PERCEPTION OF VILLAGE INSTITUTES IN TURKISH RIGHT

Yıl 2017, Sayı: 1, 83 - 95, 20.10.2017

Ertuğrul Meşe

Öz

The Village Institutes
that established on April 17, 1940 by Ismail Hakkı Tonguç and have begun to
give a positive contribition to the system of Turkish education have created
anxiety because in the nationalist and conservative circles of the time, ıt was
thought provide to spread of ideas such as communism in the society. This
content took place in the Turkish Right by effect of anticommunism as a discourse
that shaped the politics in period when the Institutes were alive in Turkey.
Due to the perception of the Turkish Right in the way communist propaganda was
attempted in the Village Institutes, the existence of these schools was become
a problem in the same circles and was seen as "communist nests" with
the ideological revelations of nationalist-consevative circles. This issue has
been used as an intense anti-communist propaganda material in anticommunist
circles, in all cases of the Turkish Right. Village Institutes have been
closed, because destructive discourses producted about works carried out in the
Village Institutes have been continuously circulated by the people in the
Turkish Right. Among the most important closing reasons, the accusation of "communist
incitement", which is believed to have gained public visibility, has been
circulated by the negative discourses produced towards the Village Institutes
by all nationalist and consevative intelligents, and the governments of the
period also considered these accusations as reason of closing.In this study, It
will be analyzed the anticommunist accusations of the Turkish Right against the
Village Institutes and the way these accusations are expressed

Anahtar Kelimeler

Village Institutes, Anticommunism, Turkish Right, Nationalism, Conservatism

TÜRK SAĞINDA KÖY ENSTİTÜLERİ ALGISI

Öz

Köy
Enstitüleri, 17 Nisan 1940 tarihinde İsmail Hakkı Tonguç öncülüğünde kurulmuş
ve Türk Eğitim sistemine olan olumlu katkılarını vermeye başlaması, toplumdaki
milliyetçi ve mukaddesatçı çevreleri tedirgin etmiştir. Bu tedirginlik,
Enstitülerin hayatta olduğu dönemde Türkiye’deki siyaseti biçimlendiren bir
söylem olan antikomünizmin de etkisiyle karşılığını bulmuştur. Köy
Enstitüleri’nde komünizm propagandası yapılmaya çalışıldığına yönelik Türk
Sağındaki algı sayesine bu okulların varlığı aynı çevrelerde bir sorun haline
gelmiş ve milliyetçi-mukaddesatçı çevrelerin ideolojik ifşalarıyla “komünizm
yuvaları” olarak görülmüştür. Bu konu, antikomünist çevrelerde, yani Türk
Sağının bütün hallerinde yoğun bir komünizm karşıtı propaganda malzemesi olarak
kullanılmıştır. Köy Enstitüleri’nde yürütülen çalışmalara dair üretilen yıkıcı
söylemlerin sürekli olarak Türk Sağı içinde yer alan kişiler tarafından
dolaşımda tutulmasından dolayı enstitüler kapatılmıştır. En önemli kapatma
gerekçeleri arasında toplumda görünürlük kazandığı düşünülen “komünist
tahrikçiliği” suçlaması, bütün milliyetçi ve mukaddesatçı aydınların dilinde
dolaşmış ve dönemin hükümetleri de bu suçlamaları kapatma gerekçesi
saymışlardır. Bu çalışmada Köy Enstitülerine yönelik olarak üretilen antikomünist
suçlamalar ve bu suçlamaların dillendirilme biçimi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Antikomünizm, Türk Sağı, Milliyetçilik, Muhafazakârlık

Kaynakça

• Kaynaklar Ahmet Kabaklı, Mâbet ve Millet, Toker Yay., İstanbul 1970. Asım Ömerlioğlu, “Köy Enstitüleri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 2 (Kemalizm), Edit. Ahmet İnsel, İletişim Yay. İstanbul 2002. --------------------, Orada Bir Köy Var Uzakta, İletişim Yay., İstanbul 2006. Cemil Koçak, Türkiye’de Milli Şef Dönemi, Cilt 2, İletişim Yay., İstanbul 2003 Cemil Koçak, Geçmiş İtina İle Temizlenir, İletişim Yay., İstanbul 2009 Çağatay Karadeniz, Halil Fikret Kanad’ın Düşüncesinde Milliyet İdeali, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2011. Engin Tonguç, Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç, Ant Yay. İstanbul 1970. Engin Tonguç, Köy Enstitüleri’nin İzinde, Güldikeni Yay., İstanbul 2003. Erik Jan Zürcher, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner Gönen, İletişim Yay., İstanbul 2004. Ertuğrul Meşe, Komünizmle Mücadele Dernekleri: Türk Sağında antikomünizmin İnşası, İletişim Yay., İstanbul 2017. Eşref Edip, Kara Kitap, Haz. Fahrettin Gün, Beyan Yay., İstanbul 2012. Fay Kirby, Türkiye’de Köy Enstitüleri, Çev. Niyazi Berkes, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2015. Fethi Tevetoğlu, “Milli Eğitimde Kızıl Faaliyetler ve Köy Enstitüleri”, Komünizmle Mücadelede Türk Düşünürleri, Haz. Yılmaz Şakarcan, Türkiye Komünizmle Mücadele Gazetesi Yay.,İstanbul 1967. -------------------, Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler, Ankara 1967. G. Gürkan Öztan, ““Ezeli Düşman” ile Hesaplaşmak: Türk Sağında “Moskof” İmgesi”, Toplum ve Bilim, Sayı 121, 2011. Hasan Ali Yücel, Dâvam, İşbankası Yay., İstanbul 2011. --------------------, Dâvalar ve Neticeleri, İşbankası Yay., İstanbul 2011. Hayrani Ilgar, Komünizm ve Tenkidi, Türkiye Komünizmle Mücadele Derneği Yay., İzmir 1966. İlhan Darendelioğlu, Türkiye’de Milliyetçilik Hareketleri, İstanbul: Toker Yay., 1975. ------------------------, Türkiye’de Komünist Faaliyetler, Toker Yay., İstanbul 1976. İsmail Hakkı Tonguç, Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları, Çağdaş Yay., İstanbul 1990. --------------------------, Canlandırılacak Köy, Remzi Yay., İstanbul 1947. Kemal H. Karpat, Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yay., İstanbul 1996. Kemal Pilavoğlu, Komünizme Hücum, Güney Mat. Ankara 1949. “Köy Enstitüleri Faciası”, Komünizmle Mücadelede Türk Düşünürleri, Haz. Yılmaz Şakarcan, Türkiye Komünizmle Mücadele Gazetesi Yay.,İstanbul 1967. Mehmet Keçeciler, “Keşke Herkes Dine Karşı Nötr Olsa”, Vatan Millet Pragmatizm, Röportaj: Hıdır Göktaş-Ruşen Çakır, Metis Yay.,İstanbul 1991. Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1999. Mümtaz Turhan, Kültür Değişmeleri, İFAV Yay., İstanbul 1994. Nejdet Sançar, Türkçülük Üzerine Makaleler, İstanbul: Kamer Yay, 1995. Necip Fazıl Kısakürek, Hesaplaşma, Büyük Doğu Yay., İstanbul 2007. ---------------------------, Sosyalizm, Komünizm ve İnsanlık, Büyük Doğu Yay., İstanbul 2007. Niyazi Altunkaya, Köy Enstitüsü Sistemi, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 2010. Osman Kafadar, “Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tartışmaları”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 3 (Modernleşme ve Milliyetçilik), Uygur Kocabaşoğlu, İletişim Yay. İstanbul 2002. Osman Turan, Türkiye’de Siyasi Buhranın Kaynakları, Turan Neşriyat, İstanbul 1969. Osman Turan, Türkiye’de Komünizmin Kaynakları ve Kültür İhtilali, Türkiye Basımevi, İstanbul 1967. Osman Yüksel Serdengeçti, “Mabetsiz Şehir”, Serdengeçti 1, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., İstanbul 2005. Peyami Safa, Sosyalizm, Marksizm, Komünizm, Ötüken Yay., İstanbul 1979 Ralph Miliband and Mercal Liebman, “Reflections on Anti-communism”, Socialist Register 21, 1984. Şule Yüksel Kars,Duyuşlar, Nur Yay., Ankara 1975. Tanıl Bora, “Türk Sağı: Siyasal Düşünce Tarihi Açısından Bir Çerçeve Denemesi”, Türk Sağı: Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri, Der. İnci Ö. Ketencioğlu-G. Gürkan Öztan, İletişim Yay.,İstanbul 2012. Taha Parla, Ziya Gökalp Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İletişim Yay., 2006 TBMM Tutanak Dergisi, 23.12.1946 TBMM Tutanak Dergisi, 29.01.1947 TBMM Tutanak Dergisi, 19.11.1951 TBMM Tutanak Dergisi, 26.12.1952 TBMM Tutanak Dergisi, 26.12.1956 Yüksel Taşkın , “Anti-komünizm ve Türk Milliyetçiliği: Endişe ve Pragmatizm”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce,Cilt 4, (Milliyetçilik), İletişim Yay. İstanbul 2003.