HALİFELİĞİN KALDIRILMASININ HİNDİSTAN MÜSLÜMANLARINA VE TÜRK BASININA YANSIMASI

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 103 - 114, 30.06.2020

Gamze Yaylagül

Öz

Hz. Muhammed’in vefatının ardından ‘dünyevi işleri yönetmek’ adına tayin edilen halifeler, zaman içerisinde devletlerin otorite ve meşruiyetlerini sağlamlaştırdığı önemli bir kurum haline gelmiştir. Yavuz Sultan Selim döneminde Mısır’ın işgali ile Osmanlı Devleti’ne geçmiş olan halifelik, Sultan Abdülhamit döneminde devleti ayakta tutmak adına üretilen Pan-İslamist politikalarla etkinliğini arttırmıştır.
Hindistan Müslüman aydınlarının da benimsediği Pan – İslamist politikalar, Hindistan’ın bu süreçte Osmanlı Devleti’ne çeşitli yardımlar yapmasında ve Halifelik kurumuna dayanarak İngiliz emperyalizmine karşı durulmasında önemli bir etkendir. I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti’nin parçalanmasının ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte halifelik kurumu kaldırılacaktır.Hindistan Müslümanlarının etrafında toplandığı ve istiklal yolunu çizdikleri kurumun kaldırılması Hindistan Müslümanlarını yeni bir yol çizmek durumunda bırakmıştır.
Türkiye milletinin kurtuluş ve cumhuriyetin kuruluş devrelerini takip eden Hindistan Müslümanlarının bu süreçte verdikleri tepkiler ve basına yansımaları çeşitlilik ve önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti, Hindistan, Halifelik, Basın

Kaynakça

• Gazeteler ve Resmi Yayın: Hâkimiyet-i Milliye, İkdam, Mahkeme Tutanakları, Tanin, Tevhid- i Efkâr.
• Kitap ve Makaleler: AKGÜN, Seçil (1985). Halifeliğin Kaldırılması ve Laiklik, Turhan Kitabevi, Ankara. ATATÜRK, Mustafa Kemal (2009). Nutuk, Alfa Yayınları, İstanbul. AVCI, Casim (1998). “Hilafet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, C.17. AYYUBİ, N. Akmal (1982). “A Proposal For Research on Indo-Turkish Relations”, Belleten, C. XLVI, S. 181, Ankara. BAYUR, Yusuf H. (1950). Hindistan Tarihi: Nadir Şah Afşar'ın akınından bağımsızlık ve Cumhuriyet'e kadar (1737-1949), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. GROUSSEL, Rene (1999). Asya’nın Uyanışı, (Yay. Haz. Saadettin Gömeç), Akçağ Yayınları, Ankara. HUSSAIN, Fida (2012). Hindistan Matbuatında Türk Kurtuluş Savaşı ve İnkılâbı, Ankara Üniversitesi Doktora Tezi. KHAN, Ali Asgar (1970). İstiklâl Savaşı Hakkında Hind-Pakistan Müslümanlarının Davranışı, Ankara Üniversitesi Doktora Tezi. KULKE, Hermann- DIETMAR, Rothermund (2001). Hindistan Tarihi, (Çev: Müfit Günay), İmge Kitabevi, Ankara. NEHRU, Jawaharlal (2015). Türkiye ve Batı Asya Tarihi, Kaynak Yayınları, İstanbul. ÖKE, Mim Kemal (1999). Mustafa Kemal Paşa ve İslam Dünyası Hilafet Hareketi, Aksoy Yayıncılık, İstanbul. ÖZCAN, Azmi (1992). Pan- İslamizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1914), TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul. ÖZTUNA, Yılmaz (1983). Başlangıcından Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi, C.I, Ötüken Neşriyat, İstanbul. SADİQ, Mohammad (2018). Türk Devrimi ve Hindistan Özgürlük Hareketi, (Çev. Funda Keskin Ata), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. SIDDIQI, Iqtidar Husain (1997). “Hindistan Müslüman Sultanlıkları ve Osmanlılar Arasında Diplomatik İlişkiler”, (Aktaran: Azmi Özcan), XV. ve XVI. Asırları Türk Asrı Yapan Değerler, Ensar Neşriyat, İstanbul. SİNHA, R.K. (1972). Kurtuluş Savaşı, Devrimler, Mustafa Kemal ve Mahatma Gandi, Milliyet Yayınları. ŞİMŞİR, Bilâl N. (2015). Doğunun Kahramanı Atatürk, Bilgi Yayınevi, Ankara. ÜÇOK, Bahriye (1968). İslam Tarihi Abbasiler- Emeviler, Sevinç Matbaası, Ankara. ZEYDÂN, Corci (2015). İslam Uygarlıkları Tarihi, (Aktaran:Nejdet Gök), İletişim Yayınları, İstanbul.
• İnternet Kaynağı: HAN, Aga (1954). The Memoirs of Aga Han, Simon and Schuster, New York. (erişimfile:///C:/Users/HP/Desktop/!!%20the%20memorios%20aga%20han%20!!1.pdf).