. B. (2008). Medya ve Modernite. S. Öztürk (Çev.), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• URL-1. “Yasa dışı yollarla yurda girmeye çalışan 21 kişi yakalandı”, https://www.trthaber.com/haber/turkiye/yasa-disi-yollarla-yurda-girmeye-calisan-21-kisi-yakalandi-535355.html (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-2. “Yasa dışı yollardan yurt dışına çıkmak isteyen 21 kişiye 91 bin 350 lira ceza”, https://www.cnnturk.com/yerel-haberler/kirklareli/kofcaz/yasa-disi-yollardan-yurt-disina-cikmak-isteyen-21-kisiye-91-bin-350-lira-ceza-1595732 (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-3. “Suriye'den yasa dışı yollarla Türkiye'ye girmeye çalışan 11 kişi yakalandı”, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/suriyeden-yasa-disi-yollarla-turkiyeye-girmeye-calisan-11-kisi-yakalandi/2169546 (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-4. “Türkiye'ye yasa dışı yollardan giren Afganlar: İran askerleri bizi döverek Türkiye sınırına bıraktı”, https://www.aa.com.tr/tr/-haberici/turkiyeye-yasa-disi-yollardan-giren-afganlar-iran-askerleri-bizi-doverek-turkiye-sinirina-birakti/2316466 (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-5. “Yasa dışı yollarla Türkiye'ye giren 228 kişi yakalandı”, https://www.trthaber.com/haber/turkiye/yasa-disi-yollarla-turkiyeye-giren-228-kisi-yakalandi-629416.html (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-6. “Türkiye'ye yasa dışı yollarla giren 506 göçmen sınır dışı edildi”, https://www.star.com.tr/guncel/turkiyeye-yasa-disi-yollarla-giren-506-gocmen-sinir-disi-edildi-haber-1714085/ (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-7. “Türkiye'ye yasa dışı yollarla giren 236 düzensiz göçmen sınır dışı edildi”, https://www.sabah.com.tr/gundem/2022/05/31/turkiyeye-yasa-disi-yollarla-giren-236-duzensiz-gocmen-sinir-disi-edildi (Erişim Tarihi: 24.09.2022).
• URL-8. “Sınırda uyuşturucu operasyonu”, https://www.star.com.tr/guncel/sinirda-uyusturucu-operasyonu-haber-1704438/ (Erişim Tarihi: 25.09.2022).
• URL-9. “Şırnak'taki asayiş ve kaçakçılık operasyonlarında 81 gözaltı”, https://www.trthaber.com/haber/guncel/sirnaktaki-asayis-ve-kacakcilik-operasyonlarinda-81-gozalti-646533.html (Erişim Tarihi: 25.09.2022).
• URL-10. “Fırat’ın batısı kırmızı çizgi”, https://www.milliyet.com.tr/siyaset/firat-in-batisi-kirmizi-cizgi-2081424 (Erişim Tarihi: 02.10.2022).
• URL-11. “Zeytin Dalı Harekatı'nda sınır birliklerine sevkiyat sürüyor”, https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/zeytin-dali-harekatinda-sinir-birliklerine-sevkiyat-suruyor,zuMkeXAyEUC5XZyDhURIkg/hAy3Jr6NYEamc-BLaaW1LQ (Erişim Tarihi: 02.10.2022).
• URL-12. “MSB duyurdu! 20 Ocak 2018'den bu yana 6 bin 370 terörist etkisiz hale getirildi”, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/msb-duyurdu-20-ocak-2018den-bu-yana-6-bin-370-terorist-etkisiz-hale-getirildi-41986214 (Erişim Tarihi: 02.10.2022).
• URL-13. “Son dakika... Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'Barış Pınarı Harekatı'nın başladığını duyurdu”, https://www.cnnturk.com/turkiye/son-dakika-baris-pinari-harekati-basladi (Erişim Tarihi: 02.10.2022).
• URL-14. “Barış Pınarı Harekatı ile terör koridoru parçalandı”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/baris-pinari-harekati-ile-teror-koridoru-parcalandi-615469.html (Erişim Tarihi: 02.10.2022).
• URL-15. “Kırgızistan ile Tacikistan sınırındaki çatışmalarda 94 kişi öldü”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/kirgizistan-ile-tacikistan-sinirindaki-catismalarda-94-kisi-oldu-709623.html (Erişim Tarihi: 26.09.2022).
• URL-16. “Silahlar susmadı, Azerbaycan’dan flaş açıklama geldi: Cesetleri teslim etmeye hazırız”, https://www.milliyet.com.tr/dunya/silahlar-susmadi-koridor-cozulemeyen-dugum-oldu-6824692 (Erişim Tarihi: 26.09.2022).
• URL-17. “Son dakika... Yunan güvenlik güçleri sınırda göçmenlere ateş açtı: 1 ölü”, https://www.cnnturk.com/dunya/son-dakika-yunan-guvenlik-gucleri-sinirda-gocmenlere-ates-acti-1-afgan-hayatini-kaybetti (Erişim Tarihi: 21.09.2022).
• URL-18. “Kaçak göçmenlerin sınırda ve denizde yakalanma anları”, https://www.hurriyet.com.tr/video/kacak-gocmenlerin-sinirda-ve-denizde-yakalanma-anlari-42067946 (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
• URL-19. “Güvenlik duvarı 1079 kilometreye ulaştı”, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/nedim-sener/guvenlik-duvari-1079-kilometreye-ulasti-41924175 (Erişim Tarihi: 27.09.2022).
• URL-20. “İleri teknolojiyle donatılan Türkiye-İran sınırı gece gündüz gözetleniyor”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/ileri-teknolojiyle-donatilan-turkiye-iran-siniri-gece-gunduz-gozetleniyor-688000.html (Erişim Tarihi: 27.09.2022).
• Uzman, N. (2016). Türkiye’nin Sınır Güvenliği Açısından Suriyeli Sığınmacılar Meselesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (15), s. 135-157.
• Ünüvar, A. (2022). 20. Yüzyılda Sınır Olgusu ve Sınır Anlaşmazlıkları. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 4(1), s. 54-67.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.