Bireylerin Kanser Hastalığına İlişkin Algıları

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 179 - 191, 13.06.2022

Asli Kaya , Erdal Eke Gökhan Aba

https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.547727

Öz

Kronik hastalıklar arasında yer alan kanser, görülme sıklığı olarak dünyada kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Hücrelerin anormal çalışması ve çoğalmasının sonucu olarak ortaya çıkan kanser, bireyleri psikolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan etkilemektedir. Bu sebeple, kanser hastalığı incelenirken, tıbbi yönü ile birlikte, bireyi ve toplumu etkileyen yönleriyle ele almak hastalığın sürecinin anlaşılmasında daha kapsamlı bilgilere ulaşılması açısından önem taşımaktadır.
Bu çalışmanın amacı, bireylerin kanser hastalığı ile ilgili algılarının değerlendirilmesidir. Bu amaçla yapılan alan araştırması kapsamında Bursa il merkezinde kanser hastası ve yakını 502 birey, kanser hastası olmayan 508 birey olmak üzere toplam 1010 bireye ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan ‘Kanser Algısı Anketi’ uygulanmıştır. Anketin birinci bölümünde katılımcıların sosyo-demografik özeliklerine ilişkin 8 soru; ikinci bölümde kanser hastalığına ilişkin 8 soru ve üçüncü bölümde 5’li likert ölçeği üzerine yerleştirilen 30 ifade yer almıştır. Araştırma verileri faktör analizine tabi tutularak bireylerin kanser hastalığı ilişkin algıları ‘hekimlere güven duyma’, ‘umutsuzluk ve güvensizlik’, ‘kanser farkındalığı’, ‘hastalık bilinci’, ‘moral ve desteğin önemi’ ve ‘tedaviyi mümkün görme’ alt boyutları üzerinden değerlendirilmiştir.
Araştırma sonucunda katılımcıların, kanser algısı ölçeğinde yer alan 30 ifadeye ilişkin toplam Cronbach’s alfa katsayısının 0,744 olduğu görülmektedir. Bu alt boyutlar; ‘hekimlere güven duyma’ (0,799), ‘umutsuzluk ve güvensizlik’ (0,749), ‘kanser farkındalığı’ (0,732), ‘hastalık bilinci’ (0,782) ve ‘tedaviyi mümkün görme’ (0,728) olup; bu alt boyutlarda Cronbach’s alfa katsayısının değerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Kanser hastası ve yakınları ile kanser hastası olmayanların alt boyut puanları karşılaştırıldığında; kanser hastası ve yakınlarının ‘hekimlere güven duyma’, ‘umutsuzluk ve güvensizlik’, ‘kanser farkındalığı’, ‘hastalık bilinci’, ‘tedaviyi mümkün görme’ alt boyutlarında kanser hastası olmayanlara göre daha yüksek puan aldıkları tespit edilmiştir. Her iki grupta da ‘moral ve desteğin önemi’ (0,707) alt boyutunda farklılık bulunamamıştır. Araştırma sonucunda ayrıca cinsiyet, medeni durum, eğitim ve çalışma durumları demografik değişkenlere göre karşılaştırılmış ve bazı değişkenlerde anlamlı farklılıklar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanser, kanser algısı, kanser farkındalığı

Kaynakça

• Adak, N. Ö. (2015). Sağlık Sosyolojisi-Kadın ve Kentleşme. Siyasal Kitabevi.
• Alptekin, D. (2005). Hasta Toplum. (1. Baskı), Nobel Yayıncılık.
• Alu, A. (2017). Sağlığın temel kavramları. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(2), 32-41.
• Bakır, N. O. (2013). Pazarlama alanında yapılan doktora tezlerinin kategorik olarak değerlendirilmesi (1994-2012). Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(40), 1-13. [Crossref]
• Bolsoy, N., & Sevil, Ü. (2006). Sağlık-hastalık ve kültür etkileşimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(3), 78-87.
• Eren, N. (2013). Kişilik bozukluğu hastaları ile çalışmanın zorlukları ve kişilik bozukluğu hastalarına ilişkin tutumlar ölçeklerinin psikometrik özellikleri. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, s.197-205. [Crossref]
• Field, A. (2000). Discovering Statistics Using SPSS for Windows. Sage Publications.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19(38), 104-112.
• Kahya, E. (2014). İbn-İ Sina, El Kanun Fi’t-Tıb. (3. Baskı), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Kalaycı, Ş. (2008), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 3. Baskı, Asil Yayın Dağıtım.
• Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araştırma modelleri: Nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1), 49-71.