EMİR ABDUL RAHMAN HAN DÖNEMİNDE AFGANİSTAN KADINLARININ DURUMU (1880-1901)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 69 - 84, 26.12.2024

Mustafa Müjdeci , Rahmetullah Arianpor

https://doi.org/10.58640/asyar.1568448

Öz

Afganistan kadınları, Emir Abdul Rahman Han’ın yönetimi sırasında tüm insani ve İslami haklardan mahrum bırakıldı. Afaghaneh (Peştunlar) kabilelerinin toplumsal kültüründeki anti-feminist zihniyet ve bu zihniyetin yöneticileri tarafından diğer kabilelere yayılması, bu toprakların kadınlarının en zor ve karanlık zamanlarını geçirmesine neden olmuştur. Afganistan kadınlarının bir kısmı savaşın, siyasetin ve ticaretin kurbanı oldu, bazıları da o kadar fakirdi ki yok olup gittiler. Emir Abdul Rahman Han’ın şiddet ve baskısına karşı ayaklanan Hazara kadınları ve diğer etnik gruplar iç ve dış pazarda köle olarak satıldı ve bunlardan elde edilen gelirler Afganistan Emirliği’nin ekonomik toparlanmasına katkı sağlıyordu. Bu dönemin kadınları sağlık ve eğitimden tamamen mahrumdu. Ayrıca Kabil’deki ve ülkenin diğer büyük şehirlerindeki kadın cezaevleri kadın mahkumlarla doluydu. Cezaevlerinde kızlara ve kadınlara tecavüz etmek sıradan bir şey olarak görülüyordu. On binlerce kız çocuğu genç yaşta zorla evlendirildi ve bu toprakların erkekleri tarafından cinsel saldırıya uğradı. Afganistanlı kadınların bir kısmı yorucu ve zorlu işlerle meşguldü. Ayrıca soylular, hanlar ve kabile büyükleri tarafından şehzadelere, ordu komutanlarına ve hükümet görevlilerine pek çok kız hediye edildi. Emir’in kadınları desteklemek için çıkardığı birkaç kararname sadece kağıt üzerinde ve bir avuç yakınının hafızasında kaldı ve hiçbir zaman uygulanmadı. Genel olarak, Emir Abdul Rahman Han’ın yönetimi sırasında Afganistan kadınlarının siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik durumu felaket ve berbattı. Bu makalede Emir Abdul Rahman zamanında Afganistan’daki kadınların durumu ve yaşadıkları ele alınacak ve değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Afganistan, cariye, hapishane, Afaghane

Kaynakça

• Ansari, B.A, (2022), Zihniyeti qabile sadi rahi tamadun ve tadayun, Bunyadi Ahmed Şah Mesud Yay., Meşhed-İran.
• Ansari, F. (2016), Tarih-i afganistan, Amiri yay., Kabil-Afganistan.
• Barfield, T. J. (2019), Tarih-i siyasi ve ferhengi afganistan, (Çev. Abdullah Mohammedi), İrfan yay., Tahran-İran.
• Dehlavi, A. ve Azam Han, M.M. (1886), Nesayih-i namçe, Dar al-Satneh Yayınevi, Kabil- Afganistan.
• Durrani, M. Han, G.M ve Haydar H. (1894), Tuhfetü’l-müluk, Darul Astana Kabil yay., Kabil-Afganistan.
• Elphistone, M. (1994), Afganha; jay, farhang ve nezhad (guzareşı saltanatı kabul). (Çev. Muhammed Asif Fikrat), Bunyad Pozhoheşhay İslami yay., Meşhed-İran.
• Ferheng, M.S. (2013), Afganistan da panc karni ahyr, Miwand yay., 24. baskı, Kabil- Afganistan.
• Ghbar, M. G. M. (1989), Afganistan dar masiri tarih, Merkezi Naşri İnkılab yay., Tahranİran.
• Gray, J.A. (1895), At the court of the amîr a narrative, London.
• Gray, J.A. (2020), Dar darbarı amir, (Çev. Akbar Baryalay), Hamburg-Almanya.
• Han, E.A.R. (1883), Pandname-i duniya ve din, Darul Sultaneh Press, Kabil-Afganistan.
• Han, E.A.R. (2011), Sefername ve hatırat-ı amir abdul rahman han, (Çev. Gulam Morteza Han Kandahari), Muasısay Amuzşy Nesl Danesh yay., Tahran-İran.
• Han, E.A.R. (2011), Tacü’t-tevarih, (Çev. Gullam Morteza Han Kandahari), Şirkati Naşri Mayvand yay., Kabil-Afganistan.
• Harvi, N.M. (1992), Tarih ve zaban da afganistan, Mecmua-yı İntişarat-ı Edebi ve Tarihi-yi Movkufat-ı Doktor Mahmud Afşar-ı Yezdi, Tahran-İran.
• Kazem, S.A. (2005), Zamanı afganistan ziry feşati anana ve teceddüd, Kaliforniya- ABD.
• Youans, M. (2017), Afganistan; mardom ve siyaset, (Çev. Sima Moulai), Qaqnos yay., Tahran-İran.