RECORDS OF DONATIONS TO THE DEMOCRATIC PARTY (1950-1960)

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 73 - 96, 04.07.2020

Kaan Cem Geniş

Öz

Democratic Party bureaucrats who were sent to Yassiada after the May 27 movement were tried by the High Court of justice here for 1.5 years. Many cases have been seen in these trials. One of these cases is about donations and donations to the Democratic Party. The documents published under the title of “Case for unfair benefit to the Democratic Party and its members” in the documents of the State Archives of the Republic of Turkey constitute the main content of this research. An expertreport on donations made to the Democratic Party was presented to the High Board of Inquiry on 27 September 1960 by Orhan Kutlubay, a finance expert. May 14, 1950, the Democratic Party came to power, and May 27, 1960, this long 30-page report discusses the period of assistance. The details of the experts report are as follows: which persons and institutions have made these contributions, on which dates they were made, the amount of the aid and the frequency of the aid being made. Statistics of aid in some years have not been reached. When we look at the distribution of donations, we can see the names of many businessmen, private companies and banks. In this study, these aids will be shown in detailed tables and will be integrated with the event

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, Donation, Orhan Kutlubay, Yassiada Court Minutes

DEMOKRAT PARTİ’ YE YAPILAN BAĞIŞLARA DAİR KAYITLAR (1950-1960)

Öz

27 Mayıs hareketinin ardından Yassıada’ya sevk edilen Demokrat Partili bürokratlar, 1,5 yıl boyunca burada Yüksek Adalet Divanı tarafından yargılanmıştır. Bu yargılamalarda pek çok dava görülmüştür. Bu davalardan birisi de Demokrat Parti’ye yapılan bağışlar ve teberrular üzerinedir. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı vesikalarında “Demokrat Parti ve Mensuplarına Haksız Menfaat Temini Davası” adı altında yayınlanan belgeler, bu araştırmanın ana muhtevasını teşkil etmiştir. 27 Eylül 1960 tarihinde Yüksek Soruşturma Kurulu’na Maliye Uzmanı Orhan Kutlubay tarafından, Demokrat Parti’ye yapılan bağışlar hakkında bilirkişi raporu sunulmuştur. 30 sayfalık bu uzun raporda Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950 tarihinden, 27 Mayıs 1960 tarihine kadar geçen sürede yapılan yardımlar ele alınmıştır. Bu yardımların hangi kişi ve kurumlar tarafından yapıldığı, hangi tarihlerde yapıldığı, yardımların miktarı, yardımların yapılış sıklığı bilirkişi raporunun detaylarında mevcut bulunmaktadır. Bazı yıllarda yapılan yardımların istatistiklerine ulaşılamamıştır. Yapılan bağışların dağılımına bakıldığında pek çok iş adamının, özel şirketlerin ve bankaların adı görülmektedir. Çalışmada bu yapılan yardımlar detaylı bir şekilde tablolar halinde gösterilecek ve olayla bütünleştirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Bağış, Orhan Kutlubay, Yassıada Mahkemesi Tutanakları

Kaynakça

• Başbakanlık Devlet Arşivleri
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü (1920-1980), II, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1, Ankara 2010.
• Yüksek Adalet Divanı Kararları Yassıada 1960-1961, Büyük Millet Meclisi Kitaplığı, Ankara 1961
• Cumhuriyet
• Milliyet
• Vehbi Koç Anlatıyor Bir Derleme, (Edit: Gürel Tüzün), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2019.
• https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/tekstilden-bir-sapmaz-gecti-39033561 (Erişim Tarihi: 07.03.2020)
• https://www.evrensel.net/haber/326754/bekci-murtazanin-fabrikasi-muze-oldu (Erişim Tarihi: 07.03.2020)
• http://arsiv.sabah.com.tr/ozel/kadirhas3604/dosya_3609.html (Erişim Tarihi: 07.03.2020)
• https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/kula-mensucatin-yeni-sahibi-ziraat-bankasi-oldu-40015211 (Erişim Tarihi: 12.03.2020)
• http://www.cimentas.com.tr/hakkimizda.aspx (Erişim Tarihi: 12.03.2020)
• http://www.turyag.com.tr/hakkimizda/ (Erişim Tarihi: 12.03.2020)
• https://www.mit.gov.tr/must-biyog-meh4.html (Erişim Tarihi: 16.03.2020)
• https://www.turkcebilgi.com/kemal_ayg%C3%BCn (Erişim Tarihi: 17.03.2020)