SECOND CONSTITUTIONAL PERIOD IN THE TRANSITION FROM ABSOLUTISM TO PARLIAMENTARIANISM (1908-1918)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 25, 291 - 306, 30.09.2023

Ali Yılmaz

https://doi.org/10.31455/asya.1318190

Öz

The Second Constitutional Monarchy has a great importance in terms of Turkish modernization and democracy history. The Tulip Era, the first sign of westernization, was the Second World War, when innovation was turned into action. Mahmut, Tanzimat and I. Constitutional period developments, II. It has been the trigger of the Constitutional Monarchy. Especially the I. Constitutional period, although not a long-term period, the existence of the first constitutional experience as of this period, II. It was important in terms of being the preparer of the Constitutional Monarchy period. During the transition to this period, the Committee of Union and Progress, in particular, opposed the absolutist administration to a great extent and II. He enabled Abdülhamit to re-declare the Constitutional Monarchy. Thus, this party started a new era for the Ottoman Empire. Along with the constitutional order, a free environment was established by passing to the parliamentary and constitutional order. However, with the transition to multi-party political life for the first time, women's fundamental rights and freedoms began to come to the fore. In addition, new regulations were made in the fields of economic, military, education and training. Although innovation was given importance in this period, the fact that the period coincided with the war years prevented these innovations from being made at a sufficient level. In this period, the republic also had the task of laboratory in terms of being the preparer of secularism and revolutions. Because the issues that occupied the agenda in the Republican period began to be understood, discussed, questioned and spoken in this period. In this study, II. It is aimed to develop a different perspective on the developments of the Second Constitutional Period between 1908 and 1918. For this purpose, within the scope of the content framed by elements such as political, economic, military and cultural, the relationship of the period in these areas with innovation, within the framework of a classification and in the form of a period analysis.

Anahtar Kelimeler

II. Constitutional, Absolute, Renewal

MUTLAKİYETTEN PARLAMENTERİZME GEÇİŞ AŞAMASINDA II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908-1918)

Öz

İkinci Meşrutiyet, Türk modernleşme ve demokrasi tarihi açısından büyük bir öneme sahiptir. Batılılaşmanın ilk belirtisi olan Lale Devri, yenileşmenin aksiyona dönüştürüldüğü II. Mahmut, Tanzimat ve I. Meşrutiyet dönemi gelişmeleri, II. Meşrutiyet’in tetikleyicisi konumunda olmuştur. Özellikle I. Meşrutiyet dönemi, her ne kadar uzun soluklu bir dönem olmasa da, bu dönem itibariyle ilk anayasal tecrübenin varlığı, II. Meşrutiyet döneminin hazırlayıcısı olması açısından önem arz etmiştir. Bu döneme geçiş sürecinde özellikle İttihat ve Terakki Fırkası, mutlakiyet idaresine karşı önemli bir ölçüde muhalefet ederek II. Abdülhamit’e, Meşrutiyet’i yeniden ilân ettirmeyi sağlamıştır. Böylelikle bu parti, Osmanlı Devleti açısından yeni bir dönemi başlatmıştır. Meşruti düzen ile birlikte, parlamenter ve anayasal düzene geçilerek, özgür bir ortam tesis edilmiştir. Bununla birlikte, ilk kez çok partili siyasi yaşama geçilmesiyle, kadınlar da temel hak ve özgürlükleri gündeme gelmeye başlamıştır. Ayrıca ekonomik, askeri, eğitim ve öğretim alanlarında yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu dönemde her ne kadar yenileşmeye önem verilse de, dönemin savaş yıllarına denk gelmesi, bu yeniliklerin yeterli düzeyde yapılmasına engel teşkil etmiştir. Bu dönem cumhuriyet, laiklik ve devrimlerin hazırlayıcısı olması bakımından da laboratuvar görevine sahip olmuştur. Zira Cumhuriyet döneminde gündemi işgal etmiş olan meseleler daha bu dönemde anlaşılmaya, tartışılmaya, sorgulanmaya ve konuşulmaya başlanmıştır. Bu çalışmada II. Meşrutiyet Dönemi’nin 1908 ve 1918 yılları arasındaki gelişmelerine farklı bir bakış açısı geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel gibi unsurların çerçevelediği içerik kapsamında, bu alanlardaki dönemin yenileşme ile olan ilişkisine, bir tasnif çerçevesinde ve bir dönem incelemesi biçiminde konular ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Mutlakiyet, Yenileşme

Kaynakça

• Akın, F. (2009). İttihat ve Terakki’nin “İktisadi Türkçülüğü” nün Cumhuriyet’e Taşınması Sorunsalı, Marmara Üniversitesi 100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu-Bildiriler Kitabı 22-24 Ekim 2008 (s. 149-166), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi Yayınları. http://hdl.handle.net/11424/5614. YN771.pdf (43.19 MB). dosyası adresinden 26.10. 2022 tarihinde erişildi.
• Akın, R. (2009). İkinci Meşrutiyette Parlamento ve Hükümet, Marmara Üniversitesi 100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu-Bildiriler Kitabı 22-24 Ekim 2008 (s. 27-48), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi Yayınları. http://hdl.handle.net/11424/5614. YN771.pdf (43.19 MB). dosyası adresinden 26.10. 2022 tarihinde erişildi.
• Akşin, S. (2008). Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akşin, S. (2009). Jön Türkler ve İttihat Terakki. Ankara: İmge Yayınları.
• Akyüz, Y. (2009). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Alaca, E. (2022). Cumhuriyet Dönemi Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı İmajı (1950-1920). Asya Studies- Akademic Social Studies/ Akademik Sosyal Araştırmalar, 6 (21), 1-10. DOI: https://doi.org/10.31455/asya.1097030. adresinden 25.02.2023 tarihinde erişildi.
• Berkes, N. (2011). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birecikli, İ. B. (2008). Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet’in İlânı Üzerine Bir İnceleme. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 2 (3), 211.226. https://dergikapak.org.tr/pub/gav/issue/6528/86566. adresinden 14.10. 2022 tarihinde erişildi.
• Çukurova, P. ; Çakmaklı T. ; Parin, C. & Aydın, M.(2023). Millî Eğitim Şura Kararlarının Okul Öncesi Eğitim Kademesi Açısından İncelenmesi, Asya Studies-Akademic Social Studies/ Akademik Sosyal Araştırmalar, 7(23), 87-98.
• Dağlar, O. (2008). II. Meşrutiyet’in İlânının İstanbul Basınındaki Yansımaları (1908). İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0 (38), 141-159. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusiyasal/issue/598/6029. adresinden 29.09. 2022 tarihinde erişildi.
• Demir, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusan Seçimleri (1908-1914). Ankara: İmge Yayınları.
• Efe, İ. (2021). II. Meşrutiyet Döneminde Ordunun Sağlık Hizmetlerini Yapılandırma Çabaları, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 18 (70), 265-281. https://dergipark.org.tr/tr/pub/karadearas/issue/68655/1078811. adresinden 02.08.2023 tarihinde erişildi.
• Ergün, M. (2009). II. Meşrutiyet Dönemindeki Eğitim Reformlarının Türk Modernleşmesindeki Yeri, Marmara Üniversitesi 100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu-Bildiriler Kitabı 22-24 Ekim 2008 (s. 263-273), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi Yayınları. http://hdl.handle.net/11424/5614. YN771.pdf (43.19 MB). dosyası adresinden 26.10. 2022 tarihinde erişildi.
• Eroğlu, H. (1970). Türk Devrim Tarihi. Ankara: Kardeş Matbaası.
• Hale, W. (2014). Türkiye’de Ordu ve Siyaset, (Çeviren: A. Fethi). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Hanioğlu, M. Ş. (2004). Meşrutiyet. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi İçinde (s. 388-393 ). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Hayta, N. & Ünal, U. (2018). Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri. Ankara: Kitabevi Yayınları.
• Jorga, N. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (5.Cilt). (Çeviren: N. Epçeli). İstanbul: Yeditepe Yayın-ları.
• Kansu, A. (2011). 1908 Devrimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karagöz, S. & Şanal, M. (2015). İkinci Meşrutiyet Dönemi Kadın Gözüyle Kadın Eğitimi. Journal of International Social Research/ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (39), 679-691. https://www.researchgate.net/publucation/283539301. adresinden 27.09. 2022 tarihinde erişildi.
• Karal, E. Z. (2011). Büyük Osmanlı Tarihi (5. Cilt). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Karpat, K. H. (2010). Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2011). Türkiye’nin Yakın Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ölmez, A. (2009). II. Meşrutiyet Döneminde Askeri Bürokraside Reform Teşebbüsleri, Marmara Üniversitesi 100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu-Bildiriler Kitabı 22-24 Ekim 2008 (s. 121-132), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi Yayınları. http://hdl.handle.net/11424/5614. YN771.pdf (43.19 MB). dosyası adresinden 26.10. 2022 tarihinde erişildi.
• Öztuna, Y. (2006). Osmanlı Devleti Tarihi-Siyasi Tarih I. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Öztürk, C. (2009). İmparatorluktan Ulus Devlete Türk İnkılap Tarihi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Tanör, B. (2004). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye’de Siyasi Partiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Uçarol, R. (2008). Siyasi Tarih (1789-2001). İstanbul: Der Yayınları.
• Uzun, H. (2000). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modernleşme Süreci, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mustafa Yılmaz), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Ülken, H. Z. (2014). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Ünal, M. A. (2019). Osmanlı Müesseseleri Tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi Yayınları.
• Yavuz, Ü. (1990). Atatürk-İmparatorluktan Millî Devlete. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çeviren: Y. Gönen). İstanbul: İletişim Yayınları.