HİLAL-İ AHMER CEMİYETİ’NİN ÇANKIRI’DAKİ FAALİYETLERİ (1914-1922)

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 10, 158 - 184, 01.07.2024

Tuba İşler Gürsu

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1475208

Öz

Hilal-i Ahmer Cemiyeti, kuruluşundan itibaren hayır toplama, yardım yapma, kimsesizleri barındırma, tabi afetlerde ilk yardıma ulaşan kuruluşlardan birisi olmuştur.
Hilal-i Ahmer Cemiyeti, Birinci Dünya Savaşı esnasında da Çankırı’da iane toplama faaliyetlerini yürütmüş, çeşitli kampanyalar yapmak suretiyle gerek Osmanlı Ordusu'nun gerekse sivil halkın yardımına koşmuştur. Hilal-i Ahmer Cemiyeti, savaş ortamının olumsuz sonuçlarını hafifletmek ve burada bulunan hasta ve yaralılara daha iyi hizmet sunabilmek için Çankırı’ya da bir şubesini açmıştır.
Hilal-i Ahmer Cemiyeti, İtilaf Devletleri orduları tarafından esir alınan Osmanlı askerlerinden Çankırılı olup da Hindiçini’de, Mısır’da, Bağdat’ta, Kıbrıs’ta, İtalya’da esir olarak bulunanların esir kamplarındaki durumları, bunların aileleriyle haberleşmeleri, tedaviye muhtaç olanların bakımlarının yapılması, posta, paket, koli, para, mektup v.b. gönderilerinin sağlıklı bir şekilde iletilmesi konusunda da faaliyet göstermiştir.
Birinci Dünya Savaşı döneminde Çankırı, stratejik öneminden dolayı önemli merkezlerden biri olmuştur. Bu nedenle burada bir esir garnizonu açılmıştır. Bu esir kampında daha çok Fransız, İngiliz, Rus asker ve subayları muhafaza altında tutulmuştur. Hilal-i Ahmer Cemiyeti, söz konusu esirlere esir talimatnameleri çerçevesinde resmi işlemlerinin yürütülmesi, yaşamlarının sürdürülmesi, dini yükümlülüklerini rahatça yerine getirebilmelerinin zemininin hazırlanmasına yardımcı olmuştur. Milli Mücadele döneminde de Çankırı’nın Ankara’ya yakın olması sebebiyle buradaki esir kampının önemi daha da artmış, Sakarya Savaşı ve Büyük Taarruz sonrası Yunan asker ve subayları burada mübadelelerine kadar muhafaza edilmişlerdir.
"Hilal-i Ahmer’in Çankırı’daki Faaliyetleri (1914-1922)" isimli bu çalışma arşiv belgeleri ve tetkik eserler çerçevesinde ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Hilal-i Ahmer, Çankırı, Hasta, Yaralı, Esir.

Etik Beyan

Bu çalışmada etik beyan formu gerektirecek bir durum oluşmamaktadır.

Teşekkür

Kıymetli eşim Ömer Gürsu'ya desteklerinden dolayı teşekkür ederim.

Kaynakça

• Kızılay Arşivi, 936/251; Kızılay Arşivi, 936/252; Kızılay Arşivi, 936/253; Kızılay Arşivi, 1028/29; Kızılay Arşivi, 1028/45.;
• Kızılay Arşivi, 1028/45.1; Kızılay Arşivi, 822/317; Kızılay Arşivi, 196/160; Kızılay Arşivi, 196/160.1; Kızılay Arşivi, 196/160.2;
• Kızılay Arşivi, 196/160.3; Kızılay Arşivi, 196/160.4; Kızılay Arşivi, 270/150.7; Kızılay Arşivi, 270/150.5; Kızılay Arşivi,
• 270/150.17; Kızılay Arşivi, 270/150.3; Kızılay Arşivi, 270/150.20; Kızılay Arşivi, 270/150.8; Kızılay Arşivi, 270/150.9;
• Kızılay Arşivi, 28/65; Kızılay Arşivi, 28/67; Kızılay Arşivi, 28/75; Kızılay Arşivi, 12/317; Kızılay Arşivi, 12/327;
• Kızılay Arşivi, 270/163; Kızılay Arşivi, 270/102; Kızılay Arşivi, 270/125; Kızılay Arşivi, 196/175; Kızılay Arşivi 568/140, BOA., HR. SYS., 2220/30-.1, BOA., HR.SYS., 2256/11-1; BOA., HR.SYS., 2256/11-2.
• Akgün, Seçil. Ve Uluğtekin, Murat. Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a, Beyda Basımevi, Ankara 2000.
• Altıntaş, Ahmet. “Milli Mücadele’nin Yeni Bir Kaynağı, Koca Behçet’in Anıları”, Atatürk Araştırma Merkezi Altıncı Uluslararası Atatürk Kongresi, II, (2007). 1561-1569.
• Dunant, J. Henry. Solferino Hatırası. Türk Kızılay Derneği. (1964).
• Görktan, Mehmet Behiç. Koca Behçet Milli Mücadele Günlüğü. Afyonkarahisar Belediyesi Kültür. (2016).
• Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti 1329-1331 Salnamesi, Ahmet İhsan ve Şürekası Matbaacılık Osmanlı Şirketi. (t.y). Polat, Mehmet. Hilal-i Ahmer Teşkilatı’nın Kuruluşu ve Teşkilatlanması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. (2007).
• Şimşek, Derya. “II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Teşkilatlanması”, Turkish Studies International Periodical For The Langugaes, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(5), Ankara Spring (2015), 307-318.
• Türkiye Kızılay Derneği 73 Yıllık Hayatı 1877-1949. Türk Kızılay Derneği. (1950).