Depremin Neden Olduğu Kaosun Yönetimine İlişkin Okul Yönetici Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 28, 1 - 14, 30.06.2024

Mahmut Sağır Fatma Guzelgorur

https://doi.org/10.31455/asya.1401103

Öz

Bu çalışmada, Kahramanmaraş depremlerinde yaşanan kaosun Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yönetimine ilişkin okul yöneticilerinin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji modeli ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Kahramanmaraş ilinde görev yapan ve “Kolay Ulaşılabilir Durum Örnekleme Yöntemi” ile belirlenen 20 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve betimsel analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmada; deprem öncesinde okul binalarının deprem yönetmeliğine uygun olarak yapıldığı, bazı okul binalarının güçlendirildiği, okul tahliye planlarının hazırlandığı ve okulda iş güvenliği konusunda gerekli tedbirlerin alındığı, deprem tatbikatlarının yapıldığı ve deprem konusunda öğretmen ve öğrencileri bilinçlendirme amaçlı eğitim seminerleri düzenlendiği ve tüm bu önlemlerin kaosun etkisini azalttığı sonucuna varılabilir. Depremlerin hemen akabinde okul binalarının hasar tespit çalışmalarına çok kısa sürede başlanması ve zaman geçirmeden hafif hasarlı okul binalarının onarımlarının yapılması, öğretmenlerin idari izinli sayılması ve ek ders ücretlerinin ödenmesi, öğretmenlere geçici barınma imkanlarının sağlanması, öğretmen ve öğrencilere psikososyal destek çalışmaları yürütülmesi, okulların açılması ve öğrencilerden devam zorunluluğunun kaldırılması, öğrenciler için yetiştirme kurslarının açılması gibi Millî Eğitim Bakanlığı uygulamalarının depremin neden olduğu kaosun yönetiminde önemli rol oynadığı söylenebilir. Deprem sonrası oluşan kaosun sonlandırılması için Millî Eğitim Bakanlığınca öğretmenlere sınırlı da olsa il dışı tayin hakkı tanınmasının, evi orta ve ağır hasarlı olan öğretmenlere barınma imkânı sunulmasının, diğer illerdeki okullarla kardeş okul uygulamasının başlatılmasının kaos sonu normale dönülmesi için önemli adımlar olduğu ileri sürülebilir. Ancak, deprem öncesinde okul binalarının güçlendirilmesinde geç kalınması, deprem sonrasında öğrencilerin sınav giriş yerlerini güncellenmesinde sorunlar yaşanması, öğrencilerin deprem travmalarını atlatabilmesi konusunda psikososyal destek çalışmalarının yetersiz kalması durumlarının kaosun etkili olarak yönetilmesini engellediği sonucuna varılabilir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Millî Eğitim Bakanlığı, Kaos, Kaos Yönetimi

Examination of School Administrators' Opinions on the Management of Chaos Caused by the Earthquake

Öz

In this study, it was aimed to examine the opinions of school administrators regarding the management of the chaos experienced in the Kahramanmaraş earthquakes by the Ministry of National Education. The research was conducted with the phenomenology model, which is one of the qualitative research methods. The study group of the research was selected with the "Easily Accessible Situation Sampling Method". The study group of the research consists of 20 school administrators working in the province of Kahramanmaraş. A semi-structured interview form was developed by the researchers. The data was collected with a semi-structured interview form and it analyzed with the content analysis technique. In the research, it can be concluded that before the earthquake, school buildings were constructed in accordance with the earthquake regulations, some school buildings were reinforced, school evacuation plans were prepared and necessary measures were taken for occupational safety in the school, earthquake drills were held and training seminars were organized to raise awareness of teachers and students about earthquakes and all these measures reduced the impact of chaos. It can be said that the practices of the Ministry of National Education such as starting the damage assessment of school buildings in a very short time after the earthquakes and repairing the slightly damaged school buildings without delay, considering teachers on administrative leave and paying their supplementary fees, providing temporary accommodation for teachers, conducting psychosocial support activities for teachers and students, opening schools and removing the attendance obligation from students, and opening training courses for students played an important role in the management of the chaos caused by the earthquake. In order to end the chaos after the earthquake, it can be argued that the Ministry of National Education's granting teachers the right to transfer out of the province, albeit limited, offering shelter to teachers whose houses were moderately or severely damaged, and initiating sister school programs with schools in other provinces were important steps to return to normalcy after the chaos. However, it can be concluded that the delay in strengthening school buildings before the earthquake, problems in updating students' exam entry places after the earthquake, and insufficient psychosocial support for students to overcome earthquake traumas prevented effective management of chaos.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Ministry of Education, Chaos, Chaos Management

Kaynakça

• AFAD. (2021). Afete Hazır Okul. https://www.afad.gov.tr/afadem/afete-hazir-oku adresinden 14.06.2023
• AFAD. (2023). T.C. İçişleri Bakanlığı Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://deprem.afad.gov.tr/last- earthquakes adresinden 15.06.2023 tarihinde erişildi.
• Aksoy, B., & Sözen, E. (2014). Lise Öğrencilerinin Coğrafya Dersindeki Deprem Eğitimine İlişkin Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Düzce ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 279-297.
• Aksoy, H. H., & Aksoy, N. (2003). Okullarda Krize Müdahale Planlaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (JFES), 36(1), 37-49.
• Anadolu Ajansı. (2024). https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/depremlerin-merkez-ussu-kahramanmarastaki-821-okul-egitime-hazirlaniyor/2976651 adresinden 20.03.2024 tarihinde erişildi. Analysis: An Official Publication of The Society for Risk Analysis, 21(6), 1055-1063. https://doi.org/10.1111/0272-4332.216174
• Arslan, E. (2022). Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51(1), 395-407.
• Arslan, M. (2023). Okul Müdürlerinin 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi Sonrası Okullarda Karşılaştıkları Sorunlar ve Bu Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 10(97), 1550–1559.
• Aydoğan, İ. (2019) Öğretmenlerin Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin Yordayıcısı Olarak Okul İklimi Algıları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bauman, Z. (2017). Modernlik ve Müphemlik. İstanbul: Ayrıntı Yayıncılık.
• Benzer, S., & Arpalık, A. (2021). Farklı Deprem Bölgesinde Yaşayan Ortaokul Öğrencilerinin Deprem Konusundaki Bilgi Düzeyleri. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 107-119.
• Biçici, F. (2016). Kaos Teorisi, Determinizm ve Yeni Bilim Paradigması Sürecinde Sosyal Bilimler ve Turizm Araştırmaları Açısın¬dan Önemi. Turizm Akademik Dergisi, 3(1), 29-38.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Thousands Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining Validity in Qualitative İnquiry. Theory into Practice, 0(39), 124-130.
• Çelik Yılmaz, D., & Nartgün, Ş. (2021). Eğitim Sistemini Etkileyen Değişimlerin Kaos Teorisi Bağlamında İncelenmesi: Yükseköğretim Kurumlarına Giriş Sınavlarındaki Değişikliklerin Yarattığı Kelebek Etkisi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(23), 105-126.
• Demirci, A., & Yıldırım, S. (2015). İstanbul’da Ortaöğretim Öğrencilerinin Deprem Bilincinin Değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 45(207), 89-118.
• Demirkaya, H. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Deprem Kavramı Algılamaları ve Depreme İlişkin
• Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen Adaylarının Afet Bilinci Algı Düzeylerinin İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
• Doğan, Ü., & Aslan, M. (2022). Kaotik Liderlik Ölçeği Geliştirme Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 193-213.
• Doğan, Ü., & Aslan, M. (2022). Öğretmenlerin; Okul Müdürlerinin Kaotik Liderlik Rollerine İlişkin Algıları ile Örgütsel Mutluluk Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 702-727.
• Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır. Ankara: Erzincan ve Dinar Depremleri Işığında Türkiye’nin Deprem Sorunlarına Çözüm Yolları Arayışları, TÜBİTAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı 15-16 Şubat 1996 (s.263-272), Ankara: TÜBİTAK.
• Farazmand, A. (2003). Chaos and transformation theories: A Theoretical Analysis with Implications for Organization Theory and Public Management. Public Organization Review: A Global Journal, 0(3), 339-372.
• Golafshani, N. (2003). Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research. The Qualitative Report, 8(4), 597-606. Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(14), 68-76.
• Hançerlioğlu, O. (1985). Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İpek, C. (2017). Yönetimde Yeni Yaklaşımlar (Ed. H.B. Memduhoğlu & K. Yılmaz) Kaos Kuramı ve Örgütsel Kaos (s. 461-490). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karaçay, T. (2004). Determinizm ve Kaos, Mantık, Matematik ve Felsefe, II. Ulusal Sempozyumu- 21-24 Eylül 2004 (s. 393), Ankara: Başkent Üniversitesi.
• Keser-Özmantar, Z. (2018). Örnekleme yöntemleri ve örneklem süreci. K. Beycioğlu, N. Özer & Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (s. 88-109). Ankara: Pegem Akademi.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic İnquiry. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çeviren: S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Öcal, A. (2007). İlköğretim Okullarında Deprem Hazırlıkları: Kırıkkale İl Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 1-12.
• Öge, S. (2005). Düzen mi Düzensizlik (Kaos) mi? http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler/Serdar%20%C3%96GE/285-303.pdf adresinden 13.07.2023 tarihinde erişildi.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, (Çeviren: M. Bütün & S. B. Demir) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, (Çev.: D. Bayrak, B. Aslan & Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Resnicow, K., & Vaughan, R. (2006). A Chaotic View Of Behavior Change: A Quantum Leap for Health Promotion. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 3(25), 1-7.
• Ronan, K. R., & Johnston, D. M. (2001). Correlates of Hazard Education Programs for Youth. Risk
• Sağır, M. (2015). Eğitim ve Okul Sistemindeki Son Dönem Politika Değişimlerine İlişkin Okul Yöneticilerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Turkish Studies (Elektronik), 10(11), 1297-1310.
• Sağır, M. (2022). Okul Yönetiminde Yeni Paradigma: Kaos Teorisi ve Unutmayı Öğrenmek: Okul Yönetimi 4.0. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 6(2), 15-27.
• Savran, C., & Ergun, M. (2023). Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası için Akademik Öneriler. (Ed. M.
• Öztürk & M. Kırca). Fen Eğitiminde Sorgulamalı ve Uygulamalı Deprem Tatbikatı (s. 465-475). Gaziantep: Özgür Yayıncılık.
• Sungaila, H. (1990). The New Science of Chaos: Making A New Science of Leadership. Journal of Educational Administration, 28(2), 4-23.
• Tanhan, F., & Mukba, G. (2015). Depreme İlişkin Algının Deprem Yaşayan İlköğretim Öğrencilerinin Görüşlerine Dayalı Olarak İncelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1581-1601. tarihinde erişildi.
• Telli, S. G., & Altun, D. (2023). Türkiye'de Deprem Sonrası Çevrimiçi Öğrenmenin Vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 125-136.
• Thietart, R., & Forgues, B. (1995). Chaos Theory and Organization. Organization Science, 6(1), 19-31.
• Turan M. (2021). Afetlerde Eğitim Kurumları Güvenliği Kapsamında Öğretmen Yöneticilerin Rol ve Sorumlulukları ile İlgili Çıkarımlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(3), 1270-1282.
• Türk Dil Kurumu. (2020). Kaos. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 14.07.2023 tarihinde erişildi.
• Tüz, M. V. (2004). Değişim ve Kaos Ortamında İşletme Davranışı. İstanbul: Alfa Akademi Yayıncılık.
• Uçar, S. (2015). Kaos Teorisine Felsefi Bir Bakış. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, 0(27), 293-308.
• UNISDR. (2022-2025). Strategic Framework https://reliefweb.int/report/world/unisdr-strategic-framework-2022- adresinden 13.06.2023 tarihinde erişildi.
• Valle, V. (2000). Chaos, Complexity and Deterrence. National Defence University. https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA432927.pdf 16.06.2023 tarihinde erişildi.
• Yeşilorman, M. (2006). Kelebek Kanadını Kimden Yana Çırpıyor? Birleştirilmiş Bilimin Kıyısında Kaos ve Sosyal Bilimler. Journal of İstanbul Kültür University, 0(3), 77-86.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, M. (2021). Eğitimde Araştırma Yöntemleri. (Ed. S. Şen & İ. Yıldırım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yirci, R., & Kirişçi, G. (2021). Eğitimcilerin Gözünden Türk Eğitim Sistemindeki Krizler ve Çözüm Önerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(3), 1915-1950.