Öz
Erken cumhuriyet dönemi, Türkiye’de siyasi ve sosyal hareketliliğin iyice arttığı bir dönüşüm evresinin başlangıcı olarak ifade edilmektedir. Yeni siyasi rejimin oluşturmaya çalıştığı çağdaş ve laik insan modeli, her yönü ile modernleşmeci bir profili ihtiva etmekteydi. Toplumun her kesitinden insanlar uygulanan bu modernleşmeci politikalardan nefs-i hesabı nispetinde etkilenmekteydi. Dönemin edebi yazarları da bu çağdaş modellemeye ayak uyduran söylemleri ve yazın ürünlerini geliştirmekten geri kalmamışlardır. Edebiyatın halka sunduğu “kimlik telkini” resmi ideolojinin tarzı ile şekillenerek okuyucuya uzun vadede sirayet etmekteydi. Bu çalışmada, erken cumhuriyet döneminin hâkim resmi ideolojik söyleminin bazı edebi kişiler tarafından kaleme aldıkları romanlarında neden ve nasıl işlediklerine dair teorik bir çerçevede tartışması yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKTAŞ, Şerif, Refik Halid Karay, Akçağ Yayınları, I. Baskı, Ankara, 2004.
- ALTHUSSER, Louıs, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev: Yusuf Alp, Mahmut Özışık), 5. Baskı, İstanbul, 2002.
- ÇELİK, Yakup, Türk Edebiyatı Tarihi IV, (Edit.: Talat Sait Halman-Osman Horata), TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2007.
- ENGİNÜN, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, 19. Baskı, İstanbul, 2001.
- KANTARCIOĞLU, Sevim, Yakınçağ Tarihimizde Roman (1908-1960), Paradigma Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2008.
- KORKMAZ, Ramazan vd., Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı (1839-2000), Grafiker Yayınları, 5. Baskı, Ankara, 2015
- SEYHAN, Azade, Modern Türk Romanı, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2014.
- ÜNAL, Yenal Ünal, Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay, Yeditepe, İstanbul, 2013.
- YALÇIN, Alemdar, Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1920-1946), Akçağ Yayınları, 6. Baskı, 2006, Ankara.
- ÜNALAN, Duygu, Mili Mücadele Dönemi Yazarlarından Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarının Popüler Kültür İçerik Özellikler Bağlamında İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2016.
- YILMAZ, Sabanur, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında İdeoloji, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2019.
- AYCAN, Gizem Akyol, “Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Edebiyat Algısı ve Türk Edebiyatının Dönemlerine Bakış”, Turkish Studies, S.7/3 (Summer-2012), Ankara, s173-181.
- ÇELİK, Hüseyin, “Reşat Nuri Güntekin” TDV İslam Ansiklopedisi, XIV, Ankara, 1996, s.307-309.
- ÇERKEŞLİ, Evşen, “Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet İdeolojisini Edebî Düzlemde Okumak: Dikmen Yıldızı Örneği”, Erdem Dergisi, S.71-72, 2016-2017, s.25-38.
- EMİL, Birol, “Öğretmenler Romancısı Reşat Nuri Güntekin”, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, S.2, İstanbul, 1990, s.236-255.
- ENGİNÜN, İnci; “Halide Edip Adıvar” TDV İslam Ansiklopedisi, I, Ankara,1988, s.376-377.
- ---------, “Milli Mücadele Edebiyatında Yakup Kadri Karaosmanoğlu”, Erdem Dergisi, I, S.2, Ankara, 1985, s.477-492.
- ERKOL, Çimen Günay, “Osmanlı-Türk Romanından Çağdaş Türk Romanına Kadınlık: Değişim ve Dönüşüm”, Türkiyat Mecmuası, XXI, (Güz-2011), s.147-176.
- OĞUZHAN, Ülkü Ayşe, “Türkiye’de Modernleşmenin Oluşumu ve Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Batılılaşma Olgusu: “Kiralık Konak”, “Sözde Kızlar”, “Yaprak Dökümü””, Belleten, 2007-1, s.111-144.
- ÖZBOLAT, Abdullah, “Bir Ulus Yaratmak; Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Din Adamının Temsili”, Turkish Studies, IV, S.4, Ankara, 2012, s.2473-2483.
- Palabıyık, Âdem, “Edebiyat Hegemonya ve Siyasal İşlevsellik”, Akademik İncelemeler, IV, S.1, 2009, s125-138.
- ŞAHİN, İbrahim, “Rüyâsız Edebiyat: Kalp Ağrısı ve Zeyno’nun Oğlu”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, XIX, S.19, 2018, s.171-184.
- YUCA, İrşad Sami, “Muş Halkevi ve Faaliyetleri 1934-1951”, JASSS, I, (Summer-2015), s. 227-246.
Öz
Early republican period, the political and social mobility increases as well in Turkey is referred to as the beginning of a transformation phase. The modern and secular human model that the new political regime was trying to create contained a modernizing profile in all aspects. People from all sections of society were affected by these modernizing policies. In the literary writers of the period, they did not hesitate to develop discourses that keep up with this contemporary modelling and to develop the products of the summer. The “identity suggestion” that literature offered to the public was shaped by the style of the official ideology and spread to the reader in the long term. In this study, it will be discussed in a theoretical framework on why and how the dominant official ideological discourse of the early republican era in their novels written by some literary people.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKTAŞ, Şerif, Refik Halid Karay, Akçağ Yayınları, I. Baskı, Ankara, 2004.
- ALTHUSSER, Louıs, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev: Yusuf Alp, Mahmut Özışık), 5. Baskı, İstanbul, 2002.
- ÇELİK, Yakup, Türk Edebiyatı Tarihi IV, (Edit.: Talat Sait Halman-Osman Horata), TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2007.
- ENGİNÜN, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, 19. Baskı, İstanbul, 2001.
- KANTARCIOĞLU, Sevim, Yakınçağ Tarihimizde Roman (1908-1960), Paradigma Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2008.
- KORKMAZ, Ramazan vd., Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı (1839-2000), Grafiker Yayınları, 5. Baskı, Ankara, 2015
- SEYHAN, Azade, Modern Türk Romanı, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2014.
- ÜNAL, Yenal Ünal, Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay, Yeditepe, İstanbul, 2013.
- YALÇIN, Alemdar, Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1920-1946), Akçağ Yayınları, 6. Baskı, 2006, Ankara.
- ÜNALAN, Duygu, Mili Mücadele Dönemi Yazarlarından Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarının Popüler Kültür İçerik Özellikler Bağlamında İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2016.
- YILMAZ, Sabanur, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında İdeoloji, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2019.
- AYCAN, Gizem Akyol, “Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Edebiyat Algısı ve Türk Edebiyatının Dönemlerine Bakış”, Turkish Studies, S.7/3 (Summer-2012), Ankara, s173-181.
- ÇELİK, Hüseyin, “Reşat Nuri Güntekin” TDV İslam Ansiklopedisi, XIV, Ankara, 1996, s.307-309.
- ÇERKEŞLİ, Evşen, “Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet İdeolojisini Edebî Düzlemde Okumak: Dikmen Yıldızı Örneği”, Erdem Dergisi, S.71-72, 2016-2017, s.25-38.
- EMİL, Birol, “Öğretmenler Romancısı Reşat Nuri Güntekin”, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, S.2, İstanbul, 1990, s.236-255.
- ENGİNÜN, İnci; “Halide Edip Adıvar” TDV İslam Ansiklopedisi, I, Ankara,1988, s.376-377.
- ---------, “Milli Mücadele Edebiyatında Yakup Kadri Karaosmanoğlu”, Erdem Dergisi, I, S.2, Ankara, 1985, s.477-492.
- ERKOL, Çimen Günay, “Osmanlı-Türk Romanından Çağdaş Türk Romanına Kadınlık: Değişim ve Dönüşüm”, Türkiyat Mecmuası, XXI, (Güz-2011), s.147-176.
- OĞUZHAN, Ülkü Ayşe, “Türkiye’de Modernleşmenin Oluşumu ve Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Batılılaşma Olgusu: “Kiralık Konak”, “Sözde Kızlar”, “Yaprak Dökümü””, Belleten, 2007-1, s.111-144.
- ÖZBOLAT, Abdullah, “Bir Ulus Yaratmak; Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Din Adamının Temsili”, Turkish Studies, IV, S.4, Ankara, 2012, s.2473-2483.
- Palabıyık, Âdem, “Edebiyat Hegemonya ve Siyasal İşlevsellik”, Akademik İncelemeler, IV, S.1, 2009, s125-138.
- ŞAHİN, İbrahim, “Rüyâsız Edebiyat: Kalp Ağrısı ve Zeyno’nun Oğlu”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, XIX, S.19, 2018, s.171-184.
- YUCA, İrşad Sami, “Muş Halkevi ve Faaliyetleri 1934-1951”, JASSS, I, (Summer-2015), s. 227-246.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 11 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 9 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.