Possible impacts of foreign direct investment provided for tourism industry on economic growth: The case of Turkey (1986 - 2006)

Yıl 2010, Cilt: 21 Sayı: 1 - Prof. Dr. Hasan Işın Dener Özel Sayısı, 27 - 40, 01.06.2010

Ozan Bahar

Öz

The main purpose of this study is to test if there is any long run relationship between FDI in tourism sector or not in Turkey, which is a tourism country. In this study, for 21 years between 1986-2006 the ordinary least squares (OLS) method is utilized. The results show that there is a positive relationship between FDI in tourism sector and GDP, and a %1 increase in FDI increases GDP by %1.8.

Anahtar Kelimeler

tourism, foreign direct investment, economic growth, Turkey, least squares method, correlation analysis

Turizm sektörüne sağlanan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının (DYSY) ekonomik büyüme üzerine olan olası etkisi: Türkiye örneği (1986–2006)

Öz

Söz konusu çalışmanın temel amacı, bir turizm ülkesi olan Türkiye'de turizm sektörüne sağlanan DYSY ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığını test etmektir. Çalışmada En Küçük Kareler Yöntemi (EKKY) ile 1986–2006 yıllarına ait 21 yıllık bir zaman serisi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, turizm sektörüne gelen DYSY ile GSMH arasında olumlu bir ilişkinin olduğunu ve DYSY'deki %1'lik bir artışın, GSMH üzerinde %1,8'lik bir artış meydana getirdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

turizm, doğrudan yabancı yatırım, ekonomik büyüme, Türkiye, en küçük kareler yöntemi, korelasyon analizi

Kaynakça

• Afşar, B. (2007). Yabancı Sermaye Yatırımları ve Dışsal Ekonomiler: Turizm Sektörü Örneği. Konya Ticaret Odası Etüd Araştırma Servisi Araştırma Raporu
• Afşar, M. (2009). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Bankacılık Sektörü, http://eab.ege.edu.tr/pdf/4/C4-S1-2-%20M9.pdf, (Erişim Tarihi: 10.04.2009)
• Akkaya Ş. ve Pazarlıoğlu V.(2000). Ekonometri I. Dördüncü Baskı, İzmir: Anadolu Matbaacılık
• Alagöz, M., Erdoğan, S. ve Topallı, N. (2008). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi 1992–2007, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1): 79–89
• Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Özcan, Ş. ve Sayek, S. (2004)
• FDI and Economic Growth: The Role of Local Financial Markets, Journal of International Economics, 64 (1): 89–112
• Alıcı, A.A. ve Ucal, M.Ş. (2003). Foreign Direct Investment, Exports and Output Growth of Turkey: Causality Analysis, Paper to be Presented at the European Trade Study Group (ETSG) Fifth Annual Conference, 11–13 September 2003 in Madrid Universidad Carlos III de Madrid
• Asiedu, E. (2002). On the Determinants of Foreign Direct Investment to Developing Countries: Is Africa Different? World Development, 30 (1): 107–119
• Aslan, A. (2008). OECD Ülkelerinde Dolaysız Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Yaklaşımı, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/10590/, (Erişim Tarihi: 16.04.2009)
• Aykut, D. ve Sayek, S. (2007). Doğrudan Yabancı Yatırımların Sektörel Kompozisyonunun Ekonomik Büyümeye Etkisi, Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları Dergisi, 2 (3): 34–61
• Ayvaz, Y.Y., Baldemir, E. ve Ürüt, S. (2006). Yabancı Sermaye Yatırımlarının Verimlilik ve Kalkınmaya Etkilerinin Ekonometrik İncelemesi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13 (1): 177–186
• Bahar, O. (2006). Türkiye’nin İktisadi Gelişiminde Turizm Sektörüne Sağlanan Teşviklerin Rolü: Uygulamalı Bir Araştırma, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 241: 128–139
• Bahar, O. (2008). Muğla Turizminin Türkiye Ekonomisi Açısından Yeri ve Önemi, Muğla Üniversitesi S.B.E. Dergisi, Güz, 21: 61–80
• Bahar O. ve Kozak M. (2005). Uluslararası Turizm ve Rekabet Edebilirlik
• Ankara: Detay Yayıncılık
• Bahar O. ve Kozak M. (2008). Tourism Economics: Concepts and Practises. New York: Nova Publishers
• Balasubramanyam, V.N., Salisu, M. ve Sapsford, D. (1996). Foreign Direct Investment and Growth in EP and IS Countries, Economic Journal, 106 (434): 92–105
• Basu, P., Chakraborty, C. ve Reagle, D. (2003). Liberalization, FDI, and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration Approach, Economic Inquiry, 41 (3): 510–516
• Batmaz, N. ve Tunca, H. (2005). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye (1923–2003). İstanbul: Beta Basım Yayıncılık
• Blomström, M., Lipsey, R.E. ve Zejan, M. (1994). What Explains Developing Country Growth, NBER Working Paper No
• 4132: 1–36
• Borenztein, E., De Gregori O, J. ve Lee, J.-W. (1998). How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth, Journal of International Economics, 45 (1): 115–135
• Carkovic, M. ve Levine, R. (2003). Does Foreign Direct Investment Accelerate Economic Growth? University of Minnesota Department of Finance Working Paper
• Celasun, O., Denizer, C. ve He, D. (1999). Capital Flows, Macroeconomic Management, and the Financial System: The Turkish Case, 1989–97, World Bank Working Paper, No: 2141. http://www.econturk.org/Turkisheconomy/celasuno.pdf
• (Erişim Tarihi: 26.05.2009) Choe, J.I. (2003). Do Foreign Direct Investment and Gross Domestic Investment Promote Economic Growth?, Review of Development Economics, 7 (1): 44–57
• Chowdhury, A. ve Mavrotas, G. (2005). FDI and Growth: A Causal Relationship, UNUWIDER Research Paper No: 25, UNU-WIDER
• Çeken, H. (2003a). Küreselleşme, Yabancı Sermaye ve Türkiye Turizmi
• İstanbul: Değişim Yayınları
• Çeken, H. (2003b). Türk Turizminde Yabancı Sermaye ve Yabancı Sermaye Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Öneriler, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (10): 25–45
• Çetinkaya, M. (2004). Türkiye Ekonomisinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımının Önemi, Selçuk Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 11: 239–260
• Çımat, A. ve Bahar, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi içindeki Yeri ve Önemi Üzerinde Bir Değerlendirme, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3 (6): 1–18
• De Mello, L.R. (1997). Foreign Direct Investment in Developing Countries and Growth: A Selective Survey, Journal of Development Studies, 34 (1): 1–34
• De Mello, L.R. (1999). Foreign Direct Investment-Led Growth: Evidence from Time Series and Panel Data, Oxford Economic Papers, 51 (1): 133–151
• Değer, M.K. ve Emsen, Ö.S. (2006). Geçiş Ekonomilerinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Panel Veri Analizleri (1990–2002), C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (2): 121–137
• Dunning, J. H. (1994). Re-Evaluating the Benefits of Foreign Direct Investment, Transnational Corporations, 3 (1): 23–51
• Ege, Z. ve Gürdoğan, A. (2005). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Türk Turizm Sektörü Açısından Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik Fener Dergisi, 3 (5): 43–59
• Endo, K. (2006). Foreign Direct Investment in Tourism—Flows and Volumes, Tourism Management, 27 (4): 600–614
• Eren, A. (2008). Türkiye Ekonomisi. Yenilenmiş 2. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi
• Fayissa, B., Nsiah, C. ve Tadasse, B. (2008). Impact of Tourism on Economic Growth and Development in Africa, Tourism Economics, 14 (4): 807–818
• Gaines, N. ve Theodore, K. (2004). The Impact of Health Investment on Foreign Direct Investment and Tourism in the Caribbean
• Department of Economics The University of the West Indies St. Augustine
• Güven, S. (2001). Sermaye Hareketlerinin Nedenleri, Etkileri ve Türkiye Örneği, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 16 (185): 79–98
• Güven, Y. (2008). Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Analizi ve Ekonomik Kalkınmaya Etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3 (1): 75–97
• Han, E. ve Kaya, A.A. (2008). Kalkınma Ekonomisi. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Hansen, H. ve Rand, J. (2006). On the Causal Links Between FDI and Growth in Developing Countries. The World Economy, 29 (1): 21–41
• İnsel, A. ve Sungur, N. (2003). Sermaye Akımlarının Temel Makroekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği –1989: III–1999: IV, Tartışma Metni 2003/8. Ankara: Türkiye Ekonomi Kurumu
• Kantarcı, K. (2007). Perceptions of Foreign Investors on the Tourism Market in Central Asia Including Kyrgyzstan, Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tourism Management, 28 (3): 820–829
• Kara, M.A. ve Kar, M. (2005). Yabancı Sermaye Çeşitlerinin Yatırımlar ve Tasarruflar Üzerine Etkilerinin Ekonometrik Analizi, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 20 (Mart): 93–108
• Karimi, M.S., Yusop, Z. ve Hook, L.S. (2009). Location Decision for Foreign Direct Investment in ASEAN Countries (A TOPSIS Approach), MPRA Paper No: 15000, Posted 03
• May 2009, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15000/: 1–24
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2000). Türkiye Ekonomisi. 11. Basım
• İstanbul: Remzi Kitapevi
• Kholdy, S. (1995). Causality Between Foreign Investment and Spillover Efficiency, Applied Economics, 27 (8): 745–749
• Kula, F. (2003). Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Etkinliği: Türkiye Üzerine Gözlemler”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4 (2): 141–154
• Kundu, S.K. ve Contractor, F.J. (1999). Country Location Choices of Service Multinationals– an Empirical Study of the International Hotel Sector, Journal of International Management, 5 (4): 299–317
• Kutlar, A. (2000). Ekonometrik Zaman Serileri. Ankara: Gazi Kitapevi
• Lebe, F. ve Başar, S. (2008). Doğrudan Yabancı Yatırımların Dışlama Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Tisk Akademi, 3 (6): 183–199
• Li, X., Greenaway, D. ve Hine, R.C. (2003). Imports of Services and Economic Growth: A Dynamic Panel Approach, http: //www.seti.coleurop.be/Imports%20of%20services%20and%2- 0economic%20growth%20%20-%20a%20dynamic%20panel% 20approach.PDF. (Erişim Tarihi: 29.04.2009)
• Lim, E.G. (2001). Determinants of and Relationship Between Foreign Direct Investment and Growth: A Summary of Recent Literature, IMF Working Paper No. 175. International Monetary Fund, Washington, D.C
• Lundberg, E.D., Krishnamoorthy, M., Mink H. Stavenga. (1995)
• Tourism Economics. Kanada: John Wiley & Sons,Inc
• Magnus, F.J. ve Fosu, O.E. (2008). Bivariate Causality Analysis Between FDI Inflows and Economic Growth in Ghana, International Research Journal of Finance and Economics, 15: 103–112
• Nair-Reichert, U. ve Weinhold, D. (2001). Causality Tests for Cross Country Panels: A New Look on FDI and Economic Growth in Developing Countries, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 63 (2): 153–171
• Ongun, M. T. (2001). Yabancı Sermaye ve Dış Borçlar. İçinde Şahinöz, A. (ed.), Türkiye Ekonomisi Sektörel Analiz. Ankara: İmaj Yayınları
• Öğütçü, M. (2002). Foreign Direct Investment and Regional Development: Sharing Experiences from Brazil. China, Russia and Turkey, International Conference on Regional Development and Foreign Investment in Brazil
• Örnek, İ. (2008). Yabancı Sermaye Akımlarının Yurtiçi Tasarruf ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (2): 199–217
• Özağ, F., Atan, M. ve Kaya, S. (2004). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Toplam Yatırımlar Üzerindeki Etkisi, Gazi Üniversitesi Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 15 (51): 65–71
• Özer, H. ve Saraç, T.B. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1980–2006, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45 (523): 19–40
• Proença, S. ve Soukiazis, E. (2008). Tourism as an Economic Growth Factor: a Case Study for Southern European Countries, Tourism Economics, 14 (4): 791–806
• Rodriguez, A. R. (2002). Determining Factors in Entry Choice for International Expansion: The Case of the Spanish Hotel Industry, Tourism Management, 23: 597–607
• Sanford, D.M. ve Dong, H. (2000). Investment in Familiar Territory: Tourism and New Foreign Direct Investment, Tourism Economics, l6 (3): 205–219
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi E Views Uygulamalı. Geliştirilmiş 2
• Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Seyidoğlu, H. (2001). Uluslararası İktisat. Geliştirilmiş 14. Baskı, İstanbul: Güzem Yayınları
• Tang, S., Selvanathan, E.A. ve Selvanathan, S. (2007). The Relationship Between Foreign Direct Investment and Tourism: Empirical Evidence from China, Tourism Economics, 13 (1): 25–39
• Tisdell, C. ve Wen, J. (1991). Investment in China’s Tourism Industry: Its Scale, Nature, and Policy Issues, China Economic Review, 2 (2): 175–193
• TYD (1992). Turizm Yatırımlarının Ekonomiye Katkıları. İstanbul: Turizm Yatırımcıları Derneği Yayını
• UNCTAD (2008). World Investment Report Transnational Corporations, and the Infrastructure Challenge. New York-Geneva: United Nations
• Velde, D.W. ve Nair, S. (2005). Foreign Direct Investment, Services Trade Negotiations and Development the Case of Tourism in the Caribbean, http://www.yesweb.org/ 2006/Publications_Papers%20_august%203_2006/ Agenda%20Links/Second%20Session/FDI_In_CaribbeanTourism
• pdf. (Erişim Tarihi: 09.06.2009) Yavan, N. ve Kara, H. (2003). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Bölgesel Dağılışı, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1 (1): 19–42
• Yıldırım, K., Karaman, D. ve Taşdemir, M. (2008). Makroekonomi
• 7. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Zhang, K.H. (2001). Does Foreign Direct İnvestment Promote Economic Growth? Evidence from East Asia and Latin America, Contemporary Economic Policy, 19 (2): 175–185
• 25141 sayılı ve 17 Haziran 2003 Tarihli Resmi Gazete
• http://www.ttyd.org.tr/tr/page.aspx?id=7. (Erişim Tarihi 01.06.2009) http://www.hazine.gov.tr. (Erişim Tarihi: 10.05.2009) http://www.tursab.org.tr/content/turkish/istatistikler/akrobat GENEL/04mtIstih.pdf. (Erişim Tarihi: 15.02.2009) Posta Gazetesi, 18.09.2009