ZONGULDAK İLK KADIN MİLLETVEKİLİ EDİBE SAYAR’IN MECLİS ÇALIŞMALARI (1954-1957)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 205 - 232, 22.12.2021

Esin Yüzbaşı

Öz

5 Aralık 1934 tarihinde Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanınmasının ardından Meclis’in 5. Dönemi için yapılan 1935 yılı Milletvekili Genel Seçimi’nde Meclis’e 17 kadın milletvekili girmiştir. Bu dönemde yapılan ara seçimde 1 milletvekili daha Meclis’e girmesiyle kadın milletvekillerinin sayısı 18’e yükselmiştir. Bu 18 milletvekili Türkiye’nin ilk kadın milletvekilleri olarak tarihteki yerini almıştır. Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı 1934 yılında verilmesine rağmen Meclis’e Zonguldak’ı temsilen ilk kadın milletvekili 2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan 10. Dönem Milletvekili Seçimlerinde girmiştir. Hukukçu ve yazar olan Edibe Sayar, Zonguldak’ın ilk kadın milletvekili olmuştur. Edibe Sayar, Meclis’te Dilekçe Komisyon Üyeliği, Maarif Komisyon Üyeliği, Adliye Vekâleti Komisyon Üyeliği, TBMM Başkanlık Divanı Kâtip Üyeliği ve Bütçe Komisyonu Tasnif Heyeti Üyeliği görevlerinde bulunmuştur. Bu çalışmada 10. Dönem Milletvekili Edibe Sayar’ın Meclis’te yaptığı kanun teklifleri, önergeleri, komisyon çalışmaları, konuşmaları ve kâtiplik görevlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Milletvekili, Zonguldak, Edibe Sayar, 1954 Milletvekili Seçimi, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Meclis Çalışmaları

PARLIAMENT ACTIVITIES OF FIRST FEMALE DEPUTY EDIBE SAYAR OF ZONGULDAK (1954-1957)

Öz

After the Turkish women were granted the right to vote and be elected on 5 December 1934, 17 women deputies entered the parliament in the 1935 general election for the 5th term of the parliament. In the by-elections held in this period, the number of female deputies rose to 18, with 1 more deputies entering the parliament. These 18 deputies took their place in history as the first female deputies of Turkey. Although Turkish women were given the right to vote and be elected in 1934, the first female deputy representing Zonguldak entered the parliament in the 10th term parliamentary elections held on May 2, 1954. Edibe Sayar, a lawyer and writer, became the first female deputy of Zonguldak. Edibe Sayar served as Petition Commission Member, Education Commission Member, Ministry of Justice Commission Member, Parliamentary Presidency Council Clerk Member and Classification Member of Budget Committee. In this study, it is aimed to reveal the law proposals, motions, commission studies, speeches and clerk duties of 10th term Deputy Edibe Sayar in the parliament.

Anahtar Kelimeler

Women Deputy, Zonguldak, Edibe Sayar, 1954 Parliamentary Election, Turkish Grand National Assembly, Assembly Studies

Kaynakça

• Resmî Gazete, 11 Kanun-u Evvel 1934, Sayı: 2877.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMMZC) Vatan
• TBMM, TBMM Albümü 1920-2010 (Cilt 2), Ankara 2010.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, Ankara, 2009.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara, 2012.
• AYDIN, Mehmet, “Türkiye'nin İlk Kadın Milletvekillerinden Samsun Milletvekili Meliha Ulaş”, History Studies, VI, S.1, (2014), s.29-39.
• ÇANAK, Erdem, “TBMM’deki İlk Kadın Milletvekillerinden Esma Nayman ve Meclis’teki Faaliyetleri”, Asia Minor Studies, S.7, (2016), s.26-41.
• ÇOLAK, Filiz, “Demokrat Parti Dönemi’nde TBMM’deki Kadın Milletvekilleri ve Meclis Faaliyetleri (1950-1960)”, Tarih Okulu Dergisi, S.32, s.115-158.
• ERDOĞAN, Nevzat, “Muş’un İlk Kadın Milletvekili, Nermin Çiftçi (1924-2003)”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III, S.1, (2015), s.9-32.
• SARISAMAN, Sadık, “Antalya'nın İlk Kadın Milletvekili Türkan Örs Baştuğ'un 5. Dönem TBMM'deki Faaliyetleri”, Historical Studies International Journal of History, XII, S. 4, (2020), s. 2143-2159.
• SARISAMAN, Sadık, “Trabzon'un İlk Kadın Milletvekili Seniha Hızal’ın TBMM'deki Faaliyetleri”, Atatürk Yolu Dergisi, S. 67, (2020), s. 403-427.
• SARISAMAN, Sadık, “Erzurum'un İlk Kadın Milletvekili Nakiye Elgün'ün 5. Dönem TBMM'deki Faaliyetleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.22 (TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı), (2020), s. 92-115.
• SERTEL, Savaş, “TBMM’de Bir Cumhuriyet Aydını: Dr. Fatma Memik”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 32, (2015), s.193-204.
• SEZER, Ayten “Türkiye'deki İlk Kadın Milletvekilleri ve Meclis’teki Çalışmaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV, S.42, (1998), s. 889-905.
• TOPÇU, İlyas, “Demokrat Parti’li Kadın Milletvekilleri ve Meclis’teki Faaliyetleri (1950-1960)”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.17, s.143-162.
• YAŞAR, Selman, “Türkiye’nin İlk Kadın Milletvekillerinden Benal Nevzat (İştar) Arıman”, Pursuit of History, II, S.4, (2010), s. 203-212.
• https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/milletvekillerimiz_sd.sonuc?p_donem=&adi=&soyadi=&il=ZONGULDAK&parti=&kelime= Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.ysk.gov.tr/tr/milletvekili-genel-secim-arsivi/2644 Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www5.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MAZBATALAR/TBMM/d10/HT_2207_1_10.pdf Erişim Tarihi: 15.08.2021.
• https://www5.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MAZBATALAR/TBMM/d10/SM_2207_1_10.pdf Erişim Tarihi: 15.08.2021.