Hüseyin Nihal Atsız’ın Şiirlerinde Emredici Üslup ve Emir Kipinin İşlevleri

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 31, 127 - 144, 25.03.2025

Kasım Turgut

https://doi.org/10.31455/asya.1615439

Öz

Hüseyin Nihal Atsız, Türkçü kimliği ile ön plana çıkmış ve Türkçülük ideolojisinin oluşmasında, millȋ şuurun uyanık kalmasında etkisi büyük fikir adamlarımızdandır. Nihal Atsız’ın fikir adamlığı ve sanatçılığı dışında asker kimliği de bulunmaktadır. Askerȋ sistemde emir-komuta zinciri, nizam oldukça önemli bir yer tutar. Yolların Sonu adlı şiir kitabında emir kipli ifadelerin Nihal Atsız’ın asker kişiliği ile bağlantısı olup olmadığı ilişkisinin ortaya çıkarılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Emir kipli cümlelerin Nihal Atsız’ın üslubundaki yeri de bununla birlikte ele alınmıştır. Nihal Atsız’ın şiirlerindeki emir kipli cümlelerin niceliği, hangi işlevde olduğu, şiirin temasına göre bu işlevlerin değişip değişmediği çalışmada ortaya konulmuştur. Bununla birlikte Nihal Atsız’ın edebȋ üslubunun oluşmasında ideolojisinin ve asker kimliğinin ne derece etkili olduğu eserde tanıklanan emir kipli cümleler üzerinden ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yolların Sonu şiir kitabında emir kipli cümlelerin niceliksel fazlalığı dikkate değerdir. Metin analizi yöntemiyle Nihal Atsız’ın şiir kitabındaki emir kipli cümleler taranarak tanıklanan cümleler tablo şeklinde listelenmiştir. Türkiye’deki alan yazınında üslupla ilgili çalışmaların yapılmasına çok eğilim gösterilmediği tespit edilmiştir. Bir sanatçının üslubu onun hem yaşamı hem edebȋ şahsiyeti hem de fikir dünyasını anlayabilmek için oldukça önem arz etmektedir. Nihal Atsız’ın Yolların Sonu adlı şiir kitabında tanıklanan emir kipli cümleler analiz edilerek Nihal Atsız’ın dil ve üslup özelliği, edebi şahsiyeti, Türkçü kimliği, karakteri ile ilgili ilişkiler ve bu ilişkilerin arka planları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dili, Emir, Nihal Atsız, Şiir, Türkçülük

The Functions of the Imperative Tense and Imperative Style in Hüseyin Nihal Atsız’s Poems

Öz

Hüseyin Nihal Atsız is one of our intellectuals who came to the forefront with his Turkist identity and had a great influence on the formation of the ideology of Turkism and the awakening of national consciousness. Apart from being an intellectual and artist, Nihal Atsız also has a military identity. In the military system, the chain of command and order has a very important place. The aim of the study is to reveal whether the imperative expressions in the poetry book Yolların Sonu are related to Nihal Atsız's military personality. The place of imperative sentences in Nihal Atsız's style is also discussed. The quantity of imperative sentences in Nihal Atsız's poems, their functions, and whether these functions change according to the theme of the poem are revealed in the study. In addition, the extent to which Nihal Atsız's ideology and military identity were effective in the formation of his literary style was tried to be revealed through the imperative sentences witnessed in the work. It is noteworthy that the number of imperative sentences in Yolların Sonu poetry book is remarkable. The imperative sentences in Nihal Atsız's poetry book were scanned by text analysis method and the witnessed sentences were listed in the form of a table. It has been determined that there is not much tendency to conduct studies on style in the literature in Turkey. The style of an artist is very important for understanding his/her life, literary personality and intellectual world. By analyzing the imperative sentences witnessed in Nihal Atsız's poetry book Yolların Sonu, Nihal Atsız's language and style, his literary personality, his Turkish identity, the relations related to his character and the backgrounds of these relations are discussed.

Anahtar Kelimeler

Turkish Language, Order, Nihal Atsız, Poetry, Turkism

Kaynakça

• Atsız, H. N. (2019) Yolların sonu. Ötüken Neşriyat.
• Atsız, H. N. (2020). Ruh adam. Ötüken Neşriyat.
• Atsız, H. N. (2021). Türk ülküsü. Ötüken Neşriyat.
• Çiçek, A. (2014). Emir kipi üzerine. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 333-351. http://dx.doi.org/10.17556/jef.54616
• Ercilasun A. B. (2019). Atsız Türkçülüğün mistik önderi. Panama Yayıncılık.
• Gülsevin, G. (2007). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Türk Kurumu Yayınları.
• Hacaloğlu, Y. (2005). Doğumunun 100. yılında Nihal Atsız. Türk Ocakları Yayınları.
• Kerimoğlu, C. (2011). Kiplik incelemeleri ve Türkçe. Dinozor Kitabevi.
• Keskin, F. (2020) Atsız’ın eserlerinde ortak hususiyetler. Ülkü Ocakları Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2003) Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Şanlı, C. (1997). Göktürk Yazıtlarında emir kipinin kullanılış şekilleri, cümlelerdeki durumları ve anlam yükleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 45, 237-244.
• Turgut, K. (2023). Hüseyin Nihal Atsız’ın şiirlerinde adsızlık ve mezarsızlık motifi. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 31, 59-71. http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut552
• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. (2024). Hüseyin Nihal Atsız. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/atsiz-huseyin-nihal adresinden 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi.
• Uçar, M. (2014). Türkçede emir kipinin işlevleri (Tez No.: 358448) [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldıran, M. (2020). H. Nihal Atsız’ın sözlüğü ve söz varlığı (Tez No.: 608178) [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.