ULUSLARARASI ALANDA AGİT’İN ROLÜ

Yıl 2019, Sayı: 7, 93 - 107, 31.03.2019

Merey Moldakhmet

https://doi.org/10.31455/asya.498679

Cited By: 1

Öz

1990’lı
yıllar başlayan yeni
gelişmeler ve öncesinde meydana gelen
birikimler neticesinde Soğuk Savaş’ın bitmesi ve
iki kutuplu uluslararası sistemin kaldırılmasından sonra hem eski Sovyet
alanlarında hem eski Yugoslavya topraklarında hem de dünyanın birçok yerinde küçük siyasi ve askeri çatışmalar ortaya çıkmıştır. Bu çatışmalar sadece
dünya ülkelerinin gündemini oluşturup, II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan ve
uluslararası problemlerin devletlerin lehine
olacak şekilde şekillendirilmesinde aktif rol alan uluslararası örgütlerin
gündemini oluşturdu.

Bu
uluslararası örgütlerden birisi Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) , bugün
kendisine üye olan 56 üye ülkesiyle dünya üzerinde en geniş coğrafyada hizmet
veren güvenlik organizasyonlarından biridir. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği
Konferansı (AGİK) adıyla kurulan bu yapılanmaya üye ülke sayısının, Yugoslavya
ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasından sonra
arttığı görülmüştür. Bu devletlerin dağılmasından sonra AGİK üyesi ülkelerde
çatışmalar yaşandı. Bu dönemdeki çatışmaların çoğu AGİK’e üye ülkelerin coğrafyasında yaşanmasıyla 1994 Budapeşte Zirvesi’nde AGİK’in uluslararası teşkilata
dönüşerek AGİT adını aldığı ve bölgesinde etkili
bir güvenlik organizasyonuna dönüştü. Bu dönem
içerisinde AGİT, güvenliğin politik, askeri, ekonomik-çevresel ve insani
boyutlarıyla ilgili çalışmalar yaparak, üç boyutlu güvenlik kavramını sundu ve çatışmaların çözülmesinde rol aldı.

Çalışmamızda
uluslararası alanda AGİT’in rolü, tarihçesi ve dünya üzerinde bazı bölgelerdeki
etkinliği üzerine yorumlamalar yapılacaktır. Yapılan yorumlamalar ile AGİT’in
birçok yönüyle tanınması ve uluslararası alandaki rolünün daha iyi anlaşılması
amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

AGİT, Uluslararası Güvenlik, Uluslararası Örgütler, Sovyetler Birliği Cumhuriyetleri, Soğuk Savaş

THE ROLE OF THE OSCE IN THE INTERNATIONAL ARENA

Öz

As a result of new
developments in the early 1990s and the end of the Cold War, a number of early
developments and the disappearance of the international bipolar system in the
former Soviet areas, also the former Yugoslavia and in many different parts of
the world, small, medium or large scale political and military conflicts began to
emerge. These conflicts not only constituted the agenda of the world countries
but also the agenda of the international organizations which were established
after World War II and played an active role in shaping the international
problems in favor of the big states.

One of these organizations is the OSCE, it is one of the largest
security organizations in the world with its 56 member countries. The European
Security and Cooperation Conference (CSCE) was established under the name of
this structure, has increased after the dissolution of Yugoslavia and the Union
of Soviet Socialist Republics (USSR). In the aftermath of the disintegration of
these states, conflicts occurred on the territory of the CSCE member countries.
It was seen that the majority of the conflicts in this period occurred in the
geography of the member countries of the OSCE and at the Budapest Summit in
1994, the OSCE became an international organization and took the name of the
OSCE and played a role as a more effective security organization in its region.
During this period, the OSCE has carried out studies on the political,
military, economic-environmental and humanitarian dimensions of security and
introduced the concept of three-dimensional security and started to take a role
in the resolution of conflicts.

When we look at the
historical process, OSCE focused on the prevention of conflicts, resolving
conflicts, returning to the normal process after the conflict and developing
its organization in this direction. In our study,
I tried to intercept the role of the OSCE
in the international arena, its history, and
its activities in some regions around the World. With these interpretations, we aim to gain a better
understanding of the role of the OSCE and its role in the international arena.

Anahtar Kelimeler

OSCE, International Security, International Organizations, Post Sovet Union Republics, Cold War

Kaynakça

• Aslan Gündüz, Milletler Hukuku, 5.Baskı, Beta yayınları, İstanbul,2003Tayyar Arı, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika 7.Basım, Bursa, 2008Mehmet Hasgüler, Mehmet Uludağ, Uluslararası Örgütler, 3.Baskı, Alfa yayınları, İstanbul,2007Uğur Özgöker, Uluslararası Siyasi, Askeri ve Ekonomik Örgütler, Dar Yayınları, İstanbul,2006Nesrin Kenar, Bir Dönemin Perde Arkası Yugoslavya, Yogoslavya Sorununun Ulusal ve Uluslararası Boyutu, Palme Yayıncılık, Ankara, 2005İsmail Soysal ve Şule Kut, Dağılan Yugoslavya ve Bosna-Hersek Sorunu, İSİS Yayın, 1997, İstanbulÇınar Özen, Uluslararası Örgütler, Eskişehir, 2011, Anadolu Üniversitesi YayınlarHasret Çomak, Uluslararası Balkan Kongresi, Ekim, 2011Mohammad-Reza Djalılı ve Thierry Kellner, Yeni Orta Asya Jeopolitiği, I.Basım, İstanbul, 2009Şaban.H.Çalış, Uluslararası Örgütler ve Türkiye, Çizgi yayınları, Konya, 2006Aktan Hamza Makedonya Arnavut İlişkilerinde, Arnavut Sorunu, Logos yayın, Ağustos, 2006, ÜsküpEd. Dr. Mehmet Kahraman, Avrasya Etütleri, Yıl:14, Sayı:33, 2008/1Fulya Süar, Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Avrupa Birliği-Orta Asya İlişkileri; Enerji Sektörü Bağlamında Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi, yüksek lisans tezi, Ankara-2011, (PDF).http://iibfdergi.karatekin.edu.tr/Makaleler/449410488_Sezai%20%c3%96z%c3%a7elik.pdf8http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/arastirma/0532-avrupa-3.htmhttp://www.disiliskiler.pol.tr/Birimler/upm/agit/Sayfalar/Kosova.aspxhttp://www.abhazfederasyonu.org/bilgi-belge/moskova-protokol%C3%BC.htmlhttp://www.disiliskiler.pol.tr/BIRIMLER/UPM/AGIT/Sayfalar/Gurcistan.aspx8http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/arastirma/0532-avrupa-3.htmhttp://garabagh.net/content_249_tr.htmlhttp://www.haberler.gen.al/2010-12-03/ozbekistan-agit-astana-deklarasyonu-imzalamadi/http://www.golos-ameriki.ru/content/us-helsinki-commission-hearing-kazakhstan-2012-12-25-138080513/250301.htmlhttp://www.yeniasya.com.tr/haber_detay2.asp?id=3969http://www.ajans5.com/detay/2012/08/29/agit-tacikistan-a-destegimiz-surecek.htmlhttp://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/02/120213_turkmen_elections.shtmlhttp://www.gunortasihaber.com/2012/07/11/turkmenistana-avrupadan-destek/http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=227236http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2009/07/090724_kyrgyzstan.shtmlhttp://www.iskenderunses.net/yazar.asp?yaziID=3867http://www.usak.org.tr/hyazdir.asp?id=1168http://www.ng.ru/cis/2012-03-07/7_astana.htmlThe White House, http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-By-The-Vice-President-To-The-Assembly-Of-Kosovo