BM İNSANİ MÜDAHALE KARARLARI VE NATO’NUN LİBYA MÜDAHALESİ

Yıl 2019, ASSAM ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİ 13. ULUSLARARASI KAMU YÖNETİMİ SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ ÖZEL SAYISI, 322 - 330, 23.09.2019

Zehra Aksu Ayça Eminoğlu

Öz

Libya’da
Şubat 2011’de sosyo-ekonomik ve siyasî sebeplerden dolayı bir ayaklanma başlamış
ve halk, kendisi de bir askeri darbeyle yönetimi ele geçirmiş olan, Kaddafi’yi
iktidardan indirmek istemiştir. Kaddafi rejiminin halkın bu talebine aşırı
kuvvet kullanımı ise binlerce sivil vatandaşın ölümüne sebep olmuştur. Libya’da
yaşanan iç savaş durumu uluslararası kamuoyunun da dikkatini çekmiş ve
Birleşmiş Milletler sivil halkın korunması amacıyla ilk önce Libya rejimine iç
savaşı durdurmasına yönelik yaptırımları içeren S/RES/1970(2011) sayılı kararı;
daha sonra da uluslararası topluma silahlı müdahale etme yetkisi veren
S/RES/1973 (2011) sayılı kararları almıştır. Bu karar doğrultusunda Ekim
2011’de NATO, “Birleşik Koruyucu Operasyon” isimli müdahalesiyle Libya’da
Kaddafi yönetimini başarılı bir şekilde sona erdirmiştir. Temel amacı, NATO’nun
Libya’da yaşanan güvenlik krizine BM kararı doğrultusunda insani müdahalede
bulunduğunu araştırmak olan bu çalışmada, BM insani müdahale kararları ve NATO açıklanmış
olup NATO’nun Libya müdahalesi incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler, Uluslararası Hukuk, İnsani Müdahale, NATO

Kaynakça

• Ağır, O. ve Aksu, Z. (2017). Birleşmiş Milletler’in Suriye Krizine Yönelik Politikalarının Değerlendirilmesi. ASSAM. 4(9), 43-55.Aral, B., (2016). Küresel Güvenlikten Küresel Tahakküme-BM Güvenlik Sistemi ve İslam Dünyası. İstanbul: Küre Yayınları.Aşula, M. (2011). Şaşırtan Libya. TASAM. http://www.tasam.org/tr/icerik/2532/sasirtan-libya.html.Ayhan, M. V. (2012). Arap Baharı İsyanlar. Devrimler ve Değişim. İstanbul: MKM Yayıncılık.Bellamy, A. J. (2013). Humanitarian İntervention. Contemporary Seecurıty Studıes. Allan Collins (Ed.). London: Oxford University Press.Bennett, A. L. & Oliver, J.K. (2015). Uluslararası Örgütler. Nasuh Uslu (Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.Bölme, S. M., Ulutaş, U., Özhan T. ve Küçükkeleş, M. (2011). İsyan, Müdahale ve Sonrası: Libya’da Dönüşümün Sancıları. SETA. http://file.setav.org/Files/Pdf/libyada-donusumun-sancilari.pdf.Brahimi, A.L. (2011). Libya’s Revolution. The Journal of North African Studies, 16(4), 605-624.Charter of the UN. 26 Haziran 1945. http://www.un.org/en/charter-united-nations/.CIA Factbook. (2012). Libya. Erişim Tarihi (01.12.2018). https://www.cia.gov/library/publications/the- worldfactbook/ geos/ly.html.Coebergh J. (2005). Sudan; The Genocide Has Killed More Than The Tsunami. Parliamentary Brief. 7(9). Denk, E. (2006). Uluslararası Hukuk(T) Neler Oluyor? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi GETA Tartışma Metinleri. (96), 1-30.Demirel, N. (2015). BM Güvenlik Konseyi ve Uluslararası Barışın Korunması. İstanbul: Derin Yayınları. Dinh, N. Q. (1992). Droit İnternational Public. Paris: L.G.D.J. Duran, H. (2001). Yeni Bir Müdahale Şekli “İnsani Müdahale”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(1). 7-94. Forbes, I. & Hoffman, M. (1993). Political Theory. International Relations and The Ethics of Intervention. Dilys M. Hill (Ed.). New York: St. Martin's Press. Herdegen, M. (2010). Völkerrecht. München: C.H. Beck Press.Heywood, A. (2016). Siyasetin ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları. Fahri Bakırcı (Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.John, R. B. (2006). Historical dictionary of Libya. Oxford: The Scarecrow Press.Karakoç, İ. (2004). Türk Hukuk Tarihinde Uluslararası Andlaşmaların Uluslararası Hukukun Gelişim Sürecindeki Yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 6(2). 199-253.Kaldor, M. (1999). New and Old Wars: Organised Violence ın a Global Era. Cambridge: Polity Press.Kuşoğlu, B. (2013). Libya-Arap Baharı’na NATO Katkısı. Erişim Adresi: http://www.yasader.org/ web/yasama_dergisi/2012/sayi22/99-118.pdf.Murphy, S. D. (1996). Humanitarian Intervention: The UN in an Evolving Order. Philadelphia: University of Philadelphia Press.NATO Press Release. 12 September 2001. Statement by the North Atlantic Council, Erişim Adresi: https://www.nato.int/docu/pr/2001/p01-124e.htm.Pazarcı, H. (1989). Uluslararası Hukuk Dersleri. Ankara: Turhan Kitabevi.Pazarcı, H. (2010). Uluslararası Hukuk Dersleri. Ankara: Turhan Kitabevi.Ramphal, S. (1996). Law and Intervention. Peace Review. 8(4), 493-497.Slim, H. (2008). Killing Civilians: Method, Madness and Morality ın War. New York: Colombia University Press.TC Dışişleri Bakanlığı. (2018). http://www.mfa.gov.tr/default.tr.mfa.TC Dışişleri Bakanlığı. (2012). 2012 Yılı İdare Faaliyet Raporu. http://www.mfa.gov.tr/data/ bakanlik/2012-faaliyet-raporu.pdf.Tekin, S. (2011). İnsani Müdahale Kavramı ve Libya’nın Geleceği. Staratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara.UN, About The UN, Erişim Tarihi (10.11.2018. http://www.un.org/en/about-un/index.html.UN, Documents-Resolutions. (2011). http://www.un.org/en/sc/documents/ resolutions/2011.shtml.US Department of State. Background Note: Libya. (2012). Erişim Tarihi (02.12.2018). http://www.- state.gov/outofdate/ bgn/ libya/196690.htm. Yaşar, N. T. (2013). Libya'da Trablus-Bingazi-Fizan Üçgeninde Federalizm Tartışması. Orta Doğu Analiz, 5(60), 90-97.Zara, A. T. ve Büyükakıncı, E. (2018). Barış Operasyonları. Barış Çalışmaları, Erhan Büyükakıncı (Ed.), Ankara: Adres Yayınları, 450-470.