İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ FONKSİYONLARINDAN EĞİTİM VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞINA ETKİLERİ : BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10, 24 - 36, 07.04.2018

Mehtap Çorum

Öz

Bu  çalışmanın amacı insan kaynakları
fonksiyonlarından eğitim ve geliştirme faaliyetleri ile örgütsel vatandaşlık
davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu kapsamda, literatür taraması ile birlikte araştırmanın amacına yönelik olarak
bankacılık sektöründe çalışanlara anket uygulaması yapılmıştır. Anket
uygulaması 250 çalışana yapılmış, 114 çalışan geri dönüşü olmuştur. Çalışmanın
amacına uygun bir şekilde hipotezler kurulmuş ve analiz edilmiştir. Ankette 5’li
likert tipi ölçek kullanılmıştır. Toplanan verileri analiz etmek için
korelasyon ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Korelasyon analizine göre eğitim
ölçeğinin tüm alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık ölçeğinin tüm alt
boyutları arasında pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı ilişki
bulunmuştur. Regresyon analizi sonuçlarına göre insan kaynaklarında eğitim ve
geliştirme faaliyetlerinde Yönetici(üst) desteği ve öğrenme motivasyonu örgütsel
vatandaşlığı pozitif yönde, arkadaş desteği negatif yönde etkilemektedir.
Algılanan eğitim, bireysel kazanç ve kariyer beklentisi ise örgütsel
vatandaşlık üzerinde etkiye sahip değildir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Kaynakları Yönetimi, Eğitim ve Geliştirme, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı

Kaynakça

• Allison B.J, Voss R.S., Dryer S. (2001). Student Classroom and Career Success: The Role of Organizational Citizenship Behavior, Journal of Education For Business, Cilt 76, Sayı 5, s. 282.
• Arslantaş, C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7/1, 261-286.
• Atalay, G. C. (2010). Personel Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Bağlamında İnsan Kaynakları Yönetimi, Ankara : Detay Yayıncılık.
• Bakan, İ. (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi, 1.Baskı, Gazi Kitabevi : Ankara.
• Barlett, K.R. (1999). The Relationship Between Training and Organizationel Commitment In The Health Core Field, The University Of_llinois, The Degree of Doctor of Philosophy, Urbana.
• Bayraktaroğlu, S. (2008). İnsan Kaynakları Yönetimi, 3. Baskı, Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Bingöl, D. (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi, 9. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Bingöl D., Naktiyok A. ve İşcan Ö. F. (2003). Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi, 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi : 22-24 Mayıs, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyon, 491-508.
• Bozkurt, S. (2010). İnsan Kaynakları Uygulamaları, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Finansal Performans Arasındaki İlişkinin İncelenmesi : Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Çankır, B. (2010). Yalın Düşünce Sistemini Uygulayan Kurumlarla Uygulamayan Kurumlarda Çalışanlarda Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Çavuş, M.F. ve Develi, A. (2015). İnsan Kaynaklan Yönetimi Uygulamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri, TİSK Akademi, 2015/2, s. 235.
• Çetin, M. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Cohen, A. ve Avrahami, A. (2006). The Relationship Between Individualism, Collectivism, The Perception of Justice, Demographic Characteristics and Organisational Citizenship Behaviour, The Service Industries Journal, Cilt 26, Sayı 8, s. 890.
• Demir, N., (2009). Sosyal Değişim Teorisi Çerçevesinde Örgütsel Adalet ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki ve Güvenin Ilımlaştırıcı Etkisi, Öneri – Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 31/8, 197-208.
• Doğan, S. ve Demiral, Ö. (2008). İnsan Kaynakları Yönetiminde Çalışanların Kendilerine Doğru Yolculuk Yönetimi: Yetenek Yönetimi, Ç.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:17, Sayı:3, 145-166.
• Elçi, M. (2005). Örgütlerde etik iklimin personelin vatandaşlık davranışlarına etkileri, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Gebze, Kocaeli.
• Erdoğan, İ. (2010). Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Üzerine Etkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Eren, E. (1996). Yönetim ve Organizasyon, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Ertürk, M. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Goldstein I.L. ve Ford J.K. (2002). Training in organizations, 4th Ed. Belmont: Wadsworth.
• Graham, H.E., Heshizer, B. P., Knapp, D., Nelson, N.E., Wilson, M.C. (1994). Human Resources and Labor Relations. Second Edition, Simon and Schuster.
• Güçel, C. (2013 ). Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Örgütsel Adaletin Aracılık Rolü: İmalat İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, s. 176.
• Hatfield, R. D. , Turner, J. H., Spiller S. (2013). , Altruism, Reciprocity, and Cynicism: A New Model To Conceptualize The Attitudes Which Support Prosocial Behaviors, Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, Cilt 17, Sayı 2, s. 160.
• Hunt, S.D. ve Morgan, R.M. (1994). Organizational commitment: One of many commitments or key mediating construct? , Academy of Management Journal, 37/6 , 1568-1587.
• İplik, F. N. (2010). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, 1.Basım, Adana: Nobel Kitabevi.
• Kamer, M. (2001). Örgütsel Güven, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Keleş, G. Ö. (2009). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerini Gösterme Düzeylerine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Muğla İli Örneği), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla.
• Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyonlarda Davranış: Klasik-Modern-Çağdaş ve Güncel Yaklaşımlar, 11.Baskı, İstanbul : Arıkan Basım ve Yayın Dağıtım.
• Kurt, E. (2011). Örgüt Kültürünün Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: Bir Kamu Kurumu Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir.
• Mackenzie, S. B. , Podsakoff P. M. ve Fetter , R. (1993), The Impact of Organizational Citizenship Behavior on Evaluations of Salesperson Performance., Journal of Marketing, 57, 70-80.
• Mercan, S. (2010). Performansa Dayalı Ücret Sisteminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkileri ve Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Mercin, L. (2005). İnsan Kaynakları Yönetimi’nin Eğitim Kurumları Açısından Gerekliliği ve Geliştirme Etkinliği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com, Güz C.4, 128-144.
• Moorman, R. H., Niehoff, B. B. ve Organ, D. W. (1993) Employees Fairly and Organizational Citizenship Behaviors: Sorting the effects of job Satisfaction, Organizational Commitment and Procedural Justice, Employee Relationship and Right Journal, 6 (3),209-225.
• Oktay, M. (1996). İşletmeler İçin: Davranış Bilimlerine Giriş. İstanbul: Der Yayınları.
• Organ, D. W., Podsakoff, P. M., ve MacKenzie S. P. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its nature, antecedents, and consequences. London: Sage Publications.
• Özdemir, Y. (2005). Kariyer Devreleri İle Örgütsel Vatandaşlık Eğilimi Arasındaki İlişki: Sakarya Üniversitesi İ.İ.B.F. Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
• Öztürk, S. Ö. (2010). Psikolojik Sözleşmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerine Etkileri, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli. Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Paine, J.B. ve Bachrach, D.G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research, Journal of Management, 26(3), 513- 563.
• Sabuncuoğlu, Z. (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi (Uygulamalı), 7. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2001). Örgütsel Psikoloji, Ezgi Kitabevi : Bursa.
• Schnake, M. E. ve Dumler, M. P. (2003). Levels of Measurement and Analysis Issues In Organizational Citizenship Behaviour Research, Journal of Occupational and Organizational Psychology, Sayı 76, s. 284.
• Uyargil, C. vd, (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi, Yenilenmiş 6. Baskı, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Vemie, J. (2007). Employee Training and Development and The Learning Organization, Economics and Organization, Vol:4, No:2, 209-216.