19. YÜZYILDA SURİYE’DEKİ NUSAYRİLER (ARAP ALEVİLERİ) ARASINDA AMERİKAN PROTESTAN MİSYONERLİK FAALİYETLERİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 10, 34 - 68, 01.07.2024

Çevirmen: Celal Öney

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1350465

Öz

19. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğunun misyonerlik faaliyetlerine yoğun bir şekilde maruz kaldığı bir dönemdir. 1839 Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Şerifi) ve 1856 Islahat Fermanı süreçlerinde Hristiyanlığın hemen her mezhebine mensup misyoner örgütler, faaliyetlerini eğitim ve sağlık alanında çeşitlendirerek İmparatorluğun nerdeyse her bölgesine yayılmaya çalıştılar. Bu misyoner örgütler içerisinde en aktif olanları çoğunlukla Amerika kökenli Protestanlığı yaymayı hedefleyen örgütlerdi. Başlangıçta İmparatorluğun Müslüman ve Yahudi nüfusunu Protestanlığa kazandırmayı amaçlayan Amerikalı misyonerler, başarısız olunca hedef kitlelerini başta Osmanlının çoğunlukla Doğu Hristiyanlığına mensup milletlerinden sonrasında ise Osmanlının Sünni Müslüman grup içerisinde kabul ettiği ama Heteredoks olarak bilinen Nusayriler gibi topluluklar arasından seçmeye çalıştılar.
Bu makalede Amerikan Protestan misyonerlik faaliyetlerinin Osmanlı’nın Bilad-ı Şam olarak isimlendirdiği Büyük Suriye’nin çoğunlukla Akdeniz kıyı şeridinde yaşamakta olan Nusayriler arasında başlama süreci incelenecektir. Bu süreçte, Amerikalı misyonerlerin neden bu grubu hedeflediğini, bu grubu Protestanlıkla müjdelemek için nasıl bir strateji izlediğini ve neden bu grup içerisinde başarı gösteremedikleri sorularına cevap aranacaktır. Diğer taraftan Osmanlı yönetim erkinin Nusayrilerin hem misyonerlik faaliyetleri ile hem de Batılı devletlerin müdahaleleri ile Osmanlıdan kopartılmasını engellemek için izlediği strateji üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nusayriler, Osmanlı İmparatorluğu, Amerika, Protestanlık, Misyonerlik, Suriye

Protestant Missionary Activity among the Nusayris (Alawis) in Syria in the Nineteenth Century

Öz

The 19th century was a period of intense missionary activity in the Ottoman Empire. During the 1839 Tanzimat Edict (Gülhane Hatt-ı Şerifi) and the 1856 Reform Edict, missionary organizations belonging to almost every denomination of Christianity diversified their activities in the fields of education and health and tried to spread to almost every region of the Empire. The most active of these missionary organizations were mostly American-based organizations aiming to spread Protestantism. Initially aiming to convert the Empire's Muslim and Jewish populations to Protestantism, the American missionaries were unsuccessful in this endeavor, and so they tried to target the Ottoman Empire's predominantly Eastern Christian nations, and then communities that the Ottoman Empire considered to be Sunni Muslims, such as the Nusayris, who were known as Heterodox.
This article examines the beginning of American Protestant missionary activities among the Alawites, who lived mostly on the Mediterranean coastline of Greater Syria, which the Ottomans called Bilad-ı Şam. In this process, answers will be sought to the questions of why American missionaries targeted this group, what kind of strategy they followed to evangelize this group, and why they failed to succeed within this group. On the other hand, the strategy pursued by the Ottoman administration to prevent the separation of the Alawites from the Ottoman Empire, both through missionary activities and the interventions of Western states, will be elaborated in detail.

Anahtar Kelimeler

Alawites, Ottoman Empire, America, Protestantism, Missionary, Syria