Mahmut Sâmî el-Bârûdî ve Ahmed Şevkî Şiirlerindeki Kur’ân-ı Kerîm İktibaslarindan Örnekler

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 4, 534 - 543, 30.12.2024

Muhammet Emin Uzunyaylalı , Nevzat Hafis Yanık

https://doi.org/10.53487/atasobed.1495781

Öz

Arap edebiyatında iktibas geleneği nesirden ziyade nazımda daha belirgindir. İktibas geleneği içerisindeyse Kur’ân-ı Kerîm’in özel bir yeri olduğu tartışmasız bir gerçektir. İslâm’ın ilk dönemlerinden itibaren Müslüman edip ve şairlerin kaleme aldıkları edebî metinlerin içerisinde Kur’ân-ı Kerîm’den iktibasların yapıldığı ve bu alıntıların edebî eserlerin niteliğini belirleyen bir kriter olarak kabul edildiği nakledilmektedir. Modern dönem Arap şiiri akımlarından ihya ekolü mensubu Mahmûd Sâmî Paşa el-Bârûdî ve Emîr-i’ş-Şuârâ namlı Ahmed Şevkî’de çalışmada bir bağlam içerisinde tarihî arka planı sunulan iktibas sanatına şiirlerinde sıkça yer veren iki modern dönem Arap şairidir. Eski Arap şiirini, yeni temalar bağlamında klasik döneme nispetle daha kolay vezinler ile canlandırmayı amaçlayan ihyâ ekolünün mensubu bu iki şair, aşk, tasvîr, övgü, yergi vb. temalarla kaleme aldıkları şiirlerinde özellikle ayet-i kerîmelerden lafzî iktibaslar yahut mana cihetiyle alıntılar veya ayetlere telmihler yapmışlardır. Çalışmada bahse konu şairlerin şiirlerinde yaptıkları Kur’ân-ı Kerim iktibaslarından bazı örnekler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mahmut Sâmî el-Bârûdî, Ahmed Şevkî, Şiir, Kur’ân-ı Kerîm’den İktibaslar.

Kaynakça

• el-Bârûdî, M. S. (1954). Dîvân, (nşr. Ali Cârim- Muhammed Şefîk Marûf). byy. Bulut, A. (2022). Belâgat Terimleri Sözlüğü, İfav Yayınları.
• Durmuş, İ. & Çuhadar, M. “İbnü’r-Rûmî” md. TDV İslam Ansiklopedisi. c.21. 2000. ___, (2000). İktibas, DİA, XXII/52-54.
• Farhat, K. (2019) Arap Dili Edebiyatında Kur’ân’dan İktibas (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı.
• İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Feth Ziyâuddîn Nasrullâh b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. (1984). el-Meselu’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtib ve’ş-Şâir, (thk. Ahmed el-Hûfî- Bedevî Tabâne, Dâru’r-Rufâî).
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Ruveyfiî. (t.y.) Lisânu’l-‘Arab, Dâru Sâdır.
• Ahmed el-İskenderî-Mustafa ‘Inânî, el-Vasît fi’l-edebi’l-‘arabî ve târîhih, Kahire, 1335/1916, s. 290.
• Ebû’l-Meâlî Celâluddîn el-HatÎb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer el-Kazvînî, el-Îzâh fî ‘Ulûmi’l-Belâga, thk. İbrâhîm Şemsuddîn, (Beyrût: Dâru İhyâ’i’l-‘Ulûm, 1998), 381.
• ___, (t.y.) Telhîs ve Tercümesi Kur’ân’nın Eşsiz Belâgatı, (yayına haz. Nevzat H. Yanık, vd.) Huzur Yayın Dağıtım Pazarlama.
• Üstün, M. (2022). Lisânüddîn İbnü’l-Hatîb’in Dîvânında Kur’ân İktibâsları. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(18), 518-532.