Friedrich August Von Hayek’in ‘Bilimsicilik’ Eleştirisi

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 3, 402 - 414, 20.09.2024

Osman Elmalı Sedat Binici

https://doi.org/10.53487/atasobed.1545486

Öz

Bu makalede, 20. yüzyılın önemli düşünürlerinden biri olan Friedrich August von Hayek’in sosyal bilimler metodolojisi olarak görülen objektivizm, kolektivizm ve historisizm üzerine eleştirileri ele alınmıştır. Bu üç metodolojik yöntemin mahiyeti Hayek’in düşünce dünyası ve fikirleri etrafında değerlendirilmiştir.
Aydınlanma dönemi ile birlikte doğa bilimlerindeki önemli derecede ilerleme ve gelişmeler sonucunda, birçok düşünür tarafından doğa bilimleri metodolojisinin sosyal bilimlere uygun bir yöntem olduğu savunulmuştur. Ancak Hayek, insanın bilgisinin ve aklının yapısal olarak sınırlı olduğu gerekçesiyle sosyal bilimlerde kullanılması düşünülen ‘bilimsicilik’ metodolojisine yönelik eleştirilerde bulunmuştur. Yine Hayek, sosyal bilimlerin öngörülemez, tahmin edilemez ve planlanamaz niteliğinden dolayı, doğa bilimler metodolojisinin sosyal bilimlere uygun olmadığını her fırsatta dile getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

F. A. Hayek, Bilimsicilik, Objektivizm, Kolektivizm, Historisizm.

Kaynakça

• Aarons, E. (2009). Hayek versus Marx. USA and Canada: Roudledge.
• Adorno, T. W. ve Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev. : Nihat Ünler-Elif Öztarhan Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Aktaş, S. (2001). Hayek’in Hukuk ve Adalet Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları.
• Ayer, A. J. (1998). Dil, Doğruluk ve Mantık. (Çev. : Vehbi Hacıkadiroğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Baudouin, J. (1993). Karl Popper. (Çev. : Bülent Gözkan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bıçak, A. (2004). Tarih Düşüncesi III: Tarih Felsefesinin Oluşumu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Bouthoul, G. (1975). Zihniyetler: Kişi ve Toplum Açısından Zihin Yapılarına Dair Psikososyolojik Bir İnceleme. (Çev. : Prof. Dr. Selmin Evrim). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:2030, Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Butler, E. (2001). Hayek: Çağımız İktisat ve Siyaset Felsefesine Katkısı. (Çev. :Yusuf Ziya Çelikkaya). Ankara: Liberte Yayınları.
• Carr, E. H. (2009). Tarih Nedir?. (Çev. : Misket Gizem Gürtürk). İstanbul: iletişim Yayınları.
• Ebeling, R. M. (1999). “F. A. Hayek: Bir Yüzyılın Değerlendirilmesi”. (Çev. : Atilla Yayla). Liberal Düşünce Dergisi, 4 (15), 99-104.
• Fleury, L. (2009). Max Weber. (Çev. : Işık Ergüden). Ankara: Dost Yayınevi.
• Freund, J. (1997). Beşeri Bilim Teorileri. (Çev. : Bahaeddin Yediyıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Gamble, A. (1996). Hayek: The Iron Cage of Liberty. Cambridge: Polity Press.
• Güvenç, N. (1999). Hayekizm. İstanbul: BDS Yayınları.
• Habermas, J. (1998). Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine. (Çev. : Mustafa Tüzel). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Hayek, F. A. (2007). “Bilginin Toplumda Kullanımı”. (Çev. : Turan Yay). Liberal Düşünce Dergisi, 12 (45-46), 153-167.
• Hayek, F. A. (2012). Hukuk, Yasama ve Özgürlük, I. Kitap, Kurallar ve Düzen. (Çev. : Atilla Yayla). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hayek, F. A. (1958). Individualism and Economic Order. USA: The University of Chicago Press.
• Hayek, F. A. (2010a). Kölelik Yolu. (Çev. : Turhan Feyzioğlu-Yıldıray Arsen- Atilla Yayla). Ankara: Liberte Yayınları.
• Hayek, F. A. (1942). “Scientism and the Study of Society”. Economica, 9 (35), August, 267-291. Erişim Tarihi: 15 Temmuz 2022, http://www.jstor.org/stable/2549653?seq=1&cid=pdfreference#references_tab _content s.
• Hayek, F. A. (1943). “Scientism and the Study of Society”. Economica, 10 (37), Feb., 34-63, Erişim Tarihi: 15 Temmuz 2022. http://www.jstor.org/stable/2549653?seq=1&cid=pdfreference#references_tab _content s.
• Hayek, F. A. (2010b). “Studies on the Abuse and Decline of Reason: Text and Documents”. Bruce Caldwell (ed.), The Collected Works of F. A. Hayek, vol. XIII. Chicago: The University of Chicago Press.
• Hekman, S. (1999). Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik: Mannheim, Gadamer, Foucault ve Derrida. (Çev. : Hüsamettin Arslan-Bekir Balkız). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Kotan, Ş. (2011). Kur’an ve Tarihselcilik. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Kroner, R. (2010). Tarih ve Tarihsicilik, (Çev. : Mustafa Alican). Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt:25, Sayı:2, 637-643.
• Magee, B. (1990). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı. (Çev. : Mete Tunçay). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. : Osman Akınhay-Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mills, C. W. (1979). Toplumbilimsel Düşün. (Çev. : Ünsal Oskay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Murphy, J. W. (2000). Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri. (Çev. : Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• O’Neill, J. (2001). Piyasa: Etik, Bilgi ve Politika. (Çev. : Şen Süer Kaya). İstanbul: ayrıntı Yayınları.
• Ömerustaoğlu, A. (2004). Bilgi Kuramı: Karl Popper’in Eleştirel Akılcılığı Üzerine. Ankara: Araştırma Yayınları. Özlem, D. (1986). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Özlem, D. (2001). Max Weber’de Bilim ve Sosyoloji. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Popper, K. (1989). Açık Toplum Düşmanları 1. (Çev. : Harun Rızatepe). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Popper, K. (1989). Açık Toplum Düşmanları 2. (Çev. : Harun Rızatepe). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Popper, K. (2005). Daha İyi Bir Dünya Arayışı. (Çev. : İlknur Aka). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Popper, K. (2008). Tarihsiciliğin Sefaleti. (Çev. : Sabri Orman). İstanbul: Plato Film Yayınları.
• Roche III, G. C. (1977). “The Relevance of Friedrich A. Hayek”. (Ed. Fritz Machlup), Essays on Hayek, (ss. 1-13). London: Routledge & Kegan Paul.
• Rothacher, E. (2008). Tarihselcilik Sorunu. (Çev. : Doğan Özlem). İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Sartre, J. P. (1998). Yöntem Araştırmaları. (Çev. : Serdar Rifat Kırkoğlu). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.