Öz
The first effect of the industrial revolution on transportation systems was with railroads. Railroads, which started in England and then expanded in Europe, were begun to be constructed in Ottoman Empire from the second half of the 19th century. But most of the lines which were constructed at that time were built as separate lines of arrival in accordance with the interests of Western countries. Network-type lines, which would physically and economically connect the territories of the country, couldn’t be constructed in any way. Though it was planned to build lines that would connect the east of Anatolia to the west during Ottoman Empire period, it couldn’t be succeeded because of both capital shortage and political turmoil. With the new republic, railway construction has been the national policy of the country. Because of this, it was focused on railway construction with the slogan of equipping all the country with railway network. The republic managers expressed at every opportunity that it was necessary to construct a railway network between the east and west of country to ensure the political, economic and cultural integrity. Thus, it became a current issue that Ankara had to be connected to Erzurum over Sivas in no time. Sivas-Erzurum line, which was built by Anatolian people’s own capital, engineer and worker, was completed in 1939. Sivas-Erzurum railway project, which was one of the most important projects of republic period, was a significant means for the region to open out. In this study, the political, economic and cultural effects of the railway in the region are revealed. Besides, the importance of the freight villages that are planned today by Turkish State Railways (TCDD) in Sivas, Erzurum and Kars, and the importance of Ankara-Kars high-speed train line in the region’s future integration with the country and world is evaluated
Anahtar Kelimeler
Railway access Sivas-Erzurum line national capital political and cultural effect
Kaynakça
- Arşivler Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (B.C.A) T.B.M.M. Arşivi
- Resmi Yayınlar Resmi Gazete TBMM Kavanin Mecmuası T.B.M.M. Kanunlar Dergisi T.B.M.M. Zabıt Ceridesi
- Gazeteler ve Dergiler Cumhuriyet Hakimiyet-i Milliye Ulus Tan Ayın Tarihi Bayındırlık İşleri Dergisi Demiryolları Dergisi Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi İkincil Kaynaklar
- Akbulut, Gülpınar, Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı, Anı Yayıncılık, Ankara, 2010. Akbulut, Gülpınar, “Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Gerçekleşmeyen
- Demiryolu Projeleri ve Etkileri (1876-1939)”, Atatürk Üniversitesi Atatürk
- İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2012, Erzurum. Akpınar, Deniz, Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1950) Kayseri’nin İdari ve İktisadi
- Gelişimi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora
- Tezi), Erzurum, 2013. Albayrak, Mustafa, “Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolunun
- Yapımı”, Osmanlı Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:6, 1995, s.1-38. Altınok, Serdar, “Türkiye’de Ulaştırma Politikaları, Karayolları ve Demiryollarının
- Mukayesesi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal
- ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı:1-2, Konya, 2001, s.73-88. Altuğ, Vefik, Erzurum ve Çivarının Tarihi, Tabiî, Beşerî, İktisadî Durumu
- Üzerinde Tetkikleri, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, 1941. As, Efdal, Cumhuriyet Dönemi Ulaşım Politikaları (1923-1960), Dokuz Eylül
- Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir, 2006. Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C.l, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını. 4.Baskı. Ankara, 1989. Aydın, Teslime Gülşen ve Öğüt, Kemal Selçuk, “Avrupa ve Türkiye’de Lojistik
- Köyleri”, II. Uluslararası Demiryolu Sempozyumu Demiryolu Fuarı
- Bildiriler Kitabı, 15-17 Ekim 2008, İstanbul, s.1471-1481. Başıbüyük, Adem, “Demiryoluna Bağlı Olarak Kurulmuş Bir İlçe Merkezi: İliç”, Doğu
- Coğrafya Dergisi, Sayı:15, Erzurum, s.251-274. Cumhuriyet Halk Partisi 15. Yıl Kitabı, Cumhuriyet Matbaası, Ankara, 1938. Çalapverdi, İhsan, Sivas-Erzurum Demiryolu İnşaası 1933-1939, Divriği Defterleri
- Yayın No:6, İstanbul, 2008. Dervişoğlu, Fatih, Nuri Demirağ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi, İstanbul, 2007. Engin, Vahdettin, Rumeli Demiryolları, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1993. Gürbüz, Ali Kemal, “Osmanlı İmparatorluğunda Demiryollarının Rolü”, Balıkesir
- Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2 Sayı:3, Balıkesir, 1999, s.169-193. Hatiboğlu, M. Tahir, Türkiye Üniversite Tarihi 1845-1997, Selvi Yayınevi, Ankara, 1998. İsmet Paşa’nın Siyasi ve İçtimai Nutukları (1920-1933), Başvekalet Matbaası, Ankara, 1933. Karabulut, Yalçın, “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Türkiye Coğrafyası Araştırma
- ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:6, İstanbul, 1997, s.163-184. Karadeniz, Vedat ve Akpınar, Erdal, “Türkiye’de Lojistik Köy Uygulamaları ve Yeni
- Bir Lojistik Köy Önerisi”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:23, 2011,
- İstanbul, s.49-71. Kaya, Ömer, Atatürk Üniversitesi 50. Yıl (1957-2007), Atatürk Üniversitesi Yayınları,
- Erzurum, 2008. Kayhan, Meral, Türkiye Tuz Envanteri, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara 1976. Kutay, Cemal ve Bayar, Celal, 9.9.932 den 21.1.939 a kadar, 2. cilt, Kenan Basımevi,
- İstanbul, 1939. Küçükuğurlu, Murat ve Saylan, Gürkan F., “Şimendiferin Erzurum Yolculuğu”,
- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Yıl:15,
- Sayı:38, Erzurum, 2008, s.313-342. Öztürk, İlker, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Demiryollarının Gelişimi,
- İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi,
- İstanbul, 2009. Özyüksel, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve
- Bağdat Demiryolları, Arba Yayınları, İstanbul, 1988. Saraçoğlu, Hüseyin, Türkiye Coğrafyası Üzerine Etütler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1956. Şahin, Tahir Erdoğan, Erzincan Tarihi, Erzincan Hayra Hizmet ve Dayanışma Vakfı,
- Erzincan, 1987. Tabakoğlu, Ahmet, İslam İktisadı II, Kitabevi İstanbul, İstanbul 2005. Tekeli, İlhan ve İlkin, Selim, 1923 tarihli Umur-u Nafia Programı, TTK Yayınları, Ankara, 1989. Temizgüney, Firdes, Erzurum’a Demiryolunun Gelişi, Atatürk Üniversitesi Sosyal
- Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),
- Erzurum, 2008. Toprak, Zafer, 2007, “Cumhuriyet, Demiryolu ve Laiklik Bir “Modernite” Metaforu”,
- Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı:168, s.26-30. Trak, Selçuk T., İktisadi ve Ticari Türkiye, Endüstri Basım ve Yayım Evi, İzmir, 1959. Türkiye İstatistik Yıllığı, Cilt:18, Ankara, 1950. Uran, Hilmi, Hatıralarım, Ankara, 1959. Ulaşımda Demiryolu Gerçeği, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Oda Raporu, Nisan 2012. Yavuz, Bige Sükan, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”,
- Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi,
- Kasım 1999-2003 s.527-561. Yavuz, Ünsal, 2010, “Cumhuriyet Devri Demiryolu Politikasına Yaklaşım Biçimi”,
- Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18
- Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s.83-90. Yıldırım, İsmail, “Cumhuriyet Dönemi Demiryolu İnşaatlarının Mali Kaynakları ve İlk
- İç Borçlanma”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1999, XV/44, Ankara. Yıldırım, İsmail, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları (1923–1950), Atatürk
- Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2001. Yıldırım, Seyfi, “Cumhuriyet Dönemi Demiryollarının Gelişiminde Etkili Olan
- Faktörler”, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu Bildiriler
- Kitabı, 18 Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s.94-100. Yönter, İzzet Ulvi, “Türkiye’de Demiryolları ve Demiryollarının Alt Yapı Sorunlarının
- İktisadi Çerçevede Değerlendirilmesi”, Ulaşım 2023 Derneği 2023 Dergisi, Ağustos 2004.
- Elektironik Kaynaklar http://www.tcdd.gov.tr/Upload/Files/ContentFiles/2010/yurticibilgi/lojistikkoy.pdf.
Öz
Sanayi Devrimi’nin ulaşım sistemleri üzerindeki ilk etkisi demiryollarında
olmuştur. İngiltere’de başlayıp sonra Avrupa kıtasında yayılmaya başlayan
demiryolları, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı topraklarında da yapılmaya
başlanmıştır. Ancak o dönemde yapılan hatların büyük kısmı Batılı ülkelerin çıkarları
doğrultusunda birbirinden ayrı etki hatları şeklinde inşa edilmiştir. Ülke topraklarını
siyasi ve iktisadi olarak birbirine bağlayacak ağ tipi hatlar bir türlü yapılamamıştır.
Osmanlı Devleti döneminde Anadolu’nun doğusunu batısına bağlayacak hatlar
planlanmışsa da gerek sermaye sıkıntısı gerekse siyasi çalkantılar yüzünden bir türlü
başarı elde edilememiştir. Yeni kurulan Cumhuriyetle birlikte demiryolu yapımı ülkenin
milli bir politikası haline gelmiştir. Bu nedenle ülkeyi demir ağlarla örmek sloganıyla
demiryolu yapımına ağırlık verilmiştir. Ülkenin siyasi, iktisadi ve kültürel olarak
bütünlüğünün sağlanması için doğusu ile batısı arasında bir demiryolu ağının gerekliliği
Cumhuriyet yöneticileri tarafından her fırsatta dile getirilmiştir. Bunun için Ankara’nın
Sivas üzerinden Erzurum’a bağlantısının bir an önce yapılması gündeme gelmiştir.
Anadolu insanının kendi sermayesi, mühendisi ve işçisiyle yapılan SivasErzurum
hattı 1939 yılında tamamlanmıştır. Cumhuriyet döneminin en önemli
projelerinden biri olan Sivas-Erzurum demiryolu projesi bölgenin dışarıya açılmasında
önemli bir araç olmuştur. Bu çalışmada demiryolunun bölgeye siyasi, iktisadi ve
kültürel etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca günümüzde Sivas, Erzurum ve
Kars’ta TCDD tarafından planlanan lojistik köyler ile Ankara-Kars yüksek hızlı tren
hattının gelecekte bölgenin ülke ve dünya ile entegrasyonundaki önemi hakkında
değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Demiryolu ulaşımı Sivas-Erzurum hattı milli sermaye siyasi ve kültürel etki
Kaynakça
- Arşivler Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (B.C.A) T.B.M.M. Arşivi
- Resmi Yayınlar Resmi Gazete TBMM Kavanin Mecmuası T.B.M.M. Kanunlar Dergisi T.B.M.M. Zabıt Ceridesi
- Gazeteler ve Dergiler Cumhuriyet Hakimiyet-i Milliye Ulus Tan Ayın Tarihi Bayındırlık İşleri Dergisi Demiryolları Dergisi Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi İkincil Kaynaklar
- Akbulut, Gülpınar, Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı, Anı Yayıncılık, Ankara, 2010. Akbulut, Gülpınar, “Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Gerçekleşmeyen
- Demiryolu Projeleri ve Etkileri (1876-1939)”, Atatürk Üniversitesi Atatürk
- İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2012, Erzurum. Akpınar, Deniz, Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1950) Kayseri’nin İdari ve İktisadi
- Gelişimi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora
- Tezi), Erzurum, 2013. Albayrak, Mustafa, “Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolunun
- Yapımı”, Osmanlı Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:6, 1995, s.1-38. Altınok, Serdar, “Türkiye’de Ulaştırma Politikaları, Karayolları ve Demiryollarının
- Mukayesesi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal
- ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı:1-2, Konya, 2001, s.73-88. Altuğ, Vefik, Erzurum ve Çivarının Tarihi, Tabiî, Beşerî, İktisadî Durumu
- Üzerinde Tetkikleri, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, 1941. As, Efdal, Cumhuriyet Dönemi Ulaşım Politikaları (1923-1960), Dokuz Eylül
- Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir, 2006. Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C.l, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını. 4.Baskı. Ankara, 1989. Aydın, Teslime Gülşen ve Öğüt, Kemal Selçuk, “Avrupa ve Türkiye’de Lojistik
- Köyleri”, II. Uluslararası Demiryolu Sempozyumu Demiryolu Fuarı
- Bildiriler Kitabı, 15-17 Ekim 2008, İstanbul, s.1471-1481. Başıbüyük, Adem, “Demiryoluna Bağlı Olarak Kurulmuş Bir İlçe Merkezi: İliç”, Doğu
- Coğrafya Dergisi, Sayı:15, Erzurum, s.251-274. Cumhuriyet Halk Partisi 15. Yıl Kitabı, Cumhuriyet Matbaası, Ankara, 1938. Çalapverdi, İhsan, Sivas-Erzurum Demiryolu İnşaası 1933-1939, Divriği Defterleri
- Yayın No:6, İstanbul, 2008. Dervişoğlu, Fatih, Nuri Demirağ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi, İstanbul, 2007. Engin, Vahdettin, Rumeli Demiryolları, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1993. Gürbüz, Ali Kemal, “Osmanlı İmparatorluğunda Demiryollarının Rolü”, Balıkesir
- Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2 Sayı:3, Balıkesir, 1999, s.169-193. Hatiboğlu, M. Tahir, Türkiye Üniversite Tarihi 1845-1997, Selvi Yayınevi, Ankara, 1998. İsmet Paşa’nın Siyasi ve İçtimai Nutukları (1920-1933), Başvekalet Matbaası, Ankara, 1933. Karabulut, Yalçın, “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Türkiye Coğrafyası Araştırma
- ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:6, İstanbul, 1997, s.163-184. Karadeniz, Vedat ve Akpınar, Erdal, “Türkiye’de Lojistik Köy Uygulamaları ve Yeni
- Bir Lojistik Köy Önerisi”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:23, 2011,
- İstanbul, s.49-71. Kaya, Ömer, Atatürk Üniversitesi 50. Yıl (1957-2007), Atatürk Üniversitesi Yayınları,
- Erzurum, 2008. Kayhan, Meral, Türkiye Tuz Envanteri, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara 1976. Kutay, Cemal ve Bayar, Celal, 9.9.932 den 21.1.939 a kadar, 2. cilt, Kenan Basımevi,
- İstanbul, 1939. Küçükuğurlu, Murat ve Saylan, Gürkan F., “Şimendiferin Erzurum Yolculuğu”,
- Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Yıl:15,
- Sayı:38, Erzurum, 2008, s.313-342. Öztürk, İlker, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Demiryollarının Gelişimi,
- İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi,
- İstanbul, 2009. Özyüksel, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve
- Bağdat Demiryolları, Arba Yayınları, İstanbul, 1988. Saraçoğlu, Hüseyin, Türkiye Coğrafyası Üzerine Etütler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1956. Şahin, Tahir Erdoğan, Erzincan Tarihi, Erzincan Hayra Hizmet ve Dayanışma Vakfı,
- Erzincan, 1987. Tabakoğlu, Ahmet, İslam İktisadı II, Kitabevi İstanbul, İstanbul 2005. Tekeli, İlhan ve İlkin, Selim, 1923 tarihli Umur-u Nafia Programı, TTK Yayınları, Ankara, 1989. Temizgüney, Firdes, Erzurum’a Demiryolunun Gelişi, Atatürk Üniversitesi Sosyal
- Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),
- Erzurum, 2008. Toprak, Zafer, 2007, “Cumhuriyet, Demiryolu ve Laiklik Bir “Modernite” Metaforu”,
- Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı:168, s.26-30. Trak, Selçuk T., İktisadi ve Ticari Türkiye, Endüstri Basım ve Yayım Evi, İzmir, 1959. Türkiye İstatistik Yıllığı, Cilt:18, Ankara, 1950. Uran, Hilmi, Hatıralarım, Ankara, 1959. Ulaşımda Demiryolu Gerçeği, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Oda Raporu, Nisan 2012. Yavuz, Bige Sükan, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”,
- Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi,
- Kasım 1999-2003 s.527-561. Yavuz, Ünsal, 2010, “Cumhuriyet Devri Demiryolu Politikasına Yaklaşım Biçimi”,
- Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18
- Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s.83-90. Yıldırım, İsmail, “Cumhuriyet Dönemi Demiryolu İnşaatlarının Mali Kaynakları ve İlk
- İç Borçlanma”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1999, XV/44, Ankara. Yıldırım, İsmail, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları (1923–1950), Atatürk
- Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2001. Yıldırım, Seyfi, “Cumhuriyet Dönemi Demiryollarının Gelişiminde Etkili Olan
- Faktörler”, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu Bildiriler
- Kitabı, 18 Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, s.94-100. Yönter, İzzet Ulvi, “Türkiye’de Demiryolları ve Demiryollarının Alt Yapı Sorunlarının
- İktisadi Çerçevede Değerlendirilmesi”, Ulaşım 2023 Derneği 2023 Dergisi, Ağustos 2004.
- Elektironik Kaynaklar http://www.tcdd.gov.tr/Upload/Files/ContentFiles/2010/yurticibilgi/lojistikkoy.pdf.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | tr;en |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 3 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.