Plant Breeding Research in the First 40 Years of Republican Turkey: “The Example of Plant Breeding in Ankara”

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 38 - 53, 31.12.2023

Nurullah Kırkpınar

https://doi.org/10.5152/JA.2023.23072

Öz

This study aims to evaluate the development of plant breeding research in Turkey by examining the activities of the plant breeding station in Ankara between 1923 and 1963. This period is also highly significant for an acceleration of the increase in agricultural production while a new nation was being established. One of these steps was the founding of plant breeding stations,which were aiming to embark on research on the different plant species in the different regions of the country. Besides discovering new plant varieties that could benefit national and regional economic development, these stations also contributed to the adoption of modern and rational agricultural methods by rural society, which replaced the old traditional techniques. As the first station that was founded in Turkey, the plant breeding station in Ankara has contributed to the process of development by carrying out research on several varieties of grains, which were the primary agricultural products of the country. On the other hand, the Station had a significant impacton the spread of modern techniques in seed breeding and the concept of rational production for the market in agriculture

Anahtar Kelimeler

Agricultural research, plant breeding, plant breeding in Ankara, rural development, Turkey

Etik Beyan

none

Destekleyen Kurum

none

Cumhuriyet’in İlk 40 Yılında Türkiye’de Tohum Islah Araştırmaları: “Ankara Tohum Islah İstasyonu Örneği”

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 1923–1963 yılları arasındaki 40 yıllık süreçte tohum ıslahı araştırmaları alanında yaşanan gelişmeleri Ankara Tohum Islah İstasyonu örneğinden yola çıkarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu dönem, yeni bir ülke kurulurken iktisadi bakımdan onun en önemli taşıyıcı kolonlarından biri olan tarımsal üretimin geliştirilmesi yönünde atılan adımların hız kazandığı bir zaman dilimidir. Ülkenin faklı coğrafyalarında çeşitli bitki türleri üzerine çalışmalar yapan tohum ıslah istasyonlarının kuruluşu da bu adımlardan biridir. Bu istasyonlar, bölgesel ve ulusal çapta iktisadi kalkınmada fayda sağlayabilecek yeni bitki türlerinin elde edilmesinde oynadıkları rolün yanı sıra geleneksel tarımın yerine, bilimsel araştırmayı önde tutan, rasyonel yöntemlerle ve en yeni teknolojik bulgulara dayalı bir üretim anlayışının yerleştirilmesinde pay sahibi oldular. Bu bağlamda, Türkiye’de kurulan ilk tohum ıslah araştırma merkezlerinden biri olan Ankara Tohum Islah İstasyonu, öncelikle ülkenin en önemli tarımsal üretim maddesi olan hububat çeşitleri üzerine yaptığı araştırmalarla bu sürece önemli katkılar sundu. Öte yandan İstasyon, tohum ıslahı konusunda modern teknikler ve pazara yönelik rasyonel üretim anlayışının tarım alanına yayılmasında önemli ölçüde etkili oldu

Anahtar Kelimeler

Tohum ıslahı, kırsal kalkınma, tarımsal araştırma, Ankara Tohum Islahİstasyonu, Türkiye Cumhuriyeti

Etik Beyan

none

Destekleyen Kurum

none

Kaynakça

• Aksel, R. (1947). Gübre denemelerini uzun parsel standart metodu ile yapmak doğru mudur? Ziraat Dergisi. 84.
• Anonim. (1931). İhtisas raporları: 1931 birinci ziraat kongresi. Ahmet İhsan Basımevi.
• Anonim. (1931, Ağustos 20). Ankara tohum ıslah istasyonu nasıl çalışır? Cumhuriyet.
• Anonim. (1932, Şubat 21). İlk tohum kongresi. Cumhuriyet.
• Anonim. (1935). Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) dördüncü büyük kurultayı görüşmeleri tutulası. Ulus Basımevi.
• Anonim. (1936). Son cumhuriyet yılında ziraatimiz, 29. Ulus.
• Anonim. (1938). Türk ziraat tarihine bir bakış. Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayınları.
• Anonim. (1938). Türkiye’nin ziraat bölgeleri. Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayınları
• Anonim. (1938). Zirai tetkik ve araştırma müesseseleri raporu. Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayınları.
• Anonim. (1948). 1948 yılı ıslahçılar toplantısı sonunda hazırlanan raporun özetidir. T.C. Tarım Bakanlığı Dergisi. 10.
• Anonim. (1954). Zirai araştırma enstitüsü Ankara senelik rapor 1952–1953. Ankara Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Anonim. (1968). Devlet üretme çiftlikleri genel müdürlüğü ve üzerinde çalıştığı plan, program ve projeler. Güzel Sanatlar Matbaası.
• Anonim. (1991). Tarla bitkileri merkez araştırma enstitüsü. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Anonim. (2014). Tarla bitkileri merkez araştırma enstitüsü müdürlüğü 2014 yılı çeşit kataloğu. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
• Bağcı, S. A., & Yılmaz, K. (2016). Türkiye tohumculuk sektöründeki gelişmeler ile bu gelişmelerin sertifikalı tohumluk kullanımına ve verim üzerine muhtemel etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25, 299–299. [CrossRef]
• Başal, H. (1961). Orta Anadolu’daki hububat mahsullerinin tehlikeli haşeresi kımıl, (Aelia Rostrata). Koruma.
• Berkmen, N. (1931). Tohum ıslahı. İhtisas raporları: 1931 birinci ziraat kongresi. Ahmet İhsan Basımevi.
• Berkmen, N. (1933). Ankara tohum ıslah istasyonu. Ziraat Gazetesi.
• Berkmen, N. (1943). Ziraatte derinlik denemesi. Ziraat Dergisi.
• Berkmen, N., & Aksel, R. (1946). Kök sakızı üzerinde çalışmalar. Tarım Bakanlığı Neşriyatı.
• Berkmen, N. (1948a). Orta Anadolu’da kuraklık. T.C. Tarım Bakanlığı Dergisi.
• Berkmen, N. (1948b). Orta Anadolu’da nadas nasıl ve ne zaman yapılmalıdır? Çiftçi Dergisi.
• Berkmen, N. (1950). Orta Anadolu ziraatinde fosforun ehemmiyeti. Ziraat Dergisi.
• Berkmen, N. (1952). Köylü vatandaş fosforlu gübre kullan. Ankara Tohum Islah İstasyonu Yayını.
• Berkmen, N. (1952). Orta Anadolu’da 1950- 1951 kimyevî gübre denemeleri. Ankara Tohum Islah ve Deneme İstasyonu Yayınları.
• Berkmen, N. (1969). Ankara zirai araştırma enstitüsü çalışmaları (1931–1960). Ankara Basım ve Ciltevi.
• Çağlar, K. Ö. (1930, Eylül). Ziraat kongrası. Ziraat Gazetesi.
• Çağlar, K. Ö. (1940, Temmuz 21). Ankara tohum ıslah istasyonu. Ulus.
• T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Dosya No: 30-18-1-2, Yer No: 132-59-12, 25.07.1953.
• T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Dosya No: 30-18-1-2, Yer No: 127-74-2, 16.10.1951.
• T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı, Türk Diplomatik Arşivi. Dosya No: 501, Yer No: 32138-127043-47, 04.07.1953.
• Günay, B. (1959). Tohumluk kontrol ve sertifikasyonu ve bu sistemdeki prensipler. Ziraat Dergisi.
• Karatay, S. (1953, Haziran). Devlet üretme çiftlikleri teşkilatı ve çalışmalarına toplu bir bakış. Türkiye Ziraat Mecmuası.
• Kırkpınar, N. (2019). Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından Türkiye’de tarım ve çiftçi örgütlenmesi (1960–1965). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kırkpınar, N. (2022). Türkiye’de zirai eğitim (1923–1963) (Yayınlanmamış doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kün, E. (1989). Türkiye’de çeşit geliştirme çalışmaları. Ankara: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayınları.
• Matbaası, T. B. M. M. (1341). Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) zabıt ceridesi. Devre, 2, 77.
• Perrin, O. (1341a). Islah-ı büzur mütehassısı İsviçreli mösyö Odet Perrin’in Eskişehir, Konya, Adana, Aksaray, Kayseri, Çorum havalisinde tedkikat-ı ziraiye raporudur. Ziraat Vekâleti Mecmuası, 2, 5.
• Perrin, O. (1341b). Eskişehir’de bir ıslah-ı büzur ve kontrol istasyonu (laboratuvarı) tesisatına ait proje. Ziraat Vekâleti Mecmuası, 5.
• Şenocak, C. (1959). Zirai koordinasyon toplantısı. Türkiye ziraat Mecmuası. Topal, C., ve ark. (2015). Ulusal hububat konseyi arpa-çavdar-yulaf-tritika le raporu. Ankara.
• Weniger, F. C. (1935). Türkiye genel ziraatinin temelleri. Köy Hocası Matbaası.
• Yalvaç, K. (2018). TÜRKTED: Tohumculukta 33’üncü yıl. Tohum.
• Yaşar, M. (1341, Ağustos). Ziraatin tevsii ve ıslahı lüzumu. Ziraat Vekâleti Mecmuası.
• Yazıcıoğlu, A. A., & Berkmen, T. N. (1961). Ankara ekolojik şartlarında yabancı biralık arpalar. Ziraat Vekâleti Neşriyatı.
• Yazman, A. T. (1940). Ankara tohum ıslah ve deneme istasyonu. İktisadi Yürüyüş.
• Yurtoğlu, N. (2017). Demokrat Parti döneminde tarım politikaları ve siyasal, sosyal ve ekonomik hayata tesirleri (1950–1960). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.