Türk Modernleşmesine Bir Örnek: Burhaniye Halkevi ve Faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 4, 190 - 206, 14.07.2021

İnan Yilmaz

Öz

Öz: 19 Şubat 1932 tarihinde kurulan Halkevleri, cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte başlayan Türk modernleşme atılımlarının toplum tabanında kabul görmesi amacıyla faaliyet yürüttü ve cumhuriyet düzeninin getirdiği köklü yeniliklerle toplum arasında köprü vazifesi gördü. Yıldan yıla memleketin dört bir yanına yayılarak sayılarını giderek arttırdı. Burhaniye’de Halkevi faaliyetleri, 21 Şubat 1937 tarihinde Burhaniye Halkevi’nin kurulması ile başladı. Burhaniye Halkevi; Dil, Tarih - Edebiyat, Güzel Sanatlar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Kütüphane- Yayın ve Köycülük olmak üzere yedi şubeye ayrılarak faaliyetler yürüttü. Sosyal sınıf fark etmeksizin toplumun bütün kesimlerine temas ederek geniş kapsamlı kültürel etkinlikler icra eden Burhaniye Halkevi, cumhuriyetin kuruluş prensipleri ve Türk modernleşmesinin getirdiği yeniliklerin halk ile tanıştırılmasında önemli bir vazife üstlendi. Burhaniyeli vatandaşlar, Halkevi’nin çoğu çalışmasına yoğun ilgi gösterdi. Burhaniye Halkevi, Halkevleri’nin resmen kapatılış tarihi olan 11 Ağustos 1951 tarihine kadar çalışmalarına devam etti. Bu çalışma Burhaniye Halkevi’nin kuruluşu ve faaliyetlerine odaklanacaktır. Çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Cumhuriyet Halk Partisi’nin Halkevleri yayınları, dönemin gazeteleri ile konuyla ilgili tetkik eserlerden faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Burhaniye, Halkevleri, Burhaniye Halkevi, Modernleşme

An Example of Turkish Modernization: Burhaniye Community Center and its Activities

Öz

Abstract: People's Houses, founded on February 19, 1932, operated on the community base of Turkish modernization with the foundation of the republic. In addition, it served as a bridge between the society and the radical innovations brought by the republic. People's Houses have increased in number all over the country over time. The activities of the Community Center in Burhaniye started with the establishment of the Burhaniye Community Center on February 21, 1937. Burhaniye Community Center was divided into seven branches, namely Language, History - Literature, Fine Arts, Representation, Sports, Social Aid, Library-Publishing and Ruralism. Burhaniye People's House carried out wide-ranging cultural activities by reaching all segments of the society regardless of social class. In addition, Burhaniye Community Center played an important role in explaining the founding principles of the republic and Turkish modernization to the public. Citizens of Burhaniye showed great interest in many works of the Community Center. Burhaniye Community Center continued its activities until August 11, 1951, when the Community Centers were officially closed. This study will focus on the establishment and activities of Burhaniye Community Center. In this study, the Presidency Republic Archive, People's Houses publications, newspapers of the period and works related to this subject were used.

Anahtar Kelimeler

Burhaniye, Community Centers, Community Center of Burhaniye, Modernization

Kaynakça

• 1. Arşivler
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01.981.805.1
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01.1036.984.1
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01.1475.24.1
• 2. CHP Halkevi Neşriyatları
• C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi (1932). Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası
• C.H.P. Halkevleri ve Halkodaları 1932-194 (1942). Ankara: Alaeddin Kıral Basımevi.
• C.H.P. XVI Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları (1948) Ankara: Ulus Basımevi
• C.H.P. 17inci Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları (1949) Ankara: Ulus Basımevi
• 3. Gazeteler
• “Halkevleri Bugün Büyük Merasimle Açılıyor” Cumhuriyet Gazetesi, 19 Şubat 1932, 1.
• “Halkevleri Bayramı Dolayısile”Kızılay Gazetesi, 21 Şubat 1937, 1.
• “Burhaniyede Çocuk Bayramı İyi Geçti”Tan Gazetesi, 5 Mayıs 1938, s.8.
• “Burhaniyede Kupa Maçları”Tan Gazetesi, 3 Haziran 1939, 6.
• “Burhaniyede Köylerde Spor Temasları Yapılıyor” Tan Gazetesi, 26 Mayıs 1938, 8.
• “Burhaniyede Gençlerin Yardımı” Tan Gazetesi, 5 Haziran 1938, 8.
• “Burhaniyede Yoksullara İlaç Verildi”Tan Gazetesi, 5 Haziran 1938, 8.
• “Bürhaniyede Belediye Faaliyetleri İlerliyor” Türk Dili, 14 Mayıs 1937, 2.
• “Bürhaniye Halkevinin Çalışmaları..” Türk Dili, 18 Mart 1937, 2.
• “Bürhaniyede Halkevi Merasimle Açıldı..”, Türk Dili, 28 Şubat 1937, 1.
• “Bürhaniye Halkevinin Verdiği Bir Temsil”, Türk Dili, 31 Mart 1937, 2.
• “Bürhaniyede Şehir Planının Tatbiki”, Türk Dili, 2 Temmuz 1939, 1.
• 4. Kitaplar, Makaleler ve Tezler
• Arıkan Z. (1999). “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk Yolu Dergisi,(6)23, 261-281
• Çakmak, F. (2015). “Halkevlerinin Kapatılması ve Cumhuriyet Halk Partisi Mallarına El Konulması”. History Studies Journal of History, 7(3), 1-21.
• Çeçen, A. (2018). Atatürk’ün Kültür Kurumları Halkevleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• Obuz, Ö. (2015). “Halkevlerinin Kapatılmasının Türk Basınına Yansımaları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 499-515.
• Özacun O. (1996). “Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç, (2)3, 87-96
• Özdemir, Y. , Aktaş, E. (2011). “Halkevleri 1932’den 1951’e”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (45), 235-262.
• Sarınay Y. (1994). Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, İstanbul: Ötüken Yayınları
• Taşdemir, S. (2017). “Halkevlerinin Taşradaki Yansımalarına Bir Örnek: Ayvalık Halkevi”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(34), 215-238.
• Tekdurmaz, B. (2004). Balıkesir Halkevi Çalışmaları ve Kaynak Dergisinin Sistematik İndeksi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uluskan S.B. (2017). Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları
• Üstel F. (2020). İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yetkin, Ç. (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi 1930-1945. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yay