Öz
İnsan hayatının geçiş dönemleri, inanışlarla bunlara bağlı ritüeller eşliğinde gerçekleşmiştir. Bireysel ve toplumsal anlam ve işlevleri olan bu inanış ve uygulamalar, kültürün oluşumunda önemli bir yere sahiptir. Geçiş dönemi olarak doğum, evlilik ve ölüm gibi özel anlar, toplumca sürdüre gelen âdet ve törensel uygulamaları doğurmuştur. Bu uygulamaların yaşamın içindeki insan üzerinde çok büyük etkileri vardır. Sosyal varlık olan insan; çevresinden soyut davranamaz ve böylece kuşaktan kuşağa geçen inanış, ritüel, gelenekleri benimser, uygular ve etrafına da taşır. Geçiş döneminde yeni bir durumu yaşayan ve bu sürece uyum sağlama adına denge kurmaya çalışan birey bunun için birtakım inanış ve uygulamalar gerçekleştirir. Geçiş dönemlerinden biri olan doğum mucizevî bir durumdur. Ama doğum sadece bebek için değil anne için de zorlu bir uyum sürecini beraberinde getirir. Dolayısıyla yaşamın sürdürülürlüğüne dair en güzel kanıt olan doğum, geçiş dönemleri içerisinde başlangıcı ifade eder ve oldukça önemlidir. Doğum fiziksel-biyolojik bir olgu dışında kültürel-sosyal bir durumdur. Hayata dâhil edilen bebek dünyadaki ilk anından itibaren bakıma muhtaçtır, çaresiz ve güçsüzdür. Yaşama uygunluğu anneye bağlıdır. İşte bu süreçte anne ve bebeğin geçiş dönemini iyi atlamaları için inanış, uygulama ve ritüeller gerçekleştirilir. Bu sayede anne-bebek topluma dâhil olur.
Bu çalışma, İzmir Menemen ilçesindeki insan hayatının başlangıcı olan doğum ile ilgili inanış ve uygulamaları tanımlamayı ve bu uygulamaları değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışmada mevcut literatür dikkate alınarak belirlenen bölgelerde doğum ile ilgili merasimlere, uygulamalara bizzat iştirak edilmiş, gözlemler yapılmıştır. Ayrıca konuyla alakalı çeşitli inanışları tespit amacıyla da mülakat yöntemi kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acıpayamlı, O. (1974). Türkiye’de Doğumla İlgili Adetler ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- Acıpayamlı, O. (1992). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt: IV, (s.1-14), Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
- Altun, I. (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum-Evlenme-Ölüm. Kocaeli: Yayıncı Yayınları.
- Artun, E. (2007). Türk Halkbilimi. İstanbul: Karahan Kitabevi.
- Batur, M. (1959). Gölpazarı’nda Doğum Âdet ve İnanmaları. Türk Folklor Araştırmaları, 6(121), 1971-1973.
- Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler Oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Boratav, P. N. (1988). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Erdentuğ, N. (1956). Hal Köyünün Etnolojik Tetkiki. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İnan, A. (1995). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Örnek, S. V. (2000). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Örnek, S. V. (1981). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tedkiki, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
- Örnek, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
- Özengin, O.(2011). Menemen Tarihi. İzmir: Özengin Matbaacılık.
- Özengin, O.(1996). Tarihten Bugüne Bilinmeyen Yönleriyle Menemen. İzmir: Özengin Matbaacılık.
- Kalafat, Y. (2009). İslamiyet ve Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları.
- Yıldırım, D. 1991). Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri. Milli Folklor, 2(11), 13-21.
Öz
Transition periods of human life took place in company with beliefs and rituals connected to them. These beliefs and practices, which have individual and social meanings and functions, have an important place in the formation of culture. As a transitional period, special moments such as birth, marriage and death have given rise to custom and ceremonial practices that continue in the society. These practices have enormous effects on the human being in life. Social being human; He cannot act abstractly from his surroundings, and thus he adopts, applies and carries the beliefs, rituals and traditions passed down from generation to generation. The individual who experiences a new situation in the transition period and tries to balance in order to adapt to this process, performs some beliefs and practices for this. Birth, which is one of the transitional periods, is a miraculous situation. But birth brings a difficult adaptation process not only for the baby but also for the mother. Therefore, birth, which is the best proof of the sustainability of life, represents the beginning in transition periods and is very important. Birth is a cultural-social situation other than a physical-biological phenomenon. The baby who is included in life is in need of care, helpless and powerless from the first moment in the world. Fit for life depends on the mother. In this process, beliefs, practices and rituals are performed for the mother and baby to skip the transition period well. In this way, mother and baby are included in society.
This study aimed to define beliefs and practices related to birth, which is the beginning of human life in İzmir Menemen district, and to evaluate these practices. In the study, taking into account the existing literature, we personally participated in the ceremonies and practices related to birth in the regions determined, and observations were made. In addition, the interview method was used to identify various beliefs related to the subject.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acıpayamlı, O. (1974). Türkiye’de Doğumla İlgili Adetler ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- Acıpayamlı, O. (1992). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt: IV, (s.1-14), Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
- Altun, I. (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum-Evlenme-Ölüm. Kocaeli: Yayıncı Yayınları.
- Artun, E. (2007). Türk Halkbilimi. İstanbul: Karahan Kitabevi.
- Batur, M. (1959). Gölpazarı’nda Doğum Âdet ve İnanmaları. Türk Folklor Araştırmaları, 6(121), 1971-1973.
- Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler Oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Boratav, P. N. (1988). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Erdentuğ, N. (1956). Hal Köyünün Etnolojik Tetkiki. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İnan, A. (1995). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Örnek, S. V. (2000). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Örnek, S. V. (1981). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tedkiki, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
- Örnek, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
- Özengin, O.(2011). Menemen Tarihi. İzmir: Özengin Matbaacılık.
- Özengin, O.(1996). Tarihten Bugüne Bilinmeyen Yönleriyle Menemen. İzmir: Özengin Matbaacılık.
- Kalafat, Y. (2009). İslamiyet ve Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları.
- Yıldırım, D. 1991). Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri. Milli Folklor, 2(11), 13-21.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Üzerine Çalışmalar |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ağustos 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 14 |
