Göç Hareketleri ve Değişim Perspektifinden Karaköse Köyü (Adıyaman-Sincik)

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 11, 193 - 223, 30.12.2023

Süheyla Balcı Akova , İrfan Tapan

Öz

İnsanlar birçok sebebe bağlı olarak yaşadıkları yerden başka yerlere göç etmektedir. Gerçekleşen bu göç hareketleri kırdan kentlere doğru olduğu gibi şehir merkezleri arasında da meydana gelmektedir. Kırsal göç ya da köyden kente göç hareketlerinin oluşmasında etkili olan ana faktör genellikle ekonomik kaynaklı sebeplerdir. Türkiye’de kırsal göç hareketleri 1950 ve 1960’lı yıllarla birlikte başlamış ve 1980’li yıllarda büyük bir artış yaşamıştır. 1950’li yıllardan itibaren sanayi faaliyetlerine daha fazla yatırım yapılmasıyla birlikte İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Kocaeli, Sakarya gibi illerin şehir merkezlerinde önemli sanayi alanları oluşmaya başlamıştır. Sanayi faaliyetlerinde meydana gelen bu değişimlerle birlikte tarımsal faaliyetlerde de önemli bir takım değişimler meydana gelmiştir. Tarımda makineleşme hareketlerine paralel olarak traktörün tarıma girmesiyle kırsal bölgelerdeki insanlar için işsizlik sorunu başlamıştır. Oluşan bu işsizlik sonucunda kırsalda bulunan insanlar şehir merkezlerine göç etmeye başlayarak fabrikalarda çalışmaya başlamıştır. Bu durum Türkiye kırsalının nüfus kaybetmesinde sebep olmuştur. Ülkemizde olduğu gibi araştırmaya konu olan Adıyaman ilinin Sincik ilçesine bağlı Karaköse Köyü’nde de benzer bir süreç yaşanmıştır. Yapılan araştırmalarda Karaköse Köyü’nün nüfusunun 1970 yılında 740 kişiye ulaştıktan sonra, köyden şehre doğru gerçekleşen göç hareketlerine bağlı olarak köyün nüfusunun hızlı bir şekilde azalmaya başlayarak 2022 yılında 189 kişiye gerilemiştir. Ancak Karaköse Köyü’nün köy nüfusuna kayıtlı olan bu nüfusun tamamının bu köyde yaşamadığı, bu nüfusun %21’inin (40 kişi) İstanbul ve Malatya illerinde yaşadığı tespit edilmiştir. Hazırlanan bu çalışmada Karaköse Köyü’nün, Cumhuriyet tarihi boyunca yaşadığı nüfus kaybı, kırsal göçün nedenleri, köyden göç edenlerin gittikleri bölgeler ve köyde meydana gelen diğer değişim hareketleri hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Sincik, Karaköse Köyü, Kırsal, Kırsal Göç

Kaynakça

• Akademikkaynak.com. (2022). Kırdan kente göçün nedenleri ve sonuçları. 12 23, 2022 tarihinde Akademik Kaynak: https://www.akademikkaynak.com/kirdan-kente-goc.html adresinden alındı
• Akova , S. B. (2009). Doğu Akdeniz kıyılarında nüfus. İstanbul. Çantay Yayınevi.
• Akova, S. B. (2002). Ergene Havzasında mekânsal kullanımlar. İstanbul. Çantay Yayınevi.
• Beyaz, C. (2019). Son durağı olmayan hayatlar: Kırsal göçmen, geriye göç ve çoklu mekân pratiği. İnsan ve Toplum Dergisi, 10(1) 145-175.
• Demir, N. (2019). Kırsal göç olgusunun sosyo-ekonomik etkileri. 4th International Symposium on Innovative Approaches in Social, Human and Administrative Sciences (s. 296-299). Samsun. SETSCI Conference Proceedings.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE). (1940). 20 ilkteşrin 1940 genel nüfus sayımı: Vilâyetler, kazala, nahiyeler ve köyler itibariyle nüfus yüzey ölçü. Ankara. T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1945). 21 Ekim 1945 genel nüfus sayımı. Ankara. Başbakanlık Devlet Matbaası.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1951). 22-Ekim 1950 umumi nüfus sayımı: Vilayet, kaza, nahiye ve köyler itibariyle nüfus. Ankara. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1961). 23 Ekim 1955 genel nüfus sayımı: Vilayet, kaza, nahiye ve köyler itibariyle nüfus. Ankara. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1963). 23 Ekim 1960 genel nüfus sayımı: İl, ilçe, bucak ve köyler itibariyle nüfus. Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1968). 24 Ekim 1965 genel nüfus sayımı: İdari bölünüş (il, ilçe, bucak ve köy (muhtarlık) nüfusları). Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1973). 25 Ekim 1970 genel nüfus sayımı: İdari bölünüş (il, ilçe, bucak ve köy (muhtarlık) nüfusları). Ankara. Devlet İstatistik Matbaası.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1977). 26 Ekim 1975 genel nüfus sayımı: İdari bölünüş (il, ilçe, bucak ve köy (muhtarlık) nüfusları). Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1986). 20 Ekim 1985 genel nüfus sayımı: İdari bölünüş. Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Eren Yalçın, G., & Öcal Kara, F. (2016). Kırsal göç ve tarımsal üretime etkileri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), s. 145-158.
• Gürbüz, M., & Karabulut, M. (2008). Kırsal göçler ile sosyo-ekonomik özellikler arasındaki ilişkilerin analizi. Türk Coğrafya Dergisi(50), s. 37-60.
• Güreşçi, E. (2009). Kırsal göç ve tarım politikası arasındaki ilişki. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (İLKE)(22), s. 51-67.
• Güreşçi, E. (2016). Kırsal göçün sonuçları ve fırsatları. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi (s. 2137-2144). Isparta. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Khan, A. A., & Somuncu, M. (2019). Kırsal alanlaından dışarı göç sürdürülebilir kalkınma için değerli mi? Kıbrısçık Dağı topluluğu örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(4), s. 3337-3352.
• Nişanyan, S. (2020). Nişanyan yer adları: Türkiye ve çevre ülkeler yerleşim birimleri envanteri. 12 18, 2022 tarihinde Index-Anatolicus: https://tr.wikipedia.org/wiki/Karak%C3%B6se,_Sincik#cite_note-YER-4 adresinden alındı
• Nufusune.com. (2022). Türkiye nüfusu, il, ilçe, mahalle, köy nüfusları. 12.22.2022 tarihinde Adıyaman Sincik Karaköse Köyü Nüfusu: https://www.nufusune.com/946-adiyaman-sincik-karakose-koynufusu#:~:text=ADIYAMAN%20ili%20S%C4%B0NC%C4%B0K%20il%C3%A7esine%20ba%C4%9Fl%C4%B1,Erkek%2C%20101'si%20Kad%C4%B1nd%C4%B1r. adresinden alındı
• Özdemir Metlioğlu, S. (2020). Kırdan kente göçün tarımsal üretimdeki etkileri: İzmir Tire, Doyranlı ve Hasançavuşlar mahalleleri örneği. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(29), s. 433-441.
• Pazarlıoğlu, V. (2007). İzmir örneğinde iç göçün ekonometrik analizi. Celal Bayar Üniversitesi, İdari ve İktisadi Bilimler Fakültesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), s. 121-135.
• Tacolli, C., Mc. Granahan, G., & Satterthwaite, D. (2015). Urbanisation, rural-urban migration and urban poverty. UK: IIED Working Paper.
• Tapan, İ. (2021). Yaylacılıkta mekân kullanımına yanlış bir örnek: Köşükhan (Adıyaman-Sincik) sel felaketi. 2. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 219-232). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Tapan, İ. (2022). Türk Dağı'nda (Adıyaman/Sincik) yaylacılık faaliyetleri ve yaylalar. Turkish Studies-Social Sciences, 17(2), 193-220.
• TÜİK, (2022). Karaköse Köyü'nün nüfusu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Yıldırmaz, S. (2010). Kente yönelen köylüler: Kırsal yapının dönüşümü, göç ve gecekondu. B. Şen, & A. E. Doğan içinde, Tarih, Sınıflar ve Kent (s. 398-464). Ankara: Dipnot Yayınları 84, 1. Baskı.