İNÖNÜ DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 319 - 341, 18.03.2016

Ahmet İlyas Orhan Turan

Öz

İkinci Dünya Savaşı boyunca Türk dış politikasının genel eğilimi savaşa girmeme
üzerine kurulmuştur. Türkiye’nin bu politikası savaşın gidişatına göre değişiklikler
göstermiştir. Savaş boyunca tarafsızlık politikası izleyen Türkiye, bu politikayı uygularken
kimi zaman İngiltere ve Fransa’ya yakın olmasına karşın Almanya’ya karşı da net bir tavır
almaktan kaçınmıştır. Bu yüzden dış politika yapıcıları Türkiye’nin bu tavrını “aktif
tarafsızlık” olarak nitelendirmektedirler. İngiltere, Fransa ve Rusya Türkiye’yi savaşa
girmeye ikna etmek için birçok görüşmeler ve konferanslar yapmalarına rağmen; her
defasında Türkiye savaş dışı kalmayı başarmıştır. Ancak savaşın sonunun belli olmasından
sonra Türkiye kazanan tarafta yer almak için savaşa girmiştir. Savaş sonrasında ise Türkiye,
Sovyet Rusya’dan gelebilecek tehlikeyi bertaraf etmek için Batı kartını kullanarak ABD ve
İngiltere taraflı bir politika izlemiştir.

Anahtar Kelimeler

İnönü, Türkiye, İngiltere, Sovyet Rusya, Almanya

Kaynakça

• RESMİ YAYINLAR
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi
• SÜRELİ YAYINLAR Ayın Tarihi İkdam Cumhuriyet Ulus KİTAPLAR
• Akandere, Osman, Milli Şef Dönemi, İz Yayıncılık, İstanbul, 1998.
• Akşin Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarih, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2010.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1967.
• Berridge, Geoff R., British Diplomacy in Turkey, 1583 To The Present, Martinus Nijhoff Publishers, Danvers, 2009.
• Biagini, Antonello, Çağdaş Türkiye Tarihi, Phoenix, Ankara, 2007.
• Bilgin, Mustafa, Britain And Turkey In The Middle East, Tauris Academic Studies, New York.
• Cihan, Ali Rıza, Karapınar, Engin, İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları 1920- 1973, II, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayın, Ankara, 1993.
• Çiftçi, Kemal, Tarih, Kimlik ve Eleştirel Kuram Bağlamında Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2010.
• Ekinci, Necdet, “İnönü Dönemi ve II. Dünya Savaşı Yılları”, Türkler, XVI, ed: Hasan Celal Güzel vd., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
• Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl, Anılar-Yorumlar, I, TTK, Ankara,1980.
• Erkin, Feridun Cemal, Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Başnur Matbaası, Ankara, 1968.
• Gilbert Martin, Churchill, çev: Süha Sertabiboğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011.
• Gökay, Bülent, Soviet Eastern Policy And Turkey, 1920-1991, Routledge, New York, 2006.
• Gönlübol, Mehmet – SAR, Cem, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), I, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Kitabevi, Ankara, 1995.
• Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş 1946-1950, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1982.
• Goloğlu, Mahmut, Milli Şef Dönemi (1939-1945), Goloğlu Yayınları, Ankara, 1974.
• Hale, William, Türk Dış Politikası, 1774-2000, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2003.
• Hart, Liddell, II. Dünya Savaşı Tarihi, çev: Kerim Bağrıaçık, YKY, İstanbul, 2005.
• Kissinger, Henry, Diplomasi, Çev: İbrahim H. Kurt, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 2000.
• Kocahanoğlu, Osman Selim, Rauf Orbay, Rauf Orbay’ın Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 2005.
• Koçak, Cemil, Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
• Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
• Liebmann,George W., Diplomacy Between The Wars, Five Diplomats And The Shaping Of The Modern World, I. B. Tauris, London- New York, 2008.
• Meram, Ali Kemal, İsmet İnönü ve İkinci Cihan Harbi, Ahmet Saitoğlu Kitabevi, İstanbul, 1945.
• Rothhenig, The Origins of the Second World War 1933-1941, Routledge Taylor and Francis Group, New York, 2005.
• Oran, Baskın, Türk Dış Politikası, I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• Sarınay, Yusuf, Türkiye’nin Batı İttifakı’na Yönelişi ve Nato’ya Girişi, Ankara, 1988.
• Saray, Mehmet, “II. Dünya Savaşı Döneminde Türk-Rus İlişkileri”, Hazırlayan: İlyas Kamalov-İrina Svistunava, Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri, Ankara, AAM, 2010.
• Sezer, Ruşen, Niyazi Berkes, Unutulan Yıllar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.
• Seydi, Süleyman, “1939-1945 Dönemi İç ve Dış Politika”, ed: Adem Çaylak vd., Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi, Savaş Yayınevi, Ankara, 2009.
• Soysal, İsmail Türkiye’nin Siyasi Andlaşmaları, I, TTK, Ankara, 2000.
• Tuncer, Hüner, İsmet İnönü’nün Dış Politikası (1938-1950) İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2012.
• Tursan, Nurettin, “Anılar”, Birinci Askeri Tarih Semineri, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1983.
• Weisband, Edward, İkinci Dünya Savaşı’nda İnönü’nün Dış Politikası, çev: M. Ali Kayabal, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1974.
• Zürcher, Erick Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, çev: Yasemin Saner Gönen,