Orak Kardeşlerin “Tren ile Türkiye Turu” ve 1936’ların Türkiyesi

Yıl 2012, Cilt: 23 Sayı: 2, 151 - 158, 01.12.2012

Zakir Avşar , Mehmet Yüksel

Öz

Hüseyin Orak adlı Ankaralı bir işadamı, 1936 yılı yazında, ilk öğrenim çağındaki çocuklarını karne hediyesi olarak,
tren ile Türkiye turuna çıkarmıştır. İki ay kadar süren ve ülke kamuoyunda ciddi bir ilgi gören bu seyahat, bir yandan
1930’lu yıllarda Türkiye’nin küçük yaşlardaki çocukların dahi yalnız başlarına seyahat edebilecekleri kadar güvenli
bir ülke olduğu imajına hizmet ederken, diğer yandan yoğun bir modernleşme çabası içindeki Türkiye’de özellikle
kız çocuklarının eğitimine ve sosyalleşmelerine verilmesi gereken öneme dikkat çeken bir örnek oluşturmuştur.
Söz konusu dönemde böyle bir seyahatin gerçekleştirilebilmiş olması, Türkiye’nin turizm, ulaşım ve iletişim tarihi
bakımından da büyük bir değer taşımaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan Orak kardeşlerin tren seyahatine
sadece 1936 yılı gazetelerinde haber olarak yer verilmiş ve 2006’da yayınlanmış bir kitapta kısaca söz edilmiştir.
Söz konusu seyahatin etkilerine ve önemine odaklanan bu makale ile; tarihsel sosyoloji ve Türkiye’nin kültürel
tarihi çerçevesinde özgün bir katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ankara Ticaret Odası (ATO). Hüseyin Orak’a Ait 363 no.lu Evrak ve Oda Kayıt Dosyası, 1936, Ankara.
• Avşar, Z ve Yüksel, M. (2012). Türkiye’nin İlk Turizm Rehberi Türkiye Kılavuzu ve Hazırlayıcısı Hüseyin Orak, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23 (1): 33-44.
• Aydın, S. (2012). Umran Yolu: Demiryollarının Gelişimi ve Türkiye Demiryolları, Tanıl Bora (Ed.), İçinde Tren Bir Hayattır, 11-118, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bayar, C. (2006). Şark Raporu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Belge, M. (2011). Militarist Modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Georgeon, F. (2006). Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930). İstanbul: YKY.
• Karaveli, O. (2006). Görgü Tanığı –Bir Gazetecinin Sıradışı Anıları. İstanbul: Pergamon Yayınları.
• Koçak, C. (2012). SSCB Tehdidine Karşı Askeri/Stratejik Karayollar, Star Gazetesi, 7 Temmuz 2012 tarihli haber.
• Merdol, A. (1985). Cumhuriyet Dönemi Ulaşım Modelleri, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 10: 2769-2772.
• Orak, H. (1946). Türkiye Kılavuzu. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi. Satan, A. Osmanlı’nın Demiryolu Çağına Girişi. Ed: Vahdettin Engin vd. İçinde Osmanlı’da Ulaşım: Kara-Deniz-Demiryolu. İstanbul, Çamlıca Yayınları: 209-219.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1985). Türkiye’de Ulaştırmanın Gelişimi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 10: 2758-2768.
• Türkiye Kılavuzu Hakkında Broşür 1 (1946). Ankara.
• Ünsal, A. (1998). Yurttaşlık Zor Zanaat, İçinde 75 Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru, İstanbul: Tarih Vakfı-Türkiye İş Bankası Yayınları: 1-36.
• Yüksel, M. (2004). Modernite Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Siyasal Kitabevi Yayını.
• Gazeteler:
• Anadolu Gazetesi, 19 Ağustos 1936.
• Çankaya Gazetesi, 10 Eylül 1936
• Kurun Gazetesi, 28 Temmuz 1936.
• Son Posta Gazetesi, 7 Eylül 1936.
• Türksözü Gazetesi, 25 Temmuz 1936.
• Yüzyüze Görüşmeler: Ayşe Sahavet Özbay (Hüseyin Orak’ın kızı) Görüşme günü ve yeri: 24.06.2011, Ankara
• Orhan Karaveli (Gazeteci –Yazar) Görüşme günü ve yeri: 14.06.2011, İstanbul.