UMUDUN TOPRAĞI BELGESELİ: ERZURUM VE KONGRESİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 20, 14.07.2021

Turan Akkoyun

Öz

Birçok sanat kolunun birleşiminden meydana geldiği gibi pek çok türü barındıran sinemanın belgesel filmleri bünyesinde farklı sitilleri barındırmaktadır.
Toplumun gerçeklerinden hareket esas alındığında Türklerin yakın dönemdeki en önemli hakikati “haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşama” esasını seçerek giriştiği bağımsızlık mücadelesi ile birlikte millî egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurmasıdır. 1918-1923 yılları arasında beş yıl süren hadisenin “kesişme ve kırılma noktası” Erzurum ve Kongresi’dir.
Toplumun gerçeklerinden hareket eden sinemanın, belgesel türüne dair TRT tarafından projelendirilen ve çekilen Umudun Toprağı hem teknik hem de akademik bir bütünlük sağlayarak, yıkıcı unsurun tehdidinin en fazla hissedildiği coğrafyanın yakın geçmişini, hadisenin cereyan ettiği günleri, o günlerden bugüne erişen mekanlar ve akademik ofislerde, akan görüntülerle destekleyerek ortaya koymuştur. Anadolu hareketinde toplumsal, bireysel ve meşru varlık mücadelesi filme yansıtılmıştır.
Çalışmanın amacı; Anadolu Türklüğünün yüzyıl evvel yaşadıklarını belgelere, hatıralara ve araştırmalara dayanarak belgesele dönüştürülmesi ile üretilen “Umudun Toprağı” üzerinden bağımsızlık hareketinin iletişim bilimleri ve filmcilik açısından değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Paşa, Belgesel, Erzurum, Bağımsızlık.

LAND OF HOPE DOCUMENTARY: ERZURUM AND CONGRESS

Öz

The documentary films of the cinema, which includes many genres as it is composed of a combination of many art branches, have different styles.
Based on the facts of the society, the most important truth of the Turks in the recent period is the establishment of a new state based on national sovereignty, together with the struggle for independence, by choosing the principle of “living as a dignified and honorable nation”. The “intersection and breaking point” of the event, which lasted for five years between 1918-1923, was Erzurum and its Congress.
Based on the realities of the society, the documentary The Land of Hope, which is projected and shot by TRT, about the documentary genre of the cinema, provides both a technical and academic integrity, the recent past of the geography where the threat of the destructive element was felt the most, the days when the incident took place, the places that have reached today and the academic offices. has revealed by supporting it with flowing images. The step of the social, individual and legitimate existence struggle in the Anatolian movement was reflected in the film.
Purpose of the study; It is to evaluate the experiences of Anatolian Turkishness a century ago in terms of communication sciences and filmmaking through the documentary “The Land of Hope” produced by transforming them into documentaries based on documents, memories and researches.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Pasha, Documentary, Erzurum, Independence

Kaynakça

• “Umudun Toprağı”, [e-mail]
• Adalı, Bilgin, Belgesel Sinema, Hil Yay., İstanbul 1986
• Adalı, Bilgin, Belgesel Sinema: Belgesel Sinemanın Doğuşu, İngiliz Belgesel Okulu Ve Türk Belgesel Okulu, Hil Yay., İstanbul 1986.
• Akandere, Osman, Atatürk’ün Seçim Yolu İle Üstlendiği Vazifeler, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 2015.
• Arda, Özlem, Belgesel Film, İstanbul Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yay., Radyo Televizyon Ve Sinema Bölümü Ders Notu, İstanbul T.Y.
• Arık, Remzi Oğuz, Coğrafyadan Vatana, 4. B., Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.
• Balkaya, Füsun, Türkiye’de Belgesel Film Çalışmaları, Basım Ve Grafik Matbaası, Ağustos Ankara 1993.
• Barnouw, Erik, Documentary: A History Of The Non-Fiction Film, Oxford University Press, New York 1983.
• Baykal, Bekir Sıtkı, Erzurum Kongresi İle İlgili Belgeler, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yay., Ankara 1969.
• Cereci, Sedat, Belgesel Film, Şule Yay., İstanbul 1997.
• Çay, M. Abdülhaluk, Anadolu’da Türk Damgası: Koç Heykel- Mezar Taşları Ve Türklerde Koç-Koyun Meselesi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara 1983.
• Dursunoğlu, Cevat, Milli Mücadele’de Erzurum, 2. B., Kaynak Yay., İstanbul 2000.
• Göka, Erol, Türklerde Liderlik Ve Fanatizm: Yedi Düvele Karşı, Timaş Yay., İstanbul 2014.
• Göka, Erol, Türklerin Psikolojisi, Kapı Yay., İstanbul Haziran 2017.
• Gülensoy, Tuncer, Orhun’dan Anadolu’ya Türk Damgaları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1989.
• Gündeş, Simten, Belgesel Filmin Yapısal Gelişimi: Türkiye'ye Yansıması, Alfa Yay., İstanbul Aralık 1998.
• Kırzıoğlu, Fahrettin, Bütünüyle Erzurum Kongresi, I-Iı, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yay., Ankara 1993.
• Makal, Tahir Kutsi, Anadolu'da Türk Mührü, 3.B., Toker Yay., İstanbul 1997.
• Mutlu, Erol, İletişim Sözlüğü, 2. B., Ark Yay., Ankara Ekim 1995.
• Nıchols, Bill, Belgesel Sinemaya Giriş, (Trc. Duygu Eruçman), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2017.
• Öcel, Nilüfer, Türk Ve Dünya Sinemasında Çocuk İmgesi, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yay., İstanbul 2001.
• Pembecioğlu, Nilüfer, Belgesel Film Üzerine Yazılar, Babil Yay., Ankara 2005.
• Rotha, Paul, Belgesel Sinema, (Trc. İ. Şener), İzdüşüm Yay., İstanbul 2000.
• Saunders, Dave, Belgesel, (Trc. Ali Nejat Kanıyaş), Kolektif Kitap, İstanbul 2014.
• Susar, A. Filiz, Türkiye’de Belgesel Sinemacılar, Es Yay., İstanbul 2014.
• Wılson, Jeremy, Lawrence Of Arabia A Concise Biography, Unaebridged Edition, London 1999.
• "Tarih Ve Yeni Nesil", Ahenk (İzmir), Nr. 10214, 20 Ağustos 1927.
• Akın, Veysi, “Erzurum Kongresi’nin Hazırlık Safahatı: Mekân, İaşe Ve Barınma Meselesi”, Belgi, Nr. 8-II, Yaz 2014, s. 1007-1031.
• Akkoyun, Turan, "Orta Doğu'da Emperyalist Bilgeliğin Beyaz Perde Görüntüsü", Yeni Türkiye, Nr. 83, Ocak- Haziran 2016, s. 664-675.
• Akkoyun, Turan, “Belirsiz Menzilin Belirli Yolcu Kervanı”, Yerli Düşünce, Nr. 65, Mayıs 2020, s.78-81.
• Akkoyun, Turan, “İstiklalin Erzurum Kavşağı: Yüzyıl Sonra”, Yerli Düşünce, Nr. 58, Ekim 2019, s. 74-78.
• Akkoyun, Turan, “The Struggle For Existence Of Turkishness Against The Destructive Factor”,I. International Symposium On Turkish-Armenian Relations İn The First Half Of The 20th Century 16-18 October 2019: Proceeding Book, Iğdır University Press 2019, pp.1142-1161.
• Alptekin, Coşkun, “Erzurum Kongresi”, Atatürk Üniversitesi Atatürk Devrimleri Dergisi, Nr. I-1, Temmuz 1978, s. 35-49.
• Aslankara, M. Sadık, “Belgesel Sinema Sanat Değilse Nedir?”, Belgesel Sinema, Nr. 2, 2003, Kış 2003, s. 31-34.
• Avşar, B. Zakir, “Boş Tartışmalar Ve 19 Mayıs”, Süper Haber, 20 Mayıs 2020.
• Avşar, B. Zakir, “Savaşın Kazananı Savaşmayanlardır”, Süper Haber, 16 Aralık 2016.
• Aydın, Hakan, “Sinemanın Taşrada Gelişim Süreci: Konya’da İlk Sinemalar Ve Gösterilen Filmler (1910-1950)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nr. 19, 2008, Ss. 61-74.
• Aytekin, Hakan, ”Belgesel Sinemacı Bir Parrhesiastes Olabilir Mi? ‘Hakikati Söylemek” Üzerinden Türkiye’de Belgesel Sinema Tarihine Bir Bakış”, Sinefilozofi Dergisi, III, Nr. 5, 2018, s. 45-66.
• Baydar, Oya, “Bir Şehri Hatırlamak”, Kadın Öykülerinde İstanbul (Haz. Hande Öğüt), Sel Yay., İstanbul 2008, s. 131-135.
• Çakır, Hamza, “1920’lerde ‘Taşrada Sinema Hayatı”, Toplumsal Tarih, Nr. 48, Aralık 1997, s. 44-45.
• Çakmaklı, Yücel, “Sinemamızdan Beklenen Sinemamızın Beklediği”, Yol, Nr. 1, 15 Aralık1965, s. 2, 4.
• Dayı, Sinever Esin Derinsu, “Fahrettin Kırzıoğlu’nun Bilim Hayatı”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Nr. 28, 2005, s. 11-36.
• Enginün, İnci, "Roman- Filim", Hisar, Nr. 250, Temmuz 1978, s. 24-25.
• Erkılıç, Gökhan, "Popüler Kültür Ve Bir Karşı Söylem Aracı Olarak Belgesel Sinema", Sekans Sinema Yazıları Seçkisi, II, Tan Kitabevi Yay., Ankara Nisan 2010.
• İlal, Ersan, “Türkiye’de Radyo Ve Televizyon Yayınlarına İlişkin Yasal Ve Anayasal Düzenlemeler: Bir Yanlışlıklar Güldürüsü”, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Nr. 1, 2000, s. 7-20.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin, “Mustafa Kemal Paşa Ve Erzurum İlişkileri Üzerine Belgeler (1919-1920)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII, Nr. 20, 1991, s. 223-283.
• Kutay, Uğur, “Küresel Akla Karşı Yerel Sinema Dilleri”, Belgesel Sinema 2007, Belgesel Sinemacılar Birliği Yay., İstanbul 2007, s. 255-265.
• Özüçetin, Yaşar, “Erzurum Kongresi Öncesi Gelişmeler Ve Mustafa Kemal Paşa’nın İstifası Meselesi”, Erzurum Teknik Üniversitesi 100. Yılında Erzurum Kongresi Uluslararası Sempozyumu 23-25 Temmuz 2019, Erzurum 2019, s. 584-607.
• Scognamıllo, Giovanni., "Türkiye'de Belge Filmi Çalışmaları", Yeni Sinema, Nr. 10/11, Eylül-Ekim 1967, s. 38-40.
• Tezcan, Mahmut, "Toplumsal Yaşantımızda Sinema Ve Halk Eğitimindeki Rolü", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, V, Nr. 3, 1972, Ss. 171-204.
• Tilgen, Nurullah, "Bugüne Kadar Filmciliğimiz", Kebikeç, Nr. 28, 2008, Ss. 113-134.