İBB ATATÜRK KİTAPLIĞI KAYNAKLI BEL_YZ_K0059 NUMARALI CÖNK ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 15, 193 - 225, 29.06.2024

Yusuf Can Kılınç Orhan Fatih Kuşdemir

Öz

Cönkler halk edebiyatının en önemli kaynaklarındandır. Bu çalışma kapsamında İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Atatürk Kitaplığı’nda yer alan Bel_Yz_K0059 numaralı cönkün transkripsiyonlu metni okunmuş. Cönk içerisinde 8 şaire ait 22 şiir tespit edilmiştir. Bunun dışında, şairi belli olmayan 22 şiir daha bulunmaktadır. Transkribe edilen şiirler tasnif edilmiş, tür ve şekil açısından incelenmiştir. Cönkte; türkü, ilahi, tekerleme, elifnâme, müfred, na’at-ı şerif, sure, ayet, dua gibi türler hakkında şiirler vardır. Hurufilik inancını yansıtan bir şiir de yer almaktadır. Eserin, 1 sure, 3 ayet, 3 dua bölümü ve 1 nesir kısmı bulunmaktadır. Cönkte hem hece ölçüsü hem de aruz ölçüsü ile yazılmış olan şiirler bulunmaktadır. Eserde; Yûnus Emre, Eşrefoğlu Rûmî, Kerem, Gevherî, Âşık Musa, Üftâde, Hoca Bâki ve Âşık Ömer’in şiirleri yer almaktadır. 51 sayfadan oluşan cöngün 21 sayfası boştur.

Anahtar Kelimeler

Cönk, Edebî Türler, XIX. Yüzyıl, Âşık Edebiyatı, Atatürk Kitaplığı

A STUDY ON CONK NUMBERED BEL_YZ_K0059 SOURCED FROM IBB ATATURK LIBRARY

Öz

Conks is one of the most important sources of folk literature. This scope of work transcribed text of the Bel_Yz_K0059 numbered conk in the Atatürk Library of the Istanbul Metropolitan Municipality Culture and Social Affairs Depertment was read. 22 poems belonging to 8 poets were identified in cönk. Apart from this, there are 22 other poems whose poet is unknown. Transcribed poems were classified and examined in terms of genre and form. In conks are poems about genres such as folk song, hymns poem, nursery rhymes, elifname, mufred, na’at-ı serif, suras, verses, prayers. There is also a poem reflecting the Hurufism belief. It has 1 sura, 3 verses, 3 prayer sections and 1 prose section. In conk, there are poems written in both syllabic meter and aruz meter. The poems of Yunus Emre, Esrefoglu Rumı, Kerem, Gevheri, Asık Musa, Uftade, Hoca Baki and Asık Omer are included in conk. The conk’s consists of 51 page, 21 of which are blank.

Anahtar Kelimeler

Conk, Literary Genres, XIX. Century, Minstrel Literature, Ataturk Library.

Kaynakça

• Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (1.-2. Baskı). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bekki, S. (2022). Kaşgarlı Mahmud'dan Günümüze Manzum Sözlü Ürünlerin Yazıya Aktarılmasında Nazım Birimi ve Nazım Şeklinin Önemi. Çankırı: I. Uluslararası Türkiyat Kongresi(8-10 Haziran 2022), s.961-989.
• Boratav, P. N. (1946). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Elçin, Ş. (1984). Gevherî Divanı/İnceleme- Metin- Dizin- Bibliyografya. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Elçin, Ş. (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergun, S. N. (1936). Âşık Ömer/Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Semih Lûtfi Matbaa ve Kitabevi.
• Gökyay, O. Ş. (1993). Cönk TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Güzel, A. (1992). Mutasavvıf Yunus Emre. Ankara: Kılıç Yayınları.
• Güzel, A. (2009). Dîni Tasavvufi Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaya, D. (2010). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Kaya, D. (2012). Âşık Edebiyatının Önemli Yazı Kaynaklarından Cönkler (16.Baskı). Kültür Çağlayanı
• Köprülü, M. F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (1996). Edebiyat Sözlüğü. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2006). Âşık Şiiri, Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Onay, A. T. (2012). Türk Halk Şiirinde Şekil ve Türler. Ankara: Kurgan Edebiyat Berikan Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (1986). Cönklerin Kültür Tarihimizdeki Yeri. Fırat Havzası Yazma Eserleri Sempozyumu, (s. 220). Elazığ.
• TDV İslâm Ansiklopedisi. (1991). Hoca Baki, 4, 542-543. İstanbul.
• TDV İslâm Ansiklopedisi. (2012). Üftâde, 42., 282-283. İstanbul.
• Tek, R.- Oktay, A. (2024). Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonundaki 125 Numaralı Cönk Hakkında Bir İnceleme. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, (20), s. 248-272.
• Tekindağ, Ş. (1971). Büyük Türk Mutasavvıfı Yûnus Emre Hakkında Araştırmalar. Türk Yurdu, 59.
• Uçman, A. (1985). Tekke Şiiri. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları.
• Yazır, E. H. (2002). Kur'an-ı Kerim ve Yüce Meâli. İstanbul: Merve Yayınları.
• Vikipedi, Özgür Ansiklopedi. (tarih yok).
• http://www.arastirmalar.com/index.php/component/tags/tag/232-hicritakvimden-miladi-çevirme.