I. DÜNYA SAVAŞI’NIN ARDINDAN AMERİKAN CURRENT HİSTORY DERGİSİ’NDE TÜRKİYE HAKKINDA ÇIKAN HABERLER

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 233 - 272, 22.12.2021

Buse Geniş Kaan Cem Geniş

Öz

I. Dünya Savaşı, İngiltere, Fransa ve ABD bloğunun oluşturduğu İtilaf Devletleri tarafından 1918 yılının sonunda kazanılmıştır. Savaşın ardından galip devletler, mağlup devletlerle ayrı ayrı mütarekeler imzalanmıştır. Osmanlı Hükümeti ile 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi imza edilmiştir. I. Dünya Savaşı’nın yankıları hem galip hem de mağlup devletler basınında geniş yer bulmuştur. Bu çalışmada I. Dünya Savaşı’nın ardından yenidünya düzeninin oluşturulması için toplanmış olan Paris Barış Konferansı’nın sözcüsü konumundaki “Current History” dergisinin 1919 yılında çıkarmış olduğu sayılar ele alınacaktır. Bu dergi hem İtilaf hem de İttifak devletleri hakkında geniş malumatlar vermiştir. Çalışmanın temel unsuru bu dergide Türkler hakkında çıkan haberlerden oluşturulmuştur. Galip devletlerin Türkler ve Türk Devleti hakkındaki görüşleri ve tasarlamış oldukları eylemler ele alınmaya çalışılacaktır. “Current History” dergisinin yanı sıra çeşitli akademik kaynakların ilavesiyle makale zenginleştirilmeye çalışılacaktır. Bu makale “Current History” dergisi özelinde İtilaf Devletleri’nin Türklere bakış açılarını göstermesi bakımından önemli veriler vermeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti, Amerikan Basını, Current History

NEWS ABOUT TURKEY IN THE AMERICAN CURRENT HISTORY MAGAZINE AFTER WORLD WAR I

Öz

World War I was won at the end of 1918 by the Entente States formed by the bloc of Britain, France and the USA. After the war, the victorious States signed separate armistice agreements with the defeated States. The armistice of Mondros was signed with the Ottoman government on October 30, 1918. Therepercussions of World War I were widely covered in the press of both the victorious and the defeated States. In this study the numbers published in 1919 by “Current History” magazine, which was the spokesman of the Paris Peace Conference, which was convened to create the new world order after World War I will be discussed. This journal gave extensive information about both the Entente and the Alliance states. The main element of the study was formed from the news about the Turks in this journal. The views of the victorious States about the Turks and the Turkish state and the actions they have designed will be discussed. An attempt will be made to enricht hearticle with the addition of the “Current History” Journal as well as various academic sources. This article aims to provide important data in the journal “Current History” in terms of showing the perspectives of the Entente States to the Turks.

Anahtar Kelimeler

World War I, Entente States, Ottoman Empire, American Press, Current History

Kaynakça

• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1915 Supplement The World War, United States Government Printing Office, Washington 1928.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1916 Supplement The World War, United States Government Printing Office, Washington 1929.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1917 Supplement I The World War, United States Government Printing Office, Washington 1931.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1917 Supplement II The World War, Volume I, United States Government Printing Office, Washington 1932.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1918 Supplement I The World War, Volume I, United States Government Printing Office, Washington 1933.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States 1918 Supplement II The World War, United States Government Printing Office, Washington 1933.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, Volume II, United States Government Printing Office, Washington 1942.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, Volume III, United States Government Printing Office, Washington 1943.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, Volume XII, United States Government Printing Office, Washington 1947.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, Volume XIII, United States Government Printing Office, Washington 1947.
• United States Army In The World War 1917-1919, The Armistice Agreement and Related Documents, Volume X, Part I, Center of Military History United States Army, Washington 1991.
• Current History, Vol. IX, Part. II, No. I, January 1919.
• Current History, Vol. IX, Part. II, No. II, February 1919.
• Current History, Vol. IX, Part. II, No. III, March 1919.
• Current History, Vol. X, Part. I, No. I, April 1919.
• Current History, Vol. X, Part. I, No. III, June 1919.
• Current History, Vol. X, Part. II, No. I, July 1919.
• Current History, Vol. X, Part. II, No. II, August 1919.
• Current History, Vol. X, Part. II, No. III, September 1919.
• Current History, Vol. XI, Part. I, No. II, November 1919.
• New York Times, 21 January 1928.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 21. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2016.
• ARSLAN, Gürbüz, “Mondros Mütarekesi Nasıl İmzalandı ve Nasıl Karşılandı”, İmparatorluklar Çağına Veda, (ed. Bülent Bakar ve diğerleri), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2019, s. 95-161.
• ASPINAL-OGLANDER, C.F., Military Operations Gallipoli, William Heinemann Ltd, Londra, 1935.
• BAYAR, Celal, Ben De Yazdım, I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, III, Kısım IV, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1991.
• CALLWELL, C.E., The Dardanelles, Boston and New York, 1919.
• CRUTTWELL, C.R.M.F., A History of Great War 1914-1918, Oxford, 1934.
• ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuk ve Siyasi Tarih Metinleri, I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1953.
• HAMILTON, Ian, Gallipoli Diary, Vol. I, London, 1920.
• HASKİNS, C.H., ve Lord, R.H., Some Problems of The Peace Conferance, Cambridge, 1920.
• MAURICE, Frederic, The Armistices of 1918, London 1943.
• MERAY, Seha L. ve Olcay, Osman, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri Sevr Antlaşması Mondros Bırakışması İle İlgili Belgeler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020.
• MOWAT, R.B., A History of European Diplomacy 1914-1925, New York 1931.
• ORBAY, Rauf, Siyasi Hatıralar, (Haz. Nurer Uğurlu), Örgün Yayınları, İstanbul, 2018.
• ROGAN, Eugene, The Fall of the Ottomans The Great War in the Middle East, New York, 2015.
• SABİS, Ali İhsan, Harp Hatıralarım İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri, V, İstanbul, 1993.
• TEMPERLEY, H.W.V., A History of the Peace Conference of Paris, I, Hodder&Stoughton, Londra 1920.
• ____________________, A History of the Peace Conference of Paris, IV, Hodder&Stoughton, Londra 1921.
• ____________________, A History of the Peace Conference of Paris, V, Hodder&Stoughton, Londra 1921.
• _______________, A History of the Peace Conference of Paris, VI, Hodder&Stoughton, Londra, 1924.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938) Mütareke, Cumhuriyet ve Atatürk, 4. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
• Türk İstiklal Harbi Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, I, 3.Baskı, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayınları, Ankara, 1999.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, 5.Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2010.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2015.
• VON SANDERS, Liman, Türkiye’de Beş Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.
• AKKOR, Mahmut, “1919 Paris Konferansı ve Ermeniler”, Tarih Okulu Dergisi, S. 42, 2019, s. 942-964.
• BACANLI, Hakan, “Osmanlı Devleti İçin Savaşın Sonu: Ateşkes Süreci ve Mondros Mütarekesi”, Savaş Tarihi Araştırmaları Uluslararası Kongresi 100. Yılında I. Dünya Savaşı ve Mirası, II, (ed. Halil Çetin ve Lokman Erdemir), Çanakkale, 2015, s. 347- 411.
• BAŞAK, Tolga, “Mondros Mütarekesi Görüşmelerine İlişkin İngiliz Kayıtları ve Görüşmelerle İlgili Değerlendirmeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII, S.Özel Sayı, İzmir, 2018, s. 5-71.
• BAYCAN, Nusret, “Orgeneral Cevat Çobanlı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII, S.20, Ankara, 1991, s. 367-389.
• BAYKAL, Bekir Sıtkı, “Bismarck’ın Osmanlı İmparatorluğu’nu Taksim Fikri”, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, I, S.5, Ankara, 1943, s. 3-34.
• BEYDİLLİ, Kemal, “Ahmed Tevfik Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, II, İstanbul, 1989, s. 139-140.
• BUDAK, Mustafa, “I. Dünya Savaşı Sonrası Yeni Uluslararası Düzen Kurma Sürecinde Osmanlı Devleti’nin Tavrı Paris Barış Konferansı’na Sunulan 23 Haziran 1919 Tarihli Muhtıra”, DİVAN: İlmi Araştırmalar Dergisi, S.7, İstanbul, 1999, s. 191-215.
• _______________, “Paris Barış Konferansı Sürecinde (22 Mart- 10 Nisan 1919) İtilaf Devletlerine Sunulan Batı Trakya Hakkında İki Muhtıra”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, XXVII, S.2, İstanbul, 2017, s. 101-117.
• ___________, “Osmanlı Devleti’nin Paris Barış Konferansı’na Dâhil Edilmesi ve Muhtıralar Sunması ile İlgili Tartışmalar”, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, S.71, İstanbul, 2020, s. 445-472.
• BUTLER, A.G., “The Gallipoli Campaign”, The Australian Army Medical Services in the War of 1914-1918, Vol. I, Melbourne, 1938.
• ÇELİK, Hacer, “Ermeni Tehciri ve Tehcirden Dönen Ermenilerin İskânı Sorunu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VII, S.16, İzmir, 2008, s. 143-163.
• ÇOLAK, Mustafa, “Kaynak Kritiği ve Tehcir Olayında Belge Tahrifatı-Johannes Lepsius Örneği”, Belleten, LXVI, S.247, Ankara, 2002, s. 967-984.
• DİLEK, Mehmet Sait, “Paris Barış Konferansı’nda Ermeni Sorunu”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, S.15-16, İstanbul, 2009, s. 79-97.
• ___________________, “Paris Barış Konferansı’nda Yunan Talepleri ve Büyük Güçlerin Tutumu”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S.36, 2013, s. 31-42.
• EMECEN, Feridun, “Drama”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, IX, İstanbul, 1994, s. 525-528.
• EYİCİL, Ahmet, “Nazım Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXXII, İstanbul 2006, s. 446-447.
• HANİOĞLU, M. Şükrü, “Enver Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XI, İstanbul, 1995, s. 261-264.
• _______________________, “Talat Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXXIX, İstanbul 2010, s. 502-503.
• JEFFERY, Keith, “Field Marshall Sir Henry Wilson: Myths and The Man”, Journal of the Society for Army Historical Research, LXXXVI, S.345, 2008, s. 57-82.
• KAŞTAN, Yüksel, “Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Alman Basınında Yansıması (Ekim-Kasım 1918)”, Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, VI, S.12,2019, s. 189-211.
• KILIÇ, Selami, “Ermeni Dostu Olarak Tanınan Bir Alman Din Adamı Dr. Johannes Lepsius”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XVII, S.51, Ankara, 2001, s. 585-601.
• KÜÇÜK, Cevdet, “Damad Ferid Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, VIII, İstanbul, 1993, s. 436-439.
• _______________, “Sykes-Picot Antlaşması”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXXVIII, İstanbul, 2010, s. 204-206.
• MEMMEDLİ, Marziye ve Akgüller Hilal, “Brest Litovsk Barış Antlaşması’nın Siyasi Sonuçları (Sovyet Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu Açısından)”, Belgi, S.20, Denizli, 2020, s. 2713-2734.
• ÖZCAN, Abdülkadir, “Mehmed Tevfik Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXVIII, İstanbul, 2003, s. 536-537.
• ÖZÇELİK, Mücahit, “1918 Bükreş Antlaşması”, History Studies, IV, S.4, 2012, s. 261-275.
• ÖZTÜRK, Cemil, “Mondros Mütarekesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXX, İstanbul 2005, s. 271-273.
• PETRAS, Rene, “Organisational Aspects of the Paris Peace Conferance (1919-1920)”, Centrial European Papers, III, S.2, Prag, 2015, s. 34-44.
• TURAN, Mustafa, “İstiklal Harbi’nde Milne Hattı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII, S.21, Ankara, 1991, s. 567-579.
• TÜRKMEN, Zekeriya, “30 Ekim 1918 Tarihli Mondros Ateşkes Antlaşmasına Göre Türk Ordusunun Kuruluş ve Kadrosuna Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (OTAM), S.11, Ankara, 2000, s. 615-632.
• UÇMAN, Abdullah, “Rıza Tevfik Bölükbaşı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXXV, İstanbul, 2008, s. 68-70.
• UMBREİT, A.C., “The Peace Notes: The Armistice: The Surrender”, Marquette Law Review, III, S.1, 1918, s. 3-14.
• URAL, Selçuk, “Mustafa Kemal Paşa’nın Mondros Mütarekesi Hakkındaki Görüş ve Düşünceleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.15, Erzurum, 2000, s. 305-316.
• ÜNAL, Yenal, “Paris Barış Konferansının Türk Aydını Üzerinde Yarattığı Tepkiler Üzerine Genel Bir İnceleme”, Tarih ve Günce, S.6, İzmir, 2020, s. 171-202.
• YILDIZ, Ramazan, “Johannes Lepsius’un Ermeniler Lehine İddiaları”, Ermeni Araştırmaları, S.49, Ankara, 2014, s. 125-157.