Osmanlı Sarayında Bir Bâbürlü Asilzadesi: Şehzade Baysungur

Yıl 2023, , 145 - 160, 30.12.2023

Vedat Meral

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1391371

Öz

Bu çalışmada Bâbür imparatoru Ekber Şah’ın torunlarından Şehzade Baysungur’un hayatı, diğer mirzalar ile beraber Hindistan’da kalkıştığı isyanın ardından başarısız olması sonucu 1632’de Osmanlı Devleti’ne iltica etmesi, burada Padişah IV. Murad tarafından karşılanması ve Osmanlı sarayında geçen zamanı incelenmiştir. Öte taraftan hanedan üyesi olması sebebiyle Baysungur’un Bâbürlü tahtında hak iddia etmesi ve bunun için de Osmanlı Devleti’nden askeri yardım alabilmek amacıyla İstanbul’a gelişi gayri resmi de olsa Bâbürlü-Osmanlı ilişkilerinin başlangıcını teşkil etmesi bakımından önem arz etmiştir. Ayrıca Bâbürlülerin Timuroğullarının torunları olması hasebiyle de Şehzade Baysungur’un ilticası ve burada kaldığı süre boyunca IV. Murad ile olan münasebeti ve birbirlerine karşı tutumları üzerinden bu iki Türk hanedanı arasındaki ikili ilişkilerin tarihsel serüvenine farklı bir perspektifle yaklaşılmaya çalışılmıştır. Zira Timuroğulları (Bâbürlüler) ve Osmanlıların 1402’de yapılan Ankara Savaşı’ndan beri devam edegelen üstünlük gayesi, Baysungur’un Osmanlı sarayına gelişi ve buradaki hal ve hareketleri ile bir kez daha ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla çalışmamızın bu bağlamda ele alınmış olması da daha sonra benzer konularda yapılacak olan bilimsel araştırmalara katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şehzade Baysungur, Osmanlı-Bâbürlü İlişkileri, Hindistan, İran, İstanbul.

Kaynakça

• Abdulhamid Lahuri, Padişahname, College Press, Kalküta 1867.
• Abdülkadir Bedâûnî, Münteḫabü’t-tevârîḫ, (nşr. George S. A. Ranking), Atlantic Publishers, New Delhi 1990.
• Alexander, Michael, Delhi And Agra: A Traveller's Reader, Brown Book Group, London 2018.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Hindistan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
• Bhavan, Bharatiya Vidya, The Delhi Sultanate, (ed. Ramesh Chandra Majumdar), Printed in India, Bombay 1960. Blochmann, Heinrich, Contributions to The Chronology of The Reigns of Timur and His Descendants up to Shahjahan, Baptist Mission Press, Bengal 1869.
• Chaurasia, Radhey Shyam, History of Medieval India: From 1000 A.D. to 1707 A.D., Atlantic Publishers & Dist, New Delhi 2022.
• Cihangir, Tarih-i Selim Şah, (çev. Nevresi Kadim, haz. Fahri Unan), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013.
• Cöhce, Salim, “Büyük Ortadoğu Projesi Bağlamında Hindistan ile Ortadoğu Arasındaki Tarihi Bağlar ve Güncel İlişkiler”, Akademik Bakış, II/3, (Nisan 2008), s. 65-80.
• Cöhce, Salim, “Türk İstiklal Mücadelesi ve Hindistan”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu: Ankara, 31 Ekim-1 Kasım 2002, Ankara 2006, s. 127-217.
• Edwardes, Stephen Meredyth ve Garrett, Herbert Leonard Offley, Mughal Rule in India, Atlantic Publishers & Dist, Delhi 1956.
• Eraly, Abraham, The Mughal Throne: The Saga of İndia's Great Emperors, Penguin Books, London 2004.
• Farooqi, Naimur Rahman, Bâbürlü-Osmanlı İlişkileri, (çev. Mehmet Akif Erdoğru), Selenge Yayınevi, İstanbul, 2023.
• Findly, Ellison Banks, Nur Jahan: Empress of Mughal India, Oxford University Press, New York 1993.
• Fisher, Michael H; Bâbürlüler: Hindistan’da Bir Türk İmparatorluğu, (çev. M. Fatih Çalışır), Kronik Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Foster, William, Early Travels in India, 1583-1619, Oxford University Press, London 1921.
• Gladwin, Francis, The History of Jahangir, (ed. Rao Bahadur ve K. V. Rangasvami), Publishers B. G Paul C. G., Madras 1930.
• Grenard, Fernand, Bâbür, (çev. Fazıl Anlayışlı), Dorlion Yayınları, Ankara 2022.
• Grewal, Royina, In The Shadow of The Taj: A Portrait of Agra, Penguin Books, New Delhi 2007.
• Guerreiro, Fernão, Akbar And The Jesuits, (çev. C. H. Payne), New York 1926.
• Guerreiro, Fernão, Jahangir And The Jesuits, (çev. C. H. Payne), George Routledge And Sons Ltd, London 1930.
• Hammer, Joseph Von, Büyük Osmanlı Tarihi, (çev. Mehmet Ata, Vecdi Bürün, Refik Özdek), Üçdal Neşriyat, İstanbul 1998.
• Inayat Khan, Shah Jahan Nama, (ed. W. E. Begley), Delhi 1990.
• Jackson, Peter, The Delhi Sultanate A Political and Military History, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Jahangir, The Tūzuk-i Jahāngīrī or Memoirs of Jahāngīr, (çev. Alexander Rogers, ed. Henry Beveridge), Royal Asiatic Society, London 1909.
• Karataş Yozgat, Sevilay ve Canan Kuş Büyüktaş, “Babürlülerde Harem ve Purdah Uygulamaları Çerçevesinde Nur Cihan Begüm”, Sosyal & Beşerî Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler, III, (ed. Salih Batal), Gece Kitaplığı, Ankara 2022.
• Maclagan, Edward, The Jesuıts And The Great Mogul, Burns Oates & Washbourne Ltd, London 1932.
• Masselos, Jim, Asya’nın Büyük İmparatorlukları: Pasifik’ten Balkanlara Dünya Tarihine Damga Vuranlar, (çev. M. Melis Savaş), Kronik Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Meral, Vedat, “Bâbür İmparatorluğu’nda Padişah Unvanları ve Gazi padişahlar”, Mavi Atlas, XI/1, (Nisan 2023), s. 54-62.
• Muhammed Salih Kanbu, Amal-i-S̤ālih or Shāh Jahān nāmāh, Asiatic Society of Bengal, Kalküta 1912.
• Mukhia, Harbans, Mughals of India, Cambridge University Press, Cambridge 2008.
• Mundy, Peter, The Travels of Peter Mundy in Europe And Asıa 1608-1667, The Hakluyt Socıety, London 1914.
• Naima, Tarih-i Naima: Ravzatü’l-Hüseyn Fi Hülasati Ahbari’l Hafikayn, (haz. Mehmet İşpirli), Zuhuri Danışman Yayınevi, İstanbul 1968.