İÇEL MİLLETVEKİLLERİ VE SİYASİ FAALİYETLERİ 1961-1970

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 22, 16 - 32, 28.04.2023

Yafes Erdoğan , Mehmet Biçici

https://doi.org/10.58724/assam.1268048

Öz

Yeni Türk Devleti’nde, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesi ile köklü bir rejim değişikliği olmuştur. Bu rejimde gücü milletin adına kullanacak, milletin yetkilendireceği kişilerden oluşacak bir meclise ihtiyaç vardır. Bu meclis Türkiye Büyük Millet Meclisi olmuştur.Bu süreci siyasi partiler üstlenecek, yöntem olarak seçim sistemi uygulanacaktır. Siyasal parti olarak CHF(CHP)’yi, seçim sistemi olarak İntihabı Mebusan’ın değiştirilmiş halini kullanmaya başlamıştır.1945 yılına kadar CHP ile tek parti iktidarına dayalı olarak devam eden yönetim, bu tarihten sonra yeni siyasi partilerin kurulmasıyla devam etmiştir. 1950 seçimlerinde ülke yönetimini DP devralmıştır. 27 Mayıs 1960’da gerçekleşen darbe DP yönetimine son verirken yeni bir anayasa hazırlanmasına ve meclis yapısının da değişmesine neden olmuştur.
Bu çalışmada; 1961-1970 yılları arasında TBMMXII, XIII, XIV.(MM I., MM II., MM III.) dönemleri İçel’den milletvekili seçilerek, TBMM’ye giden 15 vekilin siyasi kimlikleri ve mecliste ki çalışmaları incelenerek, genelde ülkeye yerelde de İçel’e olan katkılarına bakılmıştır.Milletvekillerinin biyografileri incelenmiş olup yaşları, meslekleri, eğitim durumları gibi kişisel bilgileri değerlendirilmeye çalışılmıştır.Milletvekillerinin siyasi parti tercihleri, halkın kendilerine olan teveccühleri, kaç dönem görev yaptıkları, mecliste bulundukları süreç içerisinde ki siyasi faaliyetleri tek tek incelenmiş ve tasnif edilmiştir. Yapılan tasnifler sonucunda meclisteki yapmış oldukları çalışmaları, bu çalışmaların hangi konularda yoğunlaştığı ve çalışmalarının İçel’e yansımaları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

parlamenter sistem, tbmm, içel milletvekilleri, siyasi partiler, 1960-1970 dönemi

Kaynakça

• Mazhar ARIKAN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 191
• Mehmet Ali ARSLAN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 192
• Burhan BOZDOĞAN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 193
• Yahya DERMANCI-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 194
• Celal KILIÇ-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 195
• Sadık KUTLAY-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 196
• İhsan ÖNAL-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 1, Sicil 197.
• Kemal ATAMAN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 2, Sicil 286
• İsmail ÇATALOĞLU-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 2, Sicil 559
• Kadir ÇETİN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 2, Sicil 560
• Celal KARGILI-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 3, Sicil 808
• Hasan Cavit OKYAYUZ-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 3, Sicil 809
• Turhan ÖZGÜNER-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 3, Sicil 810
• Hilmi TÜRKMEN-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 3, Sicil 811
• Çetin YILMAZ-TBMM Arşivi, MM Üyesine Mahsus Hal Tercümesi Kağıdı, Dönem 3, Sicil 812
• ARSLAN, A.(2001). “Cumhuriyet Dönemi (1920-1995) Türk Siyasi Elitlerinin Toplumsal Profili”. Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,S.2
• BİÇİCİ, M. (2020).Gaziantep’te Siyasal Yaşam (1923-1950). Gaziantep: İksad Yayınları. https://www.researchgate.net/publication/340620014 (20.03.2021)
• BİÇİCİ, M. (2017).“Antalya Şehrinde Siyasal Yaşam (1923-1950)”.Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.16, S.4.
• BURAN, H.(2005).Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Önerisi. Siyasal Kitapevi
• EZHERLİ, İ.(1998).Türkiye Büyük Millet Meclisi (1920-1998) ve Osmanlı Meclisi Mebusanı (1877-1920). Ankara: TBMM Kültür ve Sanat Kurulu Yayınları.
• GÜNAL, E. (2005). Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Siyasal Kurumlar Üzerindeki Etkileri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İBRAHİMOĞLU, Z.H.(2010).Seçim Sistemleri ve Siyasi Partiler. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınevi.
• SAYGIN, S.(2022). “Demokrat Parti Dönemi Genel Seçimleri: Gaziantep Örneği”.Tarih Araştırmaları I. Editörler: Yunus Emre Tansü, Semra Çerkezoğlu.Ankara: İKSAD Yayınları, ss.223-252.
• SEZEN, S.(1994). Seçim ve Demokrasi. Ankara: Gündoğan Yayınları
• TBMM AlbümüTBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları. (Nisan 2010). No:1, C. 2.Ankara: Gökçe Ofset Matbaacılık.
• TBMM, Seçim, Seçim Sistemleri ve Türkiye’deki Uygulamalar. (1982). Ankara: TBMM Basımevi.
• TÜİK, Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011. (2012). Ankara: TÜİK Matbaası
• ZÜRCHER, E. J. (2010).Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev. Yasemin Sonar Gönen, İstanbul: İletişim Yayınları