MEHMET AKIF ERSOY'S POETIC LANGUAGE

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 16, 336 - 373

Şahap Bulak

Öz

Mehmet Akif Ersoy holds a distinctive position in Turkish poetry, not only as the author of the Independence March but also for the various innovations he introduced to poetry. Like many poets, he began his artistic journey by drawing inspiration from admired predecessors. As he developed a unique literary identity, Ersoy introduced numerous innovations, notably transforming the mathnawi verse form into a narrative poem and skilfully applying the Arabic prosody to Turkish poetry. His contributions were not limited to stylistic innovations; he also made significant advancements in language and expression. Consequently, he became a focal point for intellectuals, poets, and researchers during his time and in subsequent periods. One of the most idiosyncratic aspects of his work is the distinctive language he employed in his poems.
This study examines the language used by Mehmet Akif Ersoy in his poems, which predominantly address social issues affecting societal life rather than personal concerns, employing a straightforward, fluent, and comprehensible style. The study first reviews existing researches on Ersoy's poetry, assessing their perspectives and methodologies, and highlights the fundamental challenges and reasons behind his use of various language forms. Then, based on his artistic career and literary personality, the language used in his poems was evaluated in all its aspects, along with its impact on his artistic development. Additionally, the poet’s views on language simplification movements, which began during the Tanzimat period, are discussed in the study. This study aims to reveal all aspects of the language used in his poems, determine its contribution to both his own poetry and Turkish poetry, and enhance the understanding of the poet and his work.

Anahtar Kelimeler

Language, Turkish Poetry in the Republican Period, Mehmet Akif Ersoy, Poetry Language

MEHMET AKİF ERSOY’UN ŞİİR DİLİ

Öz

Sadece İstiklal Marşı’nın şairi olarak değil, aynı zamanda şiire getirdiği çeşitli yeniliklerle de Türk şiirinde müstesna bir yere sahip olan Mehmet Akif Ersoy, hemen her şair gibi beğendiği şairleri örnek alarak sanat yolcuğuna çıkmış, özgün bir edebî kimlik kazanınca başta mesnevi nazım şeklini manzum hikâyeye dönüştürmek ve aruz veznini Türkçeye mükemmel bir şekilde uygulamak olmak üzere Türk şiirine birçok yenilik getirmiştir. Yalnız şeklî yeniliklerle yetinmeyen şair, dil ve anlatım konusunda da çok önemli yeniliklere imza atmıştır. Bu sebeple kendi dönemi ve sonraki dönemlerde aydın, şair ve araştırmacıların ilgi odağı olmuş, en çok ilgi çeken yönlerinden biri de şiirlerinde kullandığı nevi şahsına münhasır dil olmuştur.
Bu çalışmada şiirlerinde bireysel konulardan ziyade genellikle toplum yaşamını olumsuz etkileyen sosyal sorunları sade, akıcı ve anlaşılır bir dille işleyen Mehmet Akif Ersoy’un şiir dili mercek altına alınmıştır. Bunun için öncelikle şairin şiir dili üzerine yapılan araştırmalar bakış açıları ve mahiyetleri bakımından ele alınmış ve bu araştırmalarda yaşanan temel sorunlar ile şairin farklı dil kullanımlarının sebepleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra sanat yaşamı ve edebî kişiliğinden hareketle şiirlerinde kullandığı dil, sanat yaşamına etkisiyle birlikte ele alınarak bütün yönleriyle değerlendirilmiştir. Ayrıca şairin Tanzimat’tan beri süregelen dilde sadeleşme faaliyetlerine bakışı hakkında bilgiler verilmiştir. Böylece şiirlerinde kullandığı dil, bütün yönleriyle ortaya konmaya, bu dilin kendi şiiri ve Türk şiirine katkısı belirlenmeye çalışılmış, dolayısıyla şairin ve şiirinin anlaşılmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dil, Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri, Mehmet Akif Ersoy, Şiir Dili

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, A. - ABDULKADİROĞLU, N. (1989) Mehmet Akif Ersoy Hakkında Yazılanlar (Sırat-ı Müstakim ve Sebilü’r-Reşad Mecmuaları’nda Çıkan Makaleler), Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Yayınları, Ankara.
• Aksan, D. (2005) Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınları, Ankara.
• Aktan, B. (2009) Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinde Dil ve Üslup, 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildirileri, 131-134.
• Çantay, H. B. (2008) Âkifnâme, Erguvan Yayınevi, İstanbul.
• Demirci, İ. (2008) “Mehmet Akif’in Türkçesi”, Hece Dergisi Mehmet Akif Ersoy Özel Sayısı, Ankara s.395-403.
• Doğan, D. M. (2009) Camideki Şair Mehmet Akif, Yazar Yayınları, Ankara.
• Duman, M. (2011) “Akif’in Dili” Vefatının 75. Yılında Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyum Bildirileri 12-13 Mart 2011, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, s.303-314.
• Ercilasun, A. B. (1986) Mehmet Akif’in Dili, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c.1, s.45-53.
• Fergan, E. E. (1960) Mehmet Akif: Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları, Beyan Yayınları, İstanbul.
• Hacıeminoğlu, N. (1970) Safahat’ın Dil ve Üslûbu, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 2012, İstanbul, c. 18, s. 81-112.
• Kartalcık, V. (2009) Asım’ın Söz Varlığı Üzerine Bir Çözümleme Denemesi. 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildirileri, 793-816.
• Koç, O. (2015) “Mehmet Âkif’in Şiir Dili: Safahat’ta Metafor ve Metonim Kullanımları”, Türk Dili Dergisi, 109 (767-768), s.382-394.
• Koçak, A. (2011) “Mehmet Âkif’in Şiir Dili ve Söz Varlığı Üzerine”, Dil ve Edebiyat, 36, 30-32.
• Korkmaz, Z. (1976) “Mehmet Akif Ersoy ve Türkçe” Mehmet Akif Sempozyumu, Hacettepe. Üniversitesi Yayınları, Ankara, s.25-47.
• Korkmaz, Z. (1986)“Mehmet Akif’te Dil ve Üslûp Özellikleri”, Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara, S. 420, s.554-564.
• Kortantamer, T. (1986) “Mehmet Akif ile Sadî Arasında Muhteva ve Anlatım Tekniği Açısından Bir Karşılaştırma Denemesi” Ölümünün 50. Yılında Mehmet Âkif Ersoy, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 89-134.
• Kuntay, M. C. (1986) Mehmet Akif, İş Bankası Yayınları, Ankara.
• Küçük, M. (2014) Mehmet Akif Ersoy ve Türkçe, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21, 93-112.
• Okay, O. (1998) Bir Karakter Heykelinin Anatomisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Özkan, M. (2018) Safahat’ta Konuşma Dili, Akademik Kitaplar, İstanbul.
• Özkan, M. (2020) “Türkçenin Sadeleşme Ekseninde Mehmet Akif ve Türk Dili”, Karabük Türkoloji Dergisi, Cilt/Sayı: II (2020), Karabük, s. 93-106.
• Parlatır, İ. (1986) “M. Akif’in Şiiri Üzerinde Bir Üslûp İncelemesi”, Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara, s.97-127.
• Süleyman N. (1991) Mehmet Akif, İz Yayıncılık (Hazırlayan: M. Ertuğrul Düzdağ), İstanbul.
• Tansel, F. A. (1973) Mehmet Akif Ersoy, İrfan Yayınevi, İstanbul.
• Timurtaş, F. K. (1997) Mehmet Akif’in Türkçeciliği, Sanat-Edebiyat Dünyasından. Haz.: Mustafa Özkan. Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Turinay, N.(2021) İstiklal Marşının 100. Yılında Mehmet Akif Ersoy Şiir Külliyatı SAFAHAT, TBMM Yayınları, Ankara.
• Uluçay, M. (2014) Mehmet Âkif Ersoy’un Eserleri Üzerinde Dil ve Üslûp İncelemesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Dili Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Yetiş, K. (1991)“Safahat’ta Bir Anlatım Tekniği Olarak Karşılıklı Konuşmalar” Vefatının 75. Yılında Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyum Bildirileri 12-13 Mart 2011, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, s.489-500.
• Yılmaz, A. (2009) Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinde Halk Dilinin Kullanımı, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl/Year: 2009 ¨ Cilt/Volume: 6 ¨ Sayı/Issue: 11, 189-210.
• Zülfikar, H. (1986) “Mehmet Âkif Ersoy’un Şiir Dili Üzerine”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 420, s.512-520