İzmir Merkez ve İlçe Halkevlerinin Spor Şubelerine Yapılan Yardımlara Dair Kayıtlar (1940-1949)

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 24 - 33, 26.07.2022

Kaan Cem Geniş

https://doi.org/10.5152/JA.2022.5-2

Öz

Halkevlerinin kurulması Mustafa Kemal Paşa’nın siyasi ve askeri kabiliyetlerinin yanı sıra önemli bir düşünce ve fikir adamı olduğu gerçeğini de gün yüzüne çıkarmıştır. Halkevleri, Mustafa Kemal Paşa’nın eseri olarak 19 Şubat 1932 tarihinde faaliyete geçmiştir. 1951 yılına kadar faaliyetlerine devam eden Halkevleri, kendi içerisinde 9 şubeye ayrılmıştır. Dil-Tarih Edebiyat, Güzel Sanatlar, Temsil, Spor, İçtimai Yardım, Halk Dershaneleri ve Kurslar, Kütüphane ve Neşriyat, Köycüler, Müze ve Sergi şubelerinden müteşekkil olan halkevlerinin önemli şubelerinden biri de spor şubesidir. Bu çalışmanın amacı da İzmir Merkez ve ilçe halkevleri örnek gösterilerek devlet desteği ile gerçekleştirilen spor şubesi faaliyetlerini gün yüzüne çıkarmaktır. Çalışmada İzmir Merkez başta olmak üzere, Bornova, Bayındır, Bergama, Ödemiş, Selçuk, Buca, Karşıyaka, Tire ve Menemen halkevlerine yapılan yardımların detaylı bir dökümü sunulacaktır. Çalışmanın temeli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nden elde edilen vesikalara dayandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İzmir, İzmir Hallkevi, Cumhuriyet Halk Partisi, Halkevi Spor Şubesi

Records of Assistance to Sports Branches in İzmir’s Public Houses (1940-1949)

Öz

The establishment of public houses revealed the fact that Mustafa Kemal Pasha was an important man of thought and ideas, as well as his political and military abilities. Halkevleri was started as a work of Mustafa Kemal Pasha on February 19, 1932. The public houses, which continued their activities until 1951, were divided into 9 branches within themselves. One of the important branches of public houses, which consists of Language-History, Literature, Fine Arts, Representation, Sports, Legal Aid, Public Classrooms and Courses, Library and Neşriyat, Villagers, Museum and Exhibition branches, is the sports branch. The aim of this study is to reveal the activities of the sports branch carried out with state support by showing examples of Izmir Central and district public houses. Menemen Karsiyaka, Izmir Central, Bornova, Bayındır, Pergamon, Ödemiş, Selçuk, Buca, Tire and Menemen public houses will be presented with a detailed breakdown of the assistance provided in the study. The basis of the study is based on the documents obtained from the Republican Archive of the Presidium of the State Archives of the Republic of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Izmir, Izmir Public House, Republican People, Sports Branch of Public House

Kaynakça

• Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (https://www.apikam.org.tr/tr/ArsivHizmetDetay/1321)
• Akyol, Y. (1996). Türkiye’de halkevlerine ilişkin çalışmalar ve değerlendirmeler üzerine. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, II(6), 131-145.
• Anadolu. (1932, 19 Şubat). Halkevi açılma bayramı bugün yapılıyor, 5233, 1.
• Anadolu. (1932, 20 Ocak). Halkevleri açılıyor. 5213, 1.
• Anadolu. (1932, 21 Şubat). İzmir (halkevleri) açıldı. 5234, 1.
• Anadolu. (1932, 14 Şubat). Halkevleri ve yeni vazifelerimiz. 5228, 1.
• Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin kuruluşu ve tarihsel işlevi. Atatürk Yolu Dergisi, VI(23), 261-281.
• Balaban, R. (1936). Fikirler. Fikirler İzmir Halkevi Dergisi, 133, 1.
• CHP halkevleri talimatnamesi, (1932). Hâkimiyet-i Milliye Matbaası.
• CHP halkevleri halkodaları 1932-1942, (1942). TBMM Kütüphanesi.
• Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı (Yer Bilgisi:1123-98-1, Dosya Ek: 6.Büro)
• Çağın, Ş. (2019). İzmir’de bir kadın eğitimci: Vedide Baha Pars’ın süreli yayınlardaki yazıları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XIX(4), 115-134.
• Çavdar, T. (1983). Halkevleri. Cumhuriyet Dönemi Türkiye ansiklopedisi, IV, İletişim Yayınları, 878-884.
• Dizdaroğlu, H. (1943). Halid Ziya ve bir şi’ri hayal. Fikirler İzmir Halkevi Dergisi, 260-261, 4-6.
• Ertan, V. (1992). Mustafa Rahmi Balaban. TDV İslam ansiklopedisi, V, 1-2.
• Fikirler. (1946). Halkevi haberleri. İzmir Halkevi Dergisi, 22, 322-323.
• Gürman Şahin, A. (2015). İzmir Milli Kütüphane’de 1923-1938 yılları arası yayın hayatında olan edebiyat, fikir, kültür süreli yayınları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XII(3), 355-376.
• Halkevleri 1932-1935 103 halkevi geçen yıllarda nasıl çalıştı? (1935). TBMM Kütüphanesi.
• Halkın Sesi. (1932, 20 Şubat). Halkevleri bayramı. 502, 1.
• Hizmet. (1932, 21 Şubat). Halkevleri cuma günü her yerde resmi olarak açılmıştır. 2161, 1.
• Hizmet. (1932, 21 Şubat). Halkevleri. 2161, 1.
• İzmir Milli Kütüphane Gazeteler Fonu (https://www.apikam.org.tr/tr/ArsivHizmetDetay/1409)
• Orel, M. (1936). Spordan ne bekliyoruz?. Fikirler İzmir Halkevi Dergisi, 133, 13-14.
• Özdemir, Y., Aktaş, E. (2011). Halkevleri (1932’den 1951’e). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 45, 235-262.
• Özsarı, M. (1999). Ege bölgesi Ege bölümü halkevleri ve yayın çalışmaları. Atatürk Yolu Dergisi, VI(23), 401-415.
• (1933, 27 Nisan). Resmî Gazete, 2386, 2402.
• Sarınay, Y. (2012). Türk Ocağı. TDV İslam ansiklopedisi, XXXXI, 545-546.
• Sarınay, Y. (1994). Türk milliyetçiliğinin tarihi gelişimi ve Türk Ocakları. Ötüken Neşriyat.
• Savcı, B. (1943). Sedef kız. Fikirler İzmir Halkevi Dergisi, 252-253, 19-22.
• Şakiroğlu, M. (1996). Halkevi dergileri ve neşriyatı. Kebikeç, 3, 133-142.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). (2010). TBMM albümü 1920-2010, I, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları.
• Vural, M. K. (2013). Erken Cumhuriyet döneminde İzmir’de kültür etkinlikleri. İzmir kent ansiklopedisi/tarih, II, 215-223.
• Yeni Asır. (1932, 19 Şubat). Halkevleri ve hürriyet havası. 7967, 1.
• Yılmaz, D. & Akhan, N. E. (2011). İlk dönem halkevlerinin eğitim faaliyetleri Konya halkevi örneği. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 29, 59-95.