MUŞ MALAZGİRT’E DOĞAL OLARAK YETİŞEN “Pyrus ssp.” TAKSONUNUN BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜREL PEYZAJ OLARAK HALKIN BELLEĞİNDEKİ YERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 19 - 26, 30.06.2020

Şevket Alp

Öz

Pyrus (ahlat), Anadolu’da birçok taksonu barındıran ve gen merkezi olarak bilinen bir coğrafyadır. Muş/Malazgir bölgesinde doğal olarak yetişen ender ağaç türlerinden biridir. Bölgede yapılan araştırmalarda, doğada ahlat taksonunun morfolojik ve pomolojik özellikleri tanımlandıktan sonra, bölge kültüründeki yeri ve konuyla ilgili bilgiler derlenmiştir. Bölgede yetişen taksonun Pyrus elaeagnifolia Pallas subsp. kotschyana [Boiss.] Browicz olduğu tespit edilmiştir. Taksonun yöre halkın beğenisini kazandığı, halk kültüründeki yeri olduğu ve zamanla ve tür hakkında bilinçli bir yaklaşım geliştiği belirlenmiştir. Bölge insanının değişen hayat koşullarına bağlı olarak geçmişten gelen ahlat bitkisine ait belleği günümüze taşındığı fakat erozyona uğramakta olduğu tespit edilmiştir. Bölge insanın hala yerel geleneklerini, örf ve adetlerini koruyor olması onun hala doğaya bağımlı ve güçlü bir bağa sahip olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Morfolojik, Pomolojik, Halk Kültürü

"Pyrus spp." THAT GROWN NATURALLY IN MUŞ MALAZGİRT DETERMINATION OF BIOLOGICAL PROPERTIES AND ITS PLACE IN THE PUBLIC MEMORY AS CULTURAL LANDSCAPE

Öz

Anatolia is a geography that has many Pyrus (ahlat) taxa and known as a gene center. Pyrus (ahlat) is one of the taxa grows naturally in the Muş/Malazgirt region. In the researches carried out in the region, after the determination of morphological and pomological characteristics of the taxa in nature, the information related on its place and importance in regional culture has gathered together. The taxon that grows in the region is defined as Pyrus elaeagnifolia Pallas subsp. kotschyana [Boiss.] Browicz. It has been determined that this taxon has gained the appreciation of the local people and has an important place in folk culture and that a conscious approach has developed over time for the taxon. The cultural memory about the taxon from the past has been carried to the present day, however, this culture is under erosion depending on the changing living conditions of the local people. The fact that the region still preserves its local traditions, customs and traditions can be considered as an indication of not only being dependent to nature but also having a strong bond to it.

Anahtar Kelimeler

Morphological, Pomological, Folk Culture

Kaynakça

• Alp Ş., 2014, Ahlat (Pyrus elaeagrifolia Pall. subsp. elaeagrifolia), Bağbahçe Çevre, Bahçe Çiçek Dergisi, Sayı 52. İstanbul.
• Alp Ş., Yeler O., Şatir O., Aslantas P., 2016. Turkey’s Wild Pears (Pyrus sp.) and Usage in Landscape Architectury, International Conference on Natural Science and Engineering (ICNASE’16), 271-275, Kilis.
• Baylan E., 2019. Kültürel Peyzaj ve Yere Bağlılık: Van Kenti Örneği, YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI), , 29(1): 10-23.
• Cemeroğlu, B., 1992. Meyve ve Sebze İşleme Endüstrisinde Temel Analiz Metotları. Biltav Yayınları, Ankara.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Y. Yıl Üniversitesi ve Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara.
• ESF (European Science Foundation) 2010. Landscape in a changing world: Bridging divides, integrating disciplines, serving society. Science Policy Briefing 41: 1–16. European Science Foundation, Strasbourg, Germany.
• Güner, A. (ed.) 2013. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), İstanbul.
• Hummer, K., Postman, J. 2003. Pyrus L. Pear. USDA Forest Service Research Notes.
• Konica Minolta. 2005,Colorimetry: How to Measure Color Differences. Konica Minolta Photo Image Inc., USA.
• Konica Minolta. 2007, Precise color communication. Konica Minolta Photo Sensing Inc., Japan.
• Yarılgaç. T. ve Yıldız. K.. 2001. Adilcevaz İlçesinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitlerinin Bazı Pomolojik Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 11(2). 9‐12.
• Zielinski, J. 2000. Pyrus L. In: Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C. (eds.). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. 11: 115. Edinburgh Univ. Pres, Edinburgh.