CUMA HALMIRADOV’A (1901-1938) GÖRE TÜRKMENİSTAN’DA MİLLÎ MATBUAT

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 45 - 52, 30.06.2021

Tahir Aşirov

Öz

1901-1938 yılları arasında yaşamış olan aydın Cuma Halmıradov, 1930 tarihinde Türkmenistan’da millî basın tarihini konu edinen “Türkmenistanda Milli Metbugat” (Türkmenistan’da Millî Matbuat) adlı bir makale kaleme almıştır. Halmıradov yazısında, o dönemde Sovyet Türkmenistanı’nda yayımlanan “Kızıl Yol”, “Türkmenistan”, “Dayhan”, “Yaş Kommunist”, “Gızıl Goşın”, “Zâhmet”, “Bolşevik”, “Tokmak”, “Türkmen Medeniyeti” ve “Pioner” olmak üzere altı gazete ile dört dergiden bahsetmektedir. Yazar, Türkmenistan’da çıkarılan gazeteler, dergiler hakkında genel bilgi sunmaktadır. Halmıradov’un yazısında, adı geçen gazeteler ve dergiler, Türkmenistan açısından önemli yayınlardır. Çalışma, Sovyet Türkmenistanı’nda süreli yayınların gün yüzüne çıkması açısından önem arz eder. Bu bakımdan Halmıradov “Türkmenistanda Milli Metbugat” adlı yazısıyla, fikir ve anlayış itibarıyla ‘millîliği’ yansıtan Türkmenistan matbuatının bilinmesini ister. Halmıradov’un söz konusu makalesinin, Sovyet Türkmenistanı’nda süreli yayınların ortaya konması açısından değerli bir çalışma olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Halmıradov, Matbuat, Türkmenistan’da Matbuat, Millî Matbuat.

Kaynakça

• ANNAGURDOV, Mämmetdurdı. (1957). Türkmenistanda Kommunistik Metbugatın Tarıhından, Kitap 1. Aşkabat: Türkmenistan Devlet Neşriyatı.
• ANNAGURDOV, Mämmetdurdı. (1962). Sovet Türkmenistanınıŋ Metbugat Tarıhından Oçerkler. Kitap 2. Aşkabat: Türkmenistan Devlet Neşriyatı.
• AŞİROV, Tahir. (2020). Türkmen Basın ve Düşünce Tarihinde Türkmen İli Dergisi (1922-1924). Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• AŞİROV, T. - ARICAN, O. (2020a). A. Gulmuhammedov’a (1885-1931) Göre Türkistan’da Milli Matbuat. Turkuaz Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1 (1): 101-114.
• AŞİROV, T. - ARICAN, O. (2020b). “Yakup Nasırlı’ya (1899-1958) Göre Türkmenistan’da Milli Matbuat”. Asya Araştırmaları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 45-50.
• AŞİROV, T. - ARICAN, O. (2019a). “Yakov Markoviç Faktoroviç’e (1892-1948) Göre Sovyet Türkmenistanı’nda Süreli Yayınlar”. Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi 1 (1): 98-108.
• AŞİROV, T. - ALBAYRAK, Ç. (2020c). “Ilyasov, K. – H. Goçmıradov. H. (1990). Dövrüŋ Aynası (“Sovet Türkmenistanı” Gazeti 70 Yaşadı), Aşgabat: Türkmenistan. 208 S.”. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 141-146.
• AŞİROV, T. - ARICAN, O. (2019b). “Türkmen Basın Tarihinde “Tokmak” Dergisi”. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 121-131.
• AŞİROV. T. (2019a). “Tatar Aydınlarının Türkmen Düşüncesinin İhyasında Yeri ve Önemi: H. Abidî Örneği”. Nauçnoye Naslediye i Obtşestvennaya Deyatel’nost’ Bra’yev Maksudi. Materialı Mejdunarodnoy nauçnoy konferentsii, priurochennoy k 150-letiyu Akhmetkhadi Maksudi i 140-letiyu Sadri Maksudi (Kazan, 7 dekabrya 2018 g.). Kazan: İnstitut İstorii im. Ş.Marjanı AH RT 2019, 361-370.
• AŞİROV. T. (2019b). “Sovyet Türkmenistanı’nda Edebî Dil Araştırmaları: H. Deryayev Örneği”. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi 4/1, 121-131.
• DURDIYEV, Tagan. (1970). Iz Galdıran Ömürler (Türkmenistanıŋ Köne Partiya – Dövlet İşgarleri). Aşgabat: Türkmenistan neşriyatı.
• HALMIRADOV, “Türkmenistanda Milli Metbugat”, Türkmenistan Gazetesi I. (1 Mart 1930) – II. (12 Mart 1930).
• RAHMANOV, Begench - KANLIDERE, Ahmet. “Bolşevik Dergisi (1925-1929) ve Sovyet Türkmenistanı’nın Oluşum Yılları”. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi 1/1 (Aralık 2016): 200-246.