Türk Edebiyatında Seyahat / Avrupa'da Düşünsel Bir Seyahat: Peyami Sefa'nın Büyük Avrupa Anketi

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 2, 162 - 169

Oğuzhan Karaduman

https://doi.org/10.17123/atad.1805253

Öz

Seyahat ve edebiyat arasındaki ilişki tarihin birçok devresinde özgün eserler yoluyla temayüz etmiştir. Kimi eserlerde seyahatin kendisi edebî eseri şekillendirirken kimi eserlerde ise edebiyatın ürettiği mecaz âlem seyahate kılavuzluk etmektedir. Genel olarak seyahat yazıları ülkelerin veya şehirlerin tarihî, sosyal, doğal veya stratejik önemlerine dair notları sunmaktadır. Çok azı da seyahatin merkezine felsefi arayışları yerleş- tirmektedir. Peyami Safa’nın Büyük Avrupa Anketi bu türden bir gezi yazısı olması bakımından kıymetlidir. Safa, Avrupa gezisi boyunca Batı medeniyetinin topluma, kente, sanata, bireye, siyasete, turizme, üretime ve tüketime bakışını bizzat o memleketlerde yaşayan kişilerle yaptığı mülakatlarla anlamlandırmaya çalışmış bir Türk aydınıdır. Eser bu yönüyle seyahatname kavramına yeni bir bakış açısı getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa , Büyük Avrupa Anketi , Avrupa , Seyahatname

Travel in Turkish Literature / An Intellectual Journey In Europe: Peyami Safa’s Great European Survey

Öz

The relationship between travel and literature has emerged through original works throughout history. In some works, travel itself shapes the literary work, while in others, the metaphorical world generated by literature guides the journey. Travel writing generally offers notes on the historical, social, natural, or strategic significance of countries or cities. A few also place philosophical quests at the center of travel. Peyami Safa’s The Great European Survey is valuable as a travelogue of this kind. Safa is a Turkish intellectual who, during his European journey, attempted to understand Western civilization’s perspective on society, the city, art, the individual, politics, tourism, production, and consumption through interviews with people living in those countries. In this respect, the work offers a new perspective on the concept of travelogue.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa , Great European Survey , Europe , Travelogue

Kaynakça

• Fildişi, B. (2023). Sosyoloji Alanında Uluslararası Teori, Araştırma ve Derlemeler. Ankara: Serüven Yayınları.
• Safa, P. (1938). Büyük Avrupa Anketi. İstanbul Kanaat Kitabevi.
• Resim 1. Büyük Avrupa Anketi’nin taranmış dijital görsellerinde yer alan kapağı. https://archive.org/details/McGillLibraryisl_buyuk-avrupa-anketi_D921S241930z-19842, Erişim tarihi: 25.09.2025.
• Resim 2. Cumhuriyet Gazetesi Arşivi (CGA) 19 Ağustos 1936, sayı 4406. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/GAZETE/cumhuriyet//cumhuriyet_1936/cumhuriyet_1936_agustos_/cumhuriyet_1936_agustos_19_.pdf, Erişim tarihi: 25.09.2025.
• Resim 3. Cumhuriyet Gazetesi Arşivi (CGA) 28 Ağustos 1936, sayı 4415. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/GAZETE/cumhuriyet//cumhuriyet_1936/cumhuriyet_1936_agustos_/cumhuriyet_1936_agustos_28_.pdf, Erişim tarihi: 25.09.2025.
• Resim 4. Cumhuriyet Gazetesi Arşivi (CGA) 25 Ağustos 1936, sayı 4412. Kaynak: https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/GAZETE/cumhuriyet//cumhuriyet_1936/cumhuriyet_1936_agustos_/cumhuriyet_1936_agustos_25_.pdf, Erişim tarihi: 25.09.2025.