Bayburtlu Zihni’nin “Çarpışır” Redifli Gazelinin Modern Yöntemlerle İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 245 - 255, 13.06.2022

Salih Özyurt

https://doi.org/10.5152/JSSI.2022.2256174

Cited By: 1

Öz

XIX. yüzyıl halk şairlerinden olan Bayburtlu Zihni, hem halk şiiri hem de divan şiiri tarzında yazdığı şiirler ile tanınmıştır. Onun Divanı, klasik Türk şiir geleneğini yansıtan örneklerle doludur. Bundan dolayı önem arz etmektedir. Bayburtlu Zihni’nin gazellerinin modern metotlarla incelenmesi, bu gazellerin taşıdığı estetik ve şairin
kültürel birikiminin ortaya konulması; ayrıca bugünden düne bakarak anlaşılır şekilde okunması, yeniden hatırlanarak güncel bir yer edinmesi bakımından önemlidir. Bu makalede, Bayburtlu Zihni’nin “çarpışır” redifli gazeli
yapısalcılık ve ontolojik metot ile incelenerek modern edebîyat yaklaşımları ışığı altında incelemesi yapılmıştır.
Araştırmanın kapsamını Bayburtlu Zihni’nin gazelleri oluştururken amaçlı örneklem yöntemi ile seçilmiş “çarpışır” redifli gazel esas alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemine göre gerçekleştirilmiştir. Veriler, doküman
incelemesi yolu ile toplanmış, ontolojik analiz metodu ve yapısalcılık metoduna göre analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda Bayburtlu Zihni’nin “çarpışır” redifli gazeli şekil, anlam ve yapısal uyum açılarından ortaya
koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bayburtlu Zihni, klasik Türk şiiri, yapısalcılık, gazel

Kaynakça

• Ayan, H. (2014). Nesîmî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni. TDK Yayınları.
• Bayram Y. (2003). Ontolojik Analiz Metodu ve Bir Uygulama. Yom Sanat, 12/Mayıs-Haziran, 1-5.
• Erbay N. (2014). Bayburtlu Zihni Divanı. Bayburt Üniversitesi Yayınları.
• Gündüz, E., & Sevimli, E. (2016). Nesîmî’nin “Senden Dönmezem” Redifli Gazeline Estetik Bir Yaklaşım. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36: 97-124. [Crossref]
• Horata, O. (2012). “Necâtî Bey’den Bâkî’ye Döne Döne”. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker Yayınları.
• İpekten, H. (2008). Klasik Türk Edebiyatında Nazım Şekilleri ve Aruz. Dergah Yayınları, s. 223.
• Pala İ. (1999). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ötüken Yayınevi.
• Saussure, F. (1970). Dil ve Söz Ayrımı. (çev. B. Vardar), Yeni İnsan.
• Uçan Eke, N. (2011). Nâilî'nin" Âfitâb" Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcılık Açısından İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 179- 200.
• Uçan Eke, N. (2013). Nâilî'nin Gazellerinin Yapısalcılık Açısından İncelenmesi. (Doktora Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Yıldırım N. (2008). “Rüstem-i Zâl”. TDV İslam Ansiklopedisi, CXXXV, 294-295.