AN EXAMINATION OF THE “GOLDEN BÜLBÜL” TALE IN THE CONTEXT OF JUNG'S ARCHETICAL SYMBOLISM THEORY

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 22, 117 - 124, 31.12.2022

Hüseyin Kürşat Türkan

https://doi.org/10.31455/asya.1128641

Öz

The concept of “archetype” draws attention when examining literary texts in terms of content. The “archetype” is a concept introduced by C. Gustav Jung and meets the reflections of the “collective unconscious” in the human world. Jung divides the unconscious into the personal unconscious and the collective unconscious. Archetypes are the basic elements of this collective unconscious. By collective unconscious, it is meant the existence of all kinds of emotional phenomena (anxiety, fear, shame, arrogance, etc.) that people are innate but not aware of. In contrast, the personal unconscious refers to the behaviors that people experience in their personal lives and that are influenced by those experiences. While the collective unconscious covers the general, the personal unconscious covers the more specific. This is where Jung's concept of archetype comes into play. In the theory that Jung called “Archetypal Symbolism”; “myth, fable, story, legend, etc.” It is stated that the narratives -in the context of-content- covertly the common values and attitudes of humanity. Each of these latent values and attitudes is basically an archetype. In this context, each basic archetype has its own characteristics. In a way, archetypes are the meeting point of primitive man and modern man. Although there are many archetypes, it is seen that Jung mostly focused on archetypes such as “Shadow”, “Supreme Individual”, “Persona”, “Anima/Animus” and “Inner/Whole Self”. The archetypes in question have been systemized in a broader and more detailed way in Joseph Campell’s line of “separation-initiation-return”. Campbell analyzed Jung's archetypes along this line and interpreted them with examples.
Literary works are not only the expression of aesthetic and spiritual pleasure, but also the imaginary interpretations of the common unconscious. Tales is one of them. It contains many archetypal elements. Identifying and analyzing these archetypes; It is also important in terms of determining the common values and attitudes, beliefs and judgments of humanity. In the article, 50 fairy tale texts from Nedim Bakırcı’s “Niğde Tales” were scanned. The aforementioned tales were examined in the context of the acretypic context and the tale “Golden Nightingale” was chosen. In the study, the “Golden Nightingale” tale will be examined within the framework of Jung’s “Archetypal Symbolism” theory, and the results will be reached by analyzing the selected text on the axis of fairy tale and theory.

Anahtar Kelimeler

Jung, Archetypal Symbolism, Fairy Tale, Golden Nightingale

“ALTIN BÜLBÜL” MASALININ JUNG’UN ARKETİPSEL SEMBOLİZM KURAMI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz

Edebî metinlerin içerik yönünden incelenmesinde “arketip” kavramı dikkat çeker. “Arketip”, C. Gustav Jung tarafından ortaya konulan ve “kolektif bilinçdışı”nın insanlık âlemindeki yansımalarını karşılayan bir kavramdır. Jung, bilinçdışını kişisel bilinçdışı ve kollektif bilinçdışı olarak ikiye ayırır. Arketipler ise bu kollektif bilinçdışının temel unsurlarıdır. Kollektif bilinçdışı ile insanların doğuştan gelen fakat farkında olmadıkları her türlü (kaygı, korku, utanç, kibir vs.) duygusal olguların varlığı kastedilir. Buna zıt olarak kişisel bilinçdışı ise insanların kişisel yaşamlarında tecrübe ettikleri ve o tecrübelerden etkilenerek vuku bulan davranışlar kastedilir. Kollektif bilinçdışı geneli kapsarken kişisel bilinçdışı daha özeli kapsar. Jung’ın arketip kavramı da bu noktada devreye girer. Jung’un “Arketipsel Sembolizm” olarak adlandırdığı kuramda; mit, masal, hikâye vb. anlatıların -içeriksel bağlamda- insanlığın ortak değer ve tutumlarına gizli olarak yer verdiği belirtilir. Bu gizli değer ve tutumların her biri bir arketiptir. Arketipler, ilkel insan ile modern insanın buluşma noktasıdır. Birçok arketip olmakla birlikte Jung’un daha çok “Gölge”, “Yüce Birey”, “Persona”, “Anima/Animus” “İç/Tüm Benlik” gibi arketipler üzerinde durduğu görülür. Söz konusu arketipler, Joseph Campell’ın “ayrılma-erginlenme-dönüş” çizgisinde daha geniş ve ayrıntılı olarak sistemleşmiştir. Campell, Jung’un arketiplerini bu çizgide incelemiş ve örneklerle yorumlamıştır.
Edebi eserler, estetik ve ruhsal zevkin dışavurumu olduğu gibi aynı zamanda ortak bilinçdışının imgesel yorumlarıdır. Masallar da bunlardan biridir. İçeriğinde birçok arketipsel unsur bulundurur. Bu arketiplerin tespit edilerek çözümlenmesi; insanlığın ortak değer ve tutumlarının, inanç ve yargılarının belirlenmesi bakımından önemlidir. Makalede, Nedim Bakırcı’nın “Niğde Masalları” adlı eserindeki 50 masal metni taranmıştır. “Altın Bülbül” masalı seçilmiş ve masal, arketipsel sembolizm bağlamında incelenerek çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Jung, Arketipsel Sembolizm, Masal, Altın Bülbül

Kaynakça

• Alsaç, F. (2018). Dede Korkut Hikâyelerinde Arketipsel Bir Sembol Olarak Kadın. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 91-122.
• Bahadur, Y. (2019). Türk Dünyası Masallarında İyi Huylu Devler ve Fonksiyonları. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 0(14), 121-134.
• Bakırcı, N. (2006). Niğde Masalları. Konya: Kömen Yayınevi.
• Bakırcı, N. (2019). Kırım Tatar Masallarından Altın Elma Adlı Masalın Arketipsel Sembolizm Açısından Çözümlenmesi. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 7(19), 36-46.
• Bakırcı, N. (2021). “Hocanın Aklı” Adlı Masalın Sembolik Çözümlemesi. Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 0(1), 37-59.
• Bars, M. E. (2018). Deli Dumrul Anlatısının Arketipsel Sembolizm Bakımından Çözümlenmesi. SUTAD, 0(44), 57-75.
• Boratav, P. N. (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Campbell, J. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çev. Sabri Gürses). Ankara: Kabalcı Yayınevi.
• Daşdemir, C. (2019). Erler Karısına Koca Olmaya Giden Keloğlan Masalı Üzerine Arketipsel Bir Çözümleme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 991-1000.
• Dilay, S. (2011). Sanatsal ve Kültürel Açıdan Balık Motifleri. Derleme Dergisi, 4(1), 53-56.
• Ege, F. (2015). Arketipsel Sembolizm Bağlamında Kuzeydoğu Anadolu Masallarının Analizi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Erdoğan Altınkaynak), Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdoğan, M. (2020). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Jung’un Arketipler ve Psikolojik Tipler Kuramı Bağlamında İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Akartürk Karahan), Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ersoy, N. (2000). Semboller ve Yorumları. İstanbul: Zafer Matbaası.
• Fromm, E. (1992). Rüyalar Masallar Mitoslar, (Çev. A. Arıtan ve K. H. Ökten). İstanbul: Arıtan Yayınları.
• Işık, N. (2009). Türk Masallarının Sembolik Açıdan Çözümlenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Esma Şimşek), Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jung, C. G. (1999). Keşfedilmemiş Benlik. İstanbul: İlhan Yayınları.
• Jung, C. G. (2005). Dört Arketip. İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, C. G. (2006). Analitik Psikoloji, (Çev. Ender Gürol). İstanbul: Payel Yayınları.
• Jung, C. G. (2009). İnsan ve Sembolleri, (Çev. Ali Nahit Babaoğlu). İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Kavut, S. (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, Kuramları ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6(2), 681-695.
• Özdemir, S. D. (2019). Türk Halk Anlatılarında Dev Motifi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Danışman: Prof. Dr. Esma Şimşek), Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sakaoğlu, S. (2011). Halk Masalları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Türkan, K. (2018). Tahir ile Zühre Hikâyesinin Çeşitli Varyantlarında Gölge Arketipi. Türkbilig, 0(36), 137-146.
• URL-1: https://pavonisegitim.wordpress.com/2021/02/14/baba-kompleksi/ adresinden 03.07.2022 tarihinde erişildi.