Hayatın En Üst Katı: Gelenekselden Moderne Yaşlılık Olgusu ve Konum Arayışı

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 2, 126 - 142, 15.06.2023

Esra Aydınbaş

https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.22218

Öz

Bu çalışmada, yaşlılık kavramının algılarda ve mekânlarda geçmişten günümüze yaptığı seyahat
ele alınarak değişen ve dönüşen toplumda süregelen konum arayışı tartışılmıştır. Küreselleşen
dünyamızda giderek birbirine benzeyen toplumların değerler açısından yüzleştiği tehditlere karşın toplumun doğal süreçte geleneksel motifleri günümüz şartlarına uyarlayarak ürettiği çözümler incelenmiştir. Anadolu kültüründe yaşlılık olgusunun mevcut durumunu belirginleştirmeyi,
toplumun kültürel ve dini kodlarından hareketle yeni bir konum arayışına çıkmayı amaçlayan bu
çalışmada betimsel yöntem benimsenerek çağdaş literatür kaynakları taranmış, Anadolu coğrafyasında tarihsel süreç incelenmiştir. Bu bağlamda yaşlının toplumdaki işlevinin korunması
için birey, aile ve toplumsal açıdan hem dini hem kültürel sorumlulukların ele alındığı çalışmada,
toplumun doğal süreçte ortaya koyduğu bir pratik olarak yerinde yaşlanma ve aile büyükleriyle
yakın oturma konusu üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak gelinen noktada; yaşlıların, Türk-İslam
kültüründe sevgi, saygı ve şefkat ekseninde konumlandırıldığı gibi günümüzde de ailedeki ve
toplumdaki yerini koruması, torunlarına kültürel aktarım yapabilmesi ve aidiyet hissettiği evinde
yaşayıp gerekli hizmetleri evinde alabilmesinin bir gereklilik olduğu vurgulanmıştır. Yaşlılığında
hayatının tecrübe açısından en zengin dönemini yaşayan insanın hayattan, aileden, genç kuşaklardan ve sosyal ilişkilerden izole olacağı bir tercih yapma mecburiyeti hissetmemesi için ona bu
zenginliğini paylaşarak var olabileceği bir alan açılmalıdır. Tüm sorumluluk ve bakımı, kurumsal
hizmet tarafından üstlenilerek bu değerli hazinenin huzurevlerinde saklanması yerine toplumun
tamamının hazineden yararlanabileceği politikalar geliştirmenin ve uygulamanın makul yolları
aranmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-demografik değişim, kurumsal bakım, yerinde yaşlanma, yakın evlerde oturma pratiği, sosyal politika

Kaynakça

• Abukan, B. (2014). Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramına göre kendini gerçekleştirme ve bilgelik ilişkisi: Yaşlılar üzerinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Adler, A. (2000). Yaşamın anlam ve amacı. (K. Şipal, Çev.). Say Yayınları.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020a). DSÖ: “Türkiye huzurevleri ve bakım kuruluşlarında alınan önlemlerle dünyaya örnek oluyor”. https:// ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/haberler/dso-turkiye-huzurevleri-ve-bakim-kuruluslarinda-alinan-onlemlerle-dunyaya-ornek-oluyor/. Erişim Tarihi: 03.05.2020.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020b). Yaşlı nüfusun demografik Değişimi (2020). https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/45354/yasli-nufu s-demografik-degisimi-2020.pdf. Erişim Tarihi: 24.03.2020.
• Anadolu Ajansı. (2019). Almanya'da yaşlı adamın öldüğü 8 yıl sonra anlaşıldı. https://www.trthaber.com/haber/dunya/almanyada-yasli-adamin-oldugu-8-y il-sonra-anlasildi-433501.html. Erişim Tarihi: 01.09.2019.
• Altan, S., & Tarhan, S. (2018). Büyükanneden toruna: Yaşamboyu öğrenme sürecinde değer ve beceri aktarımı. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 26–42.
• Arslan, Ş., & Gökçe- Kutsal, Y. (1999). Geriatride yaşam kalitesinin değerlendirimi. Turkish Journal of Geriatrics, 2(4), 173–178
• Aytaç, I. A. (1998). Intergenerational living arrangements in Turkey. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 13(3), 241–264. [CrossRef]
• Aydınbaş, E. (2021). Kuşaklararası manevi güçlenme eğitimi programı: Çocuklar ve yaşlılar ile uygulama örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Anı Yayıncılık.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 1–3.
• BBC News. (2020). Koronavirüs: İngiltere'de 'çok sayıda yaşlı evlerinde tek başına öldü, cesetleri iki hafta sonra bulundu'. https://www.bbc.com/turkce/hab erler-dunya-52961928. Erişim Tarihi: 08.06.2020.
• Ceylan, H. (2015). Sosyal değerden sosyal soruna yaşlılık: Geleneksel toplumdan modern topluma değişen yaşlılık algısı. H. Ceylan içinde. Modern hayat ve yaşlılık (ss. 25–54). Nobel Yayıncılık.
• Ceylan, H. (2018). Kırgız toplumunda yaşlılık ve yaşlının sosyal statüsü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 507–519.
• NTV(2021). Norveç bunu tartışıyor: Başkentteki apartman dairesinde 9 yıldır ölü olan bir kişinin cesedi bulundu. https://www.ntv.com.tr/dunya/norvec -bunu-tartisiyor-baskentteki-bir-apartman-dairesinde-9-yildir-olu-olan-bir-kisinin-cesedi-bulundu,vTywR_feG022YUUd5Q58nw. Erişim Tarihi: 09.04.2021