Legends are short narratives told and believed to be true about the creation and end of the world, historical events, supernatural persons and beings, and religious events. In this regard, it was important to compile, examine and transfer studies on legends fort he future generations. In this study, legends about deer were examined. Deer is an important animal in Turkish mythology and culture. The deer’s meat, milk, skin and horns are used, and it is considered sacred and respected by the Turks for its features such as helping and protecting gods, heroes and saints. For this reason, many legends, beliefs and practices about deer have been formed in Anatolia throughout history. Kastamonu and Karabük provinces were among the places where these legends were told. The fact that there are many mosques, lodges and tombs in these regions, especially saints, has brought about many stories. Especially the legends about deers have attracted attention in this sense. Based on this, in the study, legends and beliefs about deer in Kastamonu and Karabük provinces and district were identified and their place in folk culture was analyzed. In the Kastamonu region, “Benli Sultan Tomb”, “Şeyh Abdal Hasan Lodge and Tomb”, “Hepkebirler Mosque”, “Geyikli Mosque”, “Mahmut Bey Mosque”, “Haraçoğlu Mosque and Tomb”, “Şeyh İsmail Rumi Mosque and Lodge” and “Pınarbaşı Geyikli Mosque”; In the Karabük region, religious places such as “Bahattin Gazi (Geyikli Dede Hazretleri)”, “Yazıköy Keşkek Dede Tomb”, “Akçakese Village Mosque”, “Çalışlar Tomb” and “Göğeren Baba Abdullah Efendi Tomb” have been identified. Based on the acquired information, it was observed that the deer, which is considered sacred in Turkish mythology and culture, still has traces in Kastamonu and Karabük regions and maintains its vitality.
Sözlü anlatılardan biri olan efsane; tabiatüstü şahıslar, varlıklar ve dini olaylar hakkında anlatılan ve gerçek olduğuna inanılan kısa anlatılardır. Çalışmada geyik konulu efsaneler incelenmiştir. Türk kültüründe geyik önemli bir hayvandır. Geyiğin etinden, sütünden, derisinden ve boynuzundan faydalanıldığı gibi Tanrılara, kahramanlara ve evliyalara yardım etmesi, onları koruması gibi özelliklerinden dolayı Türkler tarafından kutsal sayılmış ve kutsal sayıldığı için kahramanlara ve evliyalara yardım ettiğine inanılmıştır. Bu sebeple geçmişten bugüne Anadolu’da geyikle ilgili pek çok efsane, inanış ve uygulamalar oluşmuştur. Bu efsanelerin sıkça anlatıldığı yörelerin başında Kastamonu ve Karabük illeri gelmektedir. Bu yörelerde evliyalar başta olmak üzere birçok cami, tekke ve türbenin olması pek çok efsanenin de anlatılmasına imkân sağlamıştır. Özellikle geyiklerle ilgili anlatılan efsaneler bu anlamda dikkat çekmiştir. Buradan hareketle çalışmada Kastamonu ve Karabük il ve ilçelerinde geyikle ilgili efsane ve inanışlar tespit edilmiş ve bunların halk kültürü içerisindeki yeri tahlil edilmiştir. Kastamonu yöresinde “Benli Sultan Türbesi”, “Şeyh Abdal Hasan Tekkesi ve Türbesi”, “Hepkebirler Cami ve Türbesi”, “Geyikli Cami”, “Mahmut Bey Cami”, “Haraçoğlu Cami ve Türbesi”, “Şeyh İsmail Rumi Cami ve Tekkesi” ve “Pınarbaşı Geyikli Cami”; Karabük yöresinde ise “Bahattin Gazi (Geyikli Dede Hazretleri)”, “Yazıköy Keşkek Dede Türbesi”, “Akçakese Köyü Cami”, “Çalışlar Türbesi” ve “Göğeren Baba Abdullah Efendi Türbesi” gibi dinsel mekânlar tespit edilmiştir. Elde edilen bilgiler neticesinde Türk mitolojisinde ve kültüründe kutsal sayılan geyiğin günümüzde Kastamonu ve Karabük yörelerinde izlerinin bulunduğu ve canlılığını koruduğu sonucuna varılmıştır.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Güney-Batı (Oğuz) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 29 Aralık 2023 |
Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2023 |
Gönderilme Tarihi | 4 Ekim 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 8 Sayı: 14 |
ISSN: (online) 2602-2567