Kitāb al-Menāzir-Optics, Ibn al-Haytham (Trans.: M. Faruk Toprak) Ankara: Uzam Publications, 2024, 384 pp., ISBN: 978-625-9955-28-5

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 31, 351 - 356, 25.03.2025

Mehmet Bölükbaşı

https://doi.org/10.31455/asya.1623817

Öz

Ibn al-Haytham, in his Kitāb al-Menāzir - Optics, aimed to bridge the gap between mathematical analysis and empirical observation by adopting an approach that brought physics and mathematics together. In this context, he reshaped the theory of vision of antiquity and put it on a more solid foundation and managed to resolve the contradictions in the theory in question. Ibn al-Haytham stated that light has a physical reality and functions as an element that directs human perception. In his experiments to support this, he demonstrated that light rays are mathematically calculable. Ibn al-Haytham's new theory of vision is an original theory that he developed after analyzing and evaluating existing theories of vision. He also developed his own theory of the propagation of light and introduced a new theory in this field. Ibn al-Haytham, in this work, which aims to establish the principles of the science of optics by reviewing the previous optical theories, dealt with the properties of light and color with a mathematical and experimental approach. In his work, he evaluated and analyzed the previous optical theories with their correct and incorrect aspects and explained in detail the new theories of light and vision that he developed based on the results of experiments. Consisting of 384 pages, this work will make a significant contribution to researchers interested in the subject.

Anahtar Kelimeler

Ibn al-Haytham, Kitāb al-Menāzir, Optics, Vision, Light

Kitâbu’l-Menâzır-Optik, İbnu’l-Heysem (Çev.: M. Faruk Toprak) Ankara: Uzam Yayınları, 2024, 384 s., ISBN: 978-625-9955-28-5

Öz

İbnu’l-Heysem, Kitâbu’l-Menâzır-Optik isimli eserinde, fizik ile matematiği bir araya getiren bir yaklaşım benimseyerek, matematiksel analiz ile ampirik gözlem arasındaki boşluğu gidermeyi hedeflemiştir. Bu bağlamda, antik dönemin görme teorisini yeniden şekillendirerek daha sağlam bir temele oturtmuş ve söz konusu teorideki çelişkileri çözmeyi başarmıştır. İbnu’l-Heysem, ışığın, fiziksel gerçekliğe sahip olduğunu ve insan algısını yönlendiren bir unsur olarak işlev gördüğünü belirtmiştir. Bunu desteklemek amacıyla yaptığı deneylerde, ışık ışınlarının matematiksel olarak hesaplanabilir nitelikte olduğunu ortaya koymuştur. İbnu’l-Heysem’in yeni görme teorisi, mevcut görme teorilerini inceleyip değerlendirdikten sonra geliştirdiği özgün bir teoridir. Ayrıca, ışığın yayılması konusunda da kendi teorisini geliştirerek bu alanda yeni bir teori ortaya koymuştur. İbnu’l-Heysem, daha önceki Optik kuramlarını tekrar gözden geçirerek optik biliminin esaslarını oluşturmayı amaçlayan bu eserinde ışığın ve rengin özelliklerini matematiksel ve deneysel bir yaklaşımla ele almıştır. Eserinde, kendisinden önceki optik teorilerini doğru ve yanlış yönleriyle değerlendirip analiz etmiş ve deney sonuçlarına dayanarak geliştirdiği yeni ışık ve görme kuramlarını ayrıntılı bir şekilde açıklamıştır. 384 sayfadan oluşan bu eserin, konuya ilgi duyan araştırmacılara önemli bir katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İbnu’l-Heysem, Kitâbu’l-Menâzır, Optik, Görme, Işık

Kaynakça

• Eastwood, B. (1986). Alhazen, Leonardo, and Late-Medieval Speculation on the Inversion of Images in the Eye. Annals of Science, 1(43), 413-446.
• Gonzalez, V. (2002). Universality and Modernity of Ibn al Haytham’s Thought and Science. The Institute of Ismaili Studies. 1-5.
• İbn Ebû Usaybia. (1965). Uyûnu’l-enbâʾ fî ṭabaḳāti’l-eṭıbbâ. (Nşr.: N. Rızâ). Dâru’l-Mektebeti’l-Hayât.
• İbnu’l-Heysem. (2024). Kitâbu’l-Menâzır-Optik (Çev.: M. F. Toprak). Uzam Yayınları.
• Rashed, R. (1996). Roshdi Rashed.vd. (Ed.), The Geometrical Optics, Encyclopedia of the History of Arabic Science, 2, (p.661-715). Routledge.
• Sabra, A. İ. (1973, 20-22 January). The Physical and The Mathematical in Ibn al-Haytham’s Theory of Light and Vision. [Full text paper]. The Commeration Volume of Biruni International Congress. Iran, Tehran.
• Unat, Y. (2019). İslam bilim tarihi ve felsefesi (orta çağ İslam dünyasında bilim ve batıya etkileri). Divan Kitap.