Turizm İşletmelerinde Örgüt Kültürü ve Liderlik Davranışı Etkileşimi: Muğla İli’nde Bir Araştırma

Yıl 2013, Cilt: 24 Sayı: 1, 57 - 69, 01.06.2013

Arzu Gürdoğan , Ercan Yavuz

Öz

Günümüzde, birçok organizasyon yaşamak ve hayatta kalmak için rasyonel şekilde örgütsel değişime ayak uydurmak durumundadır. Bu ayak uydurma sürecinde organizasyonların sahip oldukları örgüt kültürleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada da organizasyonlarda örgüt kültürünün varlığı ve bu varlık üzerinde yöneticilerin etkisi olup olmadığı araştırılmak istenmiştir. Çalışmanın temel amacı, çalışanların yaşadıkları örgüt kültürünü ortaya koymak ve var olan örgüt kültürü çerçevesinde yöneticilerin liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu temel amaç doğrultusunda, çalışanların yöneticilerinin liderlik davranışlarını nasıl algıladığı ve liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya çıkarmak ise çalışmanın alt amaçlarıdır. Araştırma kapsamını Muğla ilinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmeleri ve havayolu işletmelerinde çalışan işgörenler oluşturmaktadır. Bu işletmelerden anket yoluyla gerekli veriler elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde güvenilirlik, frekans, bağımsız t-testi, korelasyon ve çoklu regresyon testleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda örgüt kültürünün büyük çoğunluğunun liderlik davranışları tarafından açıklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla bu durum, liderlik davranışlarının çalışanların örgüt kültürleri üzerinde etkisinin olduğunu ve bu etkinin de olumlu yönde olduğu sonucunu doğurmaktadır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Agarwal, S., DeCarlo, T. E ve Vyas, B. S. (1999). Leadership Behavior
• and Organizational Commitment: A Comparative
• Study of American and Indian Salespersons, Journal of International
• Business Studies, 30 (4): 727-743.
• Altunay, A. (1999). Otel İşletmelerinde Örgüt Kültürü-Falez
• Otel’de Örgüt Kültürü Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans
• Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü.
• Baysal, C. A. ve Paksoy, M. (1999). Mesleğe ve Örgüte Bağlılığın
• Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli, İstanbul
• Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 28 (1): 7-15.
• Baytok, A. (2006). Hizmet İşletmelerinde Örgüt Kültürünün
• Oluşturulmasında Liderin Rolü (Basılmamış Yüksek Lisans
• Tezi). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü.
• Berberoğlu, G., Besler, S. ve Tonus, H. Z. (2000). Örgüt Kültürü:
• Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• Örgüt Kültürü Araştırması, Anadolu Üniversitesi, İ.İ.B.F.
• Dergisi, 14 (1-2): 29-52.
• Çavuş, Ş. ve Gürdoğan, A. (2008). Örgüt Kültürü ve Örgütsel
• Bağlılık İlişkisi: Beş Yıldızlı Bir Otel İşletmesinde Araştırma,
• Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi
• Dergisi, 1: 18-34.
• Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı:
• Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum:
• Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetiner, E. (1995). Konaklama İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi.
• Ankara: Tutibay Yayınları.
• Daft, L. R. (1995). Organization Theory and Design. ABD: West
• Yayınları.
• Das, H. (1990). Organization Theory with Canadian Applications.
• Kanada: Gage Educational Pub. Comp.
• Dipboye, L. R, Howell, C. W. ve Smith, S. C. (1994). Understanding
• Industrial and Organizational Psychology, An Integrated
• Approach. ABD Harcourt Brace Koleji Yayınları.
• Drucker, F. P. (1992). Managing for the Future. Londra: Butterworth
• / Heinemann.
• Erdem, R. (2007). Örgüt Kültürü Tipleri ile Örgütsel Bağlılık
• Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde
• Bir Araştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi
• ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2): 63-79.
• Eren, E. (2003). Kültürel Boyutlar Olarak İşletmelerde İçsel Bütünleşme
• ve Dışsal Odaklanma Düzeylerinin Performansa
• Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (1): 55-70.
• Erenler, E. (2001). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini İlişkisi (Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Francesco, M. A. ve Chen, X. Z. (2000). Cross-Cultural Dıfferences
• Wıthın A Sıngle Culture: Power Dıstance As A Moderator
• of The Partıcıpatıon – Outcome Relatıonshıp In The
• People’s Republic of China. Academy of Management
• Meeting, http://net2.hkbu.edu.hk/~brc/CCMP200007.
• Gayef, A. (2006). Özel Hastanelerde Uygulanan Liderlik Yaklaşımlarının
• Üst Düzey Yöneticilerin Takım Çalışması ve
• Örgüt İklimi Algılamaları Üzerindeki Etkisi (Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü.
• Güçlü, H. (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel
• Bağlılık Üzerindeki Etkisi (Basılmamış Doktora Tezi).
• Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güçlü, N. Örgüt Kültürü. http://www.manas.kg/pdf/sbdpdf6/Guclu,
• Erişim tarihi: 14.03.2011.
• Gül, H. (2003). Karizmatik Liderlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi
• Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi). Gebze: Gebze
• Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güler Bilir, S. (2005). Örgüt Kültürü İçinde Cinsiyet Ayrımcılığı
• ve Kadınların İşyerinde Karşılaştıkları Mesleki Baskılar:
• Trakya Bölgesi İmalat Sektöründe Kadın Çalışanlar Üzerine
• Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürçay, C. İşletmelerde Örgüt Kültürü Faktörlerinin Farklı Boyutlarda
• Oluşmasında Sektörel Farklılığın Etkisi, http/isguc.
• org/cgurcay/htm, Erişim tarihi: 15.03.2011.
• Gürdoğan, A. (2005). Bodrum Merkezde Bulunan Beş Yıldızlı
• Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenler Üzerinde Örgüt
• Kültürü ile İş Doyumu Arasındaki İlişki (Basılmamış Yüksek
• Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü.
• Gürdoğan, A. (2010). Turizm Lisans Eğitimi Veren Yüksek Öğretim
• Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının
• Öğretim Elemanlarının Örgütsel Bağlılığına Etkisi. (Basılmamış
• Doktora Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hawkins, P. (1997). Organizational Culture: Sailing Between
• Evangelism and Complexity, Human Relations, 50 (4): 417-440.
• Kabacoff, R. I. (1998). Gender Differences in Organizational
• Leadership 106. Annual Convention of the American
• Psychological Association in San Francisco, Kaliforniya.
• Karahan, A. (2008). Hastanelerde Liderlik ve Örgütsel Bağlılık
• Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1): 145-162.
• Karcıoğlu, F. ve Timuroğlu, K. M. (2004). Örgüt Kültürü ve Liderlik,
• Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,
• (1-2): 319-338.
• Kılıç, G. (2006). Eğitim Kurumlarında Liderlik Tarzları ve Örgüt
• Kültürünün Performans Üzerindeki Etkisi (Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü.
• Kostera, M. ve Wicha, M. (1996). The Divided Self” of Polish State-
• owned Enterprises: The Culture of Organizing, Organization
• Studies, 17 (1): 83-105.
• Li, J., Lam, K. ve Qıan, G. (2001). Does Culture Affect Behavior
• and Performance of Firms? The Case of Joint Ventures in
• China, Journal of International Business Studies, 32 (1): 115-131.
• Mathebula, L.R.M. (2004). Interngovermental Relation Reform
• in a Newly Emerging South African Policy. İçinde Modelling
• the Relationship Between Organizational Commitment,
• Leadership Style, Human Resources Management
• Practices and Organizational Trust. University of Pretoria (ss.
• -108). Güney Afrika.
• Mosley, G. G., Valentine, S. ve Godkin, L. (2002). U.S. Organizations’
• Personnel Management in Mexico, Latin American
• Business Review, 3 (1): 57 -73.
• Murat, G. ve Açıkgöz, B. (2007). Yöneticilerin Örgüt Kültürü
• Algılamalarına İlişkin Bir Analiz: Zonguldak Karaelmas
• Üniversitesi Örneği, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Dergisi, 3 (5): 1-20.
• Newman, K. ve Nollen, S. D. (1994). Culture Congruence: The
• Fit Between Management Practices and National Culture,
• Journal of International Business Studies, 27 (4): 753-779.
• Özdevecioğlu, M. (2002). Kamu ve Özel Sektör Yöneticileri Arasındaki
• Davranışsal Çalışma Koşulları ve Kişilik Farklılıklarının
• Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi
• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19: 115-134.
• Özmutaf, M. N. (2007). Liderliğin Örgüt Kültürü İçinde Değişimsel
• Boyutta Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2): 83-98.
• Rock, L. M. ve Berger, A. L. (1991). A State-of-the-Art Guide to
• Compensation Strategy and Design. ABD: McGraw Hill, Inc.
• Rowlinson, M. ve Procter, S. (1999). Organizational Culture and
• Business History, Organization Studies, 20 (3): 369-396.
• Rue, W. L. ve Byars, L. L. (1997). Management “Skills and Application”.
• ABD: McGraw Hill Com.
• Quinn R. D. ve Cameron K. S. (1999). Diagnosing and Changing
• Organizational Culture. ABD: Addison-Wesley Yayınları.
• Quinn, E. R. ve Rohrbaugh, J. (1983). A Spatial Model of Effectiveness
• Criteria: Towards a Competing Values Approach
• to Organizational Analysis, Management Science, 29 (3):
• -377.
• Savaş, G. (2006). Örgüt Kültürü ve Kütahya Altın Çini Seramik
• Sanayi A.Ş. Uygulaması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Shane, S., Venkataraman, S. ve Macmillan, I. (1995). Cultural
• Differences in Innovation Championing Strategies, Journal
• of Management, 21 (5): 931-952.
• Sığrı, Ü. (2006). Japonların Kültürel Özellikleri Bağlamında; Yönetsel,
• Ekonomik ve Sosyal Süreçlerinin Analizi, İstanbul
• Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9): 29-47.
• Sığrı, Ü. (2007). İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Meyer ve
• Allen Tipolojisiyle Analizi: Kamu ve Özel Sektörde Karşılaştırmalı
• Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü Dergisi, 7 (2): 261-278.
• Strang, K. D. (2007). Examining Effective Technology Project Leadership
• Traits And Behaviors, Computers in Human Behavior,
• : 424-462.
• Şahal, E. (2005). Akademik Örgütlerde Örgüt Kültürü ve İş Tatmini
• Arasındaki İlişki: Akdeniz Üniversitesi’nde Doktora
• Yapan Araştırma Görevlilerinin Örgüt Kültürüne ve İş
• Tatminine Yönelik Algı ve Kanaatleri (Basılmamış Yüksek
• Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü.
• Şener, B. (1997). Modern Otel İşletmelerinde Yönetim ve Organizasyon.
• Ankara: Gazi Kitabevi.
• Terzi, A. R. (2000). Örgüt Kültürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tozkoparan, G. ve Susmuş, T. (2001). Üretim ve Hizmet Sektörü
• İşletmelerinde Örgüt Kültürüne İlişkin Karşılaştırmalı
• Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış, 1 (1): 202-223.
• Uysal, G. (2003). Rol Farklılaşmasının İletişime Etkisi ve Johari
• Modeli, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
• Dergisi, 4 (1): 137-148.
• Uzun, D. (2007). Örgüt Kültürünün Bilgi Yönetim Sürecine ve
• Örgütsel Performansa Etkisi: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde
• Bir Uygulama (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz
• Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Veiga, J., Lubatkin, M., Calori, R., Tung, A. ve Very, P. (2000).
• Measuring Organizational Culture Clashes: A Twonation
• Post-Hoc Analysis of A Cultural Compatibility Index,
• Human Relations, 53 (4): 539-558.
• Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri. Çev.: Alptekin
• Esin, M. Akif Bakır, Celal Aydın ve Esen Gürbüzsel, İstanbul:
• Literatür Yayıncılık.
• Yılmaz, A., Özler Ergun, D. ve Mercan, N. (2008). Mobbing ve
• Örgüt İklimi ile İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Araştırma,
• Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26): 334-357.
• Yüksel Engin, Ş. (2006). Kooperatiflerde Örgüt Kültürü (Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Atılım Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü.