ÇİNLİ AYDIN WANG TAO’IN TÜRKİYE ARAŞTIRMALARI VE QİNG HANEDANLIĞI SON DÖNEM DIŞ POLİTİKALARINA BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 137 - 157, 26.12.2024

Rumeysa Şen

https://doi.org/10.58640/asyar.1558111

Öz

Tarih boyunca, Türkiye ve Çin arasında doğrudan ya da dolaylı yollarla bir iletişim süregelmiştir. Osmanlı ve Qing Hanedanlığı'nın kesişen kaderleri ve “Hasta Adam” algısı, bu iki imparatorluğu uzun süre Çinli aydınların ilgi odağı haline getirmiştir. XIX. yüzyıl sonu XX. yüzyıl başlarında, Çin'in önde gelen aydınları ve yeni Cumhuriyet’in liderleri, Türkiye’yi kendilerine bir ayna görerek, deneyimlerini dikkatle takip etmiş ve bu birikimler üzerinden kendi geleceklerine bir yön çizme çabası içinde olmuşlardır. Bu çalışma, dönemin önemli aydınlarından Wang Tao'nun yazıları ve Türkiye üzerine yaptığı araştırmalar ekseninde, XIX. yüzyıl sonlarından itibaren Çin'de değişen Türkiye algısını ve bu algının temel dinamiklerini inceleyerek, Türk-Çin ilişkilerine farklı bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk-Çin ilişkileri, Wang Tao, Qing Hanedanlığı, Osmanlı Qing ilişkileri，Osmanlı-Rus Savaşları

Kaynakça

• Chen, Duxiu （陈独秀）.(1984). Chen Duxiu wenzhang xuanbian (Zhong). Pekin: Sanlian Shudian.
• Chen, Peng (陈鹏). (2018). “Jindai Zhongguoren Tuerqiguan de Zai Renshi”. Jindaishi Yanjiu, 1.
• Chen, Tianhua (陈天华).(1958). Jing shi zhong. Chen Tianhua ji. Liu, Q. & Peng, G. (Ed). Hunan Renmin Chubanshe, 69.
• Duan, Huaiqing (段怀清).(2019). “Shuxie Huaibao yu Jianggeyiqiu——Lun Wangtao Wenxue de Liangge Sixiang Zhidian ”. Hunan Shehui Kexue, (14).
• Duan, Huaiqing (段怀清).(2022). “Wang Tao yu Shijiu Shiji Xifang Hanxue”. Shehui Kexue, (8).
• Duan, Huaiqing (段怀清).(2023). “Wang Tao zhushu kao bu”. Guandong Xuekan, (6). Fidan, Giray. (2011). “Ming tarih kayıtlarına göre 16. yüzyılda Osmanlı imparatorluğu – Ming Çin’i ilişkileri”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, no.30, 275-287.
• Hua, Lu (化鲁). (1923). “Women Jing Buru Tuerqi”. Dongfang Zazhi, No. 21.
• Jiaohui Xinbao. (1872). “Zhongwai jinwen: Tuerji guoxi lian huo lun che lu”. No. 211, 8.
• Jiaohui Xinbao. (1873). “Zhongwai zhengshi jinwen: Da Tuerji guoshi”. No. 222, 8.
• Kang, Youwei (康有为). (2020). “Jin cheng <Tujue xueruo ji> xu”. Kang youwei ji (Cilt 4).
• Jiang, Y. & Zhang, R. (Ed). Pekin: Zhongguo Renmin Daxue Chubanshe, 311.
• Kang Youwei (康有为). (2020). “Yu Zhao Yuesheng shu”. Kang Youwei quanji (Cilt 5). Jiang Yihua & Zhang Ronghua (Ed). Beijing: Zhongguo Renmin Daxue Chubanshe, 393.
• Kang, Youwei (康有为). (2020). “Wei xie ge lu da, fu wang zai ji, qi mi lian ying ri jian ju wu xu zhe”. Kang youwei quanshu (Cilt 4). Jiang Y. & Zhang, R. (Ed). Pekin: Zhongguo Renmin Daxue Chubanshe, 42-43.
• Kırilen, Gürhan. (2007, 15 Eylül). “16.-17. Yüzyıllarda Osmanlı ile Çin arasındaki diplomatik ve kültürel ilişkiler”, ICANAS 38, Ankara, Türkiye.
• Li, Ciming (李慈铭).(1959). Yue mantang dushu ji. You, Y. (Ed). Beijing: Shangwu Yinshuguan, 478.
• Li, Yuandu (李元度).(1936). “Guochao Xianzheng Shilüe”. Sibu Beiyao, Zhonghua Shuju, vol. 25,4.
• Qian, Xiangsheng. (钱湘声). (1939). “Tuerqi fuxing yu Zhongguo kangzhan”. Huimin Yanlun Bianyuankan, 1(9), 19-21.
• Shenbao. (1877, 25 Haziran). “Tuerqi luanhao”. No. 0001.
• Shen, Xuanqian (沈选千).(1924). “Ji Tuerqi de fuxing bing gao guoren—Jindong bingfu bing jian qianyu le! Yuandong bingfu zenme yang?”. Shibao, No. 0006.
• Sun, Yatsen (孙中山).(1924, 28 Kasım). “Dui shenhu shangye huiyi suo deng tuanti de yanshuo”. Sun Zhongshan quanshu (Cilt 11) , 408.
• Tan, Sitong (谭嗣同). (2002). Renxue. Wu, H. (Ed). Pekin: Huaxia Chubanshe,144. Wanguo Gongbao. (1877). “Tuerji guoshi: Tu E zhanhao”. No. 450, s. 27.
• Wang, Hongzhi (王宏志). (2011). “‘Maishen shi yi’” de Wang Tao: Dang Chuantong Wenshi Dangshangle Yizhe. Fudan Xuebao (Shehui kexue ban), (2).
• Wang, Zengshan. (王曾善). (1926). “Tongxun: Yanda zhoukan she zhuan tongxue zhuru”. Yanda Zhoukan, (99), 12-17.
• Wang, Zengshan. (王曾善). (1927). “Tuerqi de xin jingcheng—Angela”. Dongfang Zazhi, 24(9), 29-33.
• Wang, Zaoshi (王造时). (1933). “Jindong bingfu gei yuandong bingfu de jiaoxun”. Ziyou Yanlun, 1(7), 7-11.
• Wang, Tao (王韬).(2002). “He liu guo yi zhi E”. Taoyuan wenlu waibian. Shanghai: Shanghai Shudian Chubanshe.
• Wang, Tao (王韬).“Tuerji jiangyu kao”. Yangwu Jiyao, Shanghai Tushuguan, 4.
• Wang, Tao (王韬). “Tuerji yange kao”. Yangwu Jiyao, Shanghai Tushuguan, 17.
• Xue, F (薛福成).(1985). “Chushi Ying Fa Yi Bi si guo riji”. Zouxiang Shijie Congshu (1. Baskı). Zhong, S. (Ed). Changsha: Yuelu Shushe, 338-339.
• Zheng, Guanying (郑观应). (1982). Zheng Guanying ji. Xia, D. (Ed). Shanghai Renmin Chubanshe, s. 822.
• Zhou, Zhenhe (周振鹤).(2008). Zhi zhe bu yan. Beijing: Shenghuo Dushu Xinzhi Sanlian Shudian, 24-29.