OLD UYGHUR REGISTERS AND LISTS, BERKER KESKİN, ÇANAKKALE: PARADİGMA ACADEMY PUBLICATIONS, 2023, SS. 297. ISBN: 978-605-72168-2-3.

Yıl 2024, , 267 - 270, 28.03.2024

Oktay Dere

https://doi.org/10.31455/asya.1425330

Öz

The Uyghurs had social, cultural and commercial interactions with many ethnic groups due to the geography they lived in. Thanks to the interactions with these ethnic groups, the Uighurs adopted many belief systems over time and translated the texts related to these belief systems into their own language. As a result of the translation activities of the Uighurs, a great translation-religious literature emerged. However, Uyghur literature does not only consist of religious texts. In addition to religious texts, the number of civil texts that are not translated and do not contain any religious expressions is not insignificant. Civil texts can be briefly listed as astronomy, medicine, sale, lease, exchange, borrowing, adoption, emancipation, testament, petition, receipt documents, etc. In addition to these documents, civil texts also include some records and lists. These texts are mostly texts in which some consumption goods, taxes, donations, etc. are listed. W. Radloff was the first researcher to make us aware of Old Uighur records and lists. W. Radloff published the text of a record in his work Uigrische Schriftstücke, in Text und Übersetzung (1906). Later, W. Radloff published eight record and list texts in his Uigurische Sprachdenkmäler (1928). After Radloff, Li Jingwei 吐鲁番回鹘文社会经济文书研究 [Research on Socio-Economic Documents of the Turfan Uyghurs] (1996) republished five record and list texts in W. Radloff's Uigurische Sprachdenkmäler. Apart from the aforementioned works, many other studies have been carried out on Old Uyghur registers and lists. However, these studies are not studies that deal directly with lists and records, but studies that publish and analyse a number of record and list texts together with other civil texts. The most recent work on records and lists is the work prepared by Berker Keskin, which will be introduced here.

Anahtar Kelimeler

Old Uyghur, Records, Lists

ESKİ UYGURCA KAYIT VE LİSTELER, BERKER KESKİN, ÇANAKKALE: PARADİGMA AKADEMİ YAYINLARI, 2023, SS. 297. ISBN: 978-605-72168-2-3

Öz

Uygurlar yaşadığı coğrafya gereği pek çok etnik grupla sosyal, kültürel ve ticari etkileşim içerisinde olmuşlardır. Bu etnik gruplarla yaşanan etkileşimler sayesinde Uygurlar zamanla birçok inanç sistemini benimsemiş ve bu inanç sistemleriyle ilişkili metinleri kendi dillerine tercüme etmişlerdir. Uygurlardaki tercüme faaliyetleri sonucu büyük çeviri-dinî edebiyat ortaya çıkmıştır. Ancak Uygur edebiyatı sadece dinî metinlerden ibaret değildir. Dinî metinlerin yanısıra tercüme olmayan ve herhangi bir dinî ibare içermeyen sivil metinlerin sayısı da azımsanacak düzeyde değildir. Sivil metinler kısaca; astronomi, tıp, şatış, kiralama, takas, borçlanma, evlat edinme, azat etme, vasiyetname, dilekçe, makbuz belgeleri vb. şeklinde sıralanabilir. Bu belgelerin yanısıra sivil metinler içerisinde bazı kayıt ve listeler de bulunmaktadır. Bu metinler çoğunlukla bir takım tüketim mallarının, vergilerin ve bağışların vb. listelendiği metinlerdir. Eski Uygurca kayıt ve listelerden haberdar olmamızı sağlayan ilk araştırmacı W. Radloff’tur. W. Radloff, Uigrische Schriftstücke, in Text und Übersetzung (1906) isimli çalışmasında bir kayıt metnini neşretmiştir. Daha sonra yine W. Radloff, Uigurische Sprachdenkmäler (1928) adlı eserinde sekiz tane kayıt ve liste metnini neşretmiştir. Radloff’tan sonra Li Jingwei 吐鲁番回鹘文社会经济文书研究 [Turfan Uygurlarının Sosyo-Ekonomik Belgeleri Üzerine Araştırma] (1996) adlı eserinde, W. Radloff’un, Uigurische Sprachdenkmäler adlı eserindeki beş tane kayıt ve liste metninin yeniden neşrini yapmıştır. Bahsedilen çalışmaların dışında Eski Uygurca kayıt ve listeler üzerine daha pek çok çalışma yapılmıştır . Ancak bu çalışmalar doğrudan liste ve kayıtları ele alan çalışmalar değil diğer sivil metinlerle birlikte bir takım kayıt ve liste metinlerini neşreden ve inceleyen çalışmalardır. Kayıt ve listeler üzerine yapılmış en güncel çalışma Berker Keskin tarafından hazırlanan ve burada tanıtılacak olan çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Kayıtlar, Listeler

Kaynakça

• Clark, L. (2004). Introduction to the Uyghur Civil Documents of East Turkestan (13th-14th cc.), (Unpublished Doctoral Thesis), Bloomington: Indiana University.
• Keskin, B. (2023). Eski Uygurca Kayıt ve Listeler. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
• Li Jingwei (1996). 吐鲁番回鹘文社会经济文书研究 [Turfan Uygurlarının Sosyo-Ekonomik Belgeleri Üzerine Araştırma]. 乌鲁木齐市 [Urumçi]: 新疆人民出版社 [Sincan Halk Yayınevi].
• Radloff, W. (1906). Uigrische Schriftstücke, in Text und Übersetzung. (Ed. A. Grünwedel). Bericht über archäologische Arbeiten in Idikutschari und Umgebung im Winter 1902-1903 Vol. I İçinde (s. 181-195). München: Verlag der K. B. Akademie der Wissenschaften.
• Radloff, W. (1928). Uigurische Sprachdenkmäler. Leningrad: Verlag Der Akademie Der Wissenschaften.
• Şen, A. (2004). Uigurische Sprachdenkmaler'den Seçme Uygur Hukuk Belgeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.