Mesleki Müzik Eğitimi Kurumlarında Verilen Geleneksel Türk Halk Müziği Derslerinde Âşıklık Geleneğinin Yer Alma Durumu

Yıl 2022, , 31 - 46, 01.03.2022

Uygar Önalan Ülkü Sevim Şen

https://doi.org/10.54614/JSSI.2022.958015

Öz

Bu araştırmada, mesleki müzik eğitimi kurumlarında verilen geleneksel Türk halk müziği derslerinde âşıklık geleneğinin yer alma durumunun öğretim üyelerinin görüşleri doğrultusunda incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, nitel türde olup durum tespitine yönelik bir araştırmadır. Yorumlayıcı Sosyal Bilim (YSB) yaklaşımı çerçevesinde yapılan bu çalışmanın verileri; mesleki müzik eğitimi verilen kurumlarda (Konservatuvarlar, Güzel Sanatlar Fakülteleri ve Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalları) Türk halk müziği derslerine giren öğretim üyeleri ile yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanarak elde edilmiştir. Verilerin yorumlanmasında betimsel analiz tekniğine yer verilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını 2019-2020 eğitim öğretim güz döneminde mesleki müzik eğitimi kurumlarında eğitim vermekte olan 10 öğretim üyesi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan açık uçlu dokuz sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilere göre, öğretim üyelerinin tümünün derslerinde âşıklık geleneğine yer verdikleri, öğretim üyelerinin çoğunluğunun derslerinde büyük oranda, daha az bir bölümünün ise Türk halk müziğinin nazari olarak geniş yer kaplaması vb. durumlardan dolayı derslerinde asgari düzeyde yer verdikleri anlaşılırken; âşıklık geleneğine derslerde yeterli düzeyde yer verilip verilmemesinin büyük oranda dersi işleyen öğretim üyesinin yaklaşımına bağlı olduğu dile getirilmiştir. Ayrıca öğretim üyeleri bu geleneğin/kültürün, Türk halk müziği eğitimi içerisinde daha çok yer alması gerektiğini Türk Halk Müziği Teori, Repertuvarı, Solfej-Kuram, Türk Halk Çalgıları İcra Dersleri gibi derslerden herhangi biri işleniyorsa âşıklık geleneğine değinmeden olmayacağını belirttikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki müzik eğitimi, âşıklık geleneği, Türk halk müziği dersleri, yorumlayıcı sosyal bilim

Inclusion of Minstrel Tradition in Traditional Turkish Folk Music Lessons Given in Vocational Music Education Institutions

Öz

In this research, the aim is to examine the inclusion of the minstrel tradition in the traditional Turkish folk music lessons given in vocational music education institutions in accordance with the views of the faculty members. This study is of qualitative type and is a case study. The data of this study, which was conducted in accordance with the Interpretive Social Science (ISS) approach, was obtained by applying semi-structured interview technique with the lecturers who took Turkish folk music lessons in institutions (Conservatories, Fine Arts Faculties and Education Faculty Music Education Departments) where vocational music education is given. In the interpretation of the data, descriptive analysis technique was used. The participants of the research consist of 10 faculty members who are teaching at vocational music education institutions in the 2019-2020 academic fall semester. As a data collection tool, a semi-structured interview form consisting of nine open-ended questions prepared by the researchers was used. According to the data obtained in the research, all of the faculty members included the tradition of minstrelsy in their lessons. While it was understood that the majority of the faculty members included the tradition of minstrelsy in their courses, and that a small number of the faculty members included the topic less due to the fact that Turkish folk music theoretically takes up too much space and other circumstances; it has been stated that whether the tradition of minstrelsy is adequately included in the lessons depends largely on the approach of the lecturer who teaches the lesson. In addition, it is seen that the faculty members stated that this tradition/culture should be included more in Turkish folk music education, and if any of the courses such as Turkish Folk Music Theory, Repertory, Solfeggio-Theory, Turkish Folk Instruments Performance Classes are being taught, it would not be without mentioning the tradition of minstrelsy.

Anahtar Kelimeler

Vocational music education, tradition of minstrelsy, Turkish folk music lessons, interpretive social science

Kaynakça

• Açıl, A. (2015). Yaşayan âşıklık geleneği’nin müzik eğitimine etki ve katkıları (Sivas ili örneği) (Tez No. 422984) [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi-Sivas]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aras, İ. (2020). Âşık müziğinde makam kavramı ve anlayışı: Kars örneği. Yegâh Mûsikî Dergisi, III(1), 55-85.
• Artun, E. (2011, 20-22 Ekim). Günümüzde Yaşayan Âşıklık Geleneği Üzerine Düşünceler [Sözlü bildiri]. Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu, Adana.
• Artun, E. (2013). Âşıklık geleneğinde Neşet Ertaş türkülerinin yeri. S. Bekki (Ed.), Uluslararası Bozkırın Tezenesi Neşet Ertaş Sempozyumu Cilt 1 içinde (ss. 31-48). Ahi Evran Üniversitesi.
• Balkaya, A. (2012). Âşık tarzı şiir geleneğinde kalenderî türü. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (48), 117-132. [Crossref]
• Büyükyıldız, H. Z. (2015). Türk halk müziği ulusal Türk müziği (1. baskı). Arı Sanat.
• Coşkun, T. (2012). Âşık Davut Sulari’nin âşıklık geleneğindeki önemi ve TRT repertuarındaki 11 eserinin müzikal analizi (Tez No. 342417) [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. Çelikten, H. (2019). Âşıklık geleneği ve kültür değişmeleri (Tez No. 603850) [Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi-Sivas]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık tarzı kültür geleneği ve destan türü. Akçağ.
• Çobanoğlu, Ö. (2002). Medya ve geleneksel kültür bağlamında âşıklık geleneği dinleyici tipolojisine doğru. III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Kongresi, Medya ve Geleneksel Kültür Seksiyon Bildirileri içinde (ss. 53-60). Kültür Bakanlığı Yayını.
• Daşdemir, Ö. (2014). Erzurum yöresi türkülerinde ana-metinsel dönüşümler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (51), 303-317. [Crossref]
• Durbilmez, B. (2004, 25-27 Kasım). Somut olmayan kültür mirası: Halk hikâyeciliği ve Kars yöresi âşıkları [Sözlü bildiri]. Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Ankara.
• Durbilmez, B. (2014). Âşıkların şiirlerinde saz. R. İmrani (Ed.), Uluslararası Müzik Sempozyumu: Doğu Dünyasında Geleneksel Türk Müzik Kültürü içinde (ss. 199-204). Kafkas Üniversitesi.
• Eravşar, R. (2012). Âşıklık geleneği bağlamında “Bağlama”nın Anadolu’daki yayılma alanları, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(1), 31-35.
• Erdoğan, G. (2020). Çukurova bölgesinde âşıklık geleneği ve âşık müziğinin eğitimde kullanılması (Tez No. 637880) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Fidan, S. (2016). Âşıklık geleneği ve medya endüstrisi ilişkisi üzerine bir araştırma (Tez No. 456837) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gariboğlu, K. (1969). Edebiyat bilgileri “Batıda ve bizde edebi akımlar” (4. baskı). Gariboğlu Yayınları.
• Gökşen, C. (2011). Dede Korkut hikâyelerindeki ozan tipi bağlamında Kars âşıklık geleneği. Turkish Studies Dergisi, (6), 151-156. http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.2855. [Crossref]
• Günay, U. (2018). Türkiye’de âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi (8. baskı). Akçağ.
• İlaydın, H. (1997). Türk edebiyatında nazım (6. baskı). Akçağ.
• Köprülü, F. (1986). Türk edebiyatının menşe’i, edebiyat araştırmaları. Türk Tarih Kurumu.
• Kuzucu, K. (1997). Türk âşık ve ozanlık geleneğindeki makamlar ile Türk tasavvuf musikisindeki makamların ortak olanları ve kullandıkları alanlar (Tez No. 62530) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel. (Çalışmanın orijinali 2009’da yayımlanmıştır)
• Möngü, E. (2019). Erzurum ili âşıklık geleneğinde kullanılan ezgi kalıpları-âşık makamları (Tez No. 577255) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özarslan, M. (2001). Erzurum âşıklık geleneği. Akçağ.
• Özbey, Ö. (2015). Karslı âşık Murat Çobanoğlu merkezinde âşıklık geleneği ve medya ilişkisi (Tez No. 425213) [Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi-Kars]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, C. (2011). Âşıkların dilinden âşıklık geleneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(17). 130-146. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/ the-tradition-of-minstreling-in-the-words-of-minstrels.pdf
• Özdemir, N. (2013). Âşıklık geleneği ve kültür ekonomisi/endüstrileri (Neşet Ertaş ve eserleri). S. Bekki (Ed.), Uluslararası Bozkırın Tezenesi Neşet Ertaş Sempozyumu Cilt 2 içinde (ss. 683-718). Ahi Evran Üniversitesi.
• Sümbüllü, H. T. (2015a). Âşıklık geleneğinde kullanılan “makam” kavramı üzerine bir değerlendirme. Rast Müzikoloji Dergisi, III(2), 828-836. [Crossref]
• Sümbüllü, H. T. (2015b). Âşıkların telinden Sümmani türküleri. B. Aydemir (Ed.), Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Şen, Ü. S. (2016). Müzik estetiği üzerine (2. baskı). Pegem Akademi.
• Şen, Y., & Akbaş, E. (2021). Geleneksel Türk halk müziği uzun hava türlerinden olan maya’ların makamsal analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 599-618.
• Şen, Y., & İnanıcı, M. (2016). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin müzik tercihleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 1019- 1029.
• Şener, D. (2005). Âşıklık geleneği içerisinde Şeref Taşlıova’nın yeri ve kullandığı makamlar (Tez No 162384) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Taşlıova, M. M. (2017). Âşıklık geleneğinde grup icrası, Millî Folklor, 29(113), 5-16.
• Turhan, M., & Kova, Ö. (2012). Değerler eğitimi açısından Türk halk müziği ve halk ozanları: Neşet Ertaş, Âşık Mahsuni Şerif, Âşık Veysel ve Özay Gönlüm bağlamında bir inceleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 3(6), 117-128.
• Türkmen, E. F. (2010). Halk müziğindeki değişimler ve halk müziği eğitimine etkileri, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 53-68.
• Uluman, F. (2019). Kars âşıklık geleneği içerisinde Arpaçay toy âşıklığı ve Âşık Fevzi Olgun (Tez No. 581343) [Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi-Kars]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Uslu, E. (2011). Kars ili âşıklık geleneği içinde Kağızmanlı Âşık Cemâl Hoca’da gelenek, etkileşim ve eğitim (Tez No. 286498) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.