SPOR YAPAN VE YAPMAYAN ERGENLERİN AKILDIŞI İNANÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 41 - 52, 05.07.2018

Osman Urfa , F. Hülya Aşçı

Öz

Bu çalışmanın amacı
ergenlerin spor yapıp yapmama durumuna göre akıl dışı inançlarının (başarı
talebi, rahatlık talebi, saygı talebi) karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya 10-14
yaşları arasında 109 erkek (x_yaş= 12.87±0.99), 99 kız (x_yaş= 12.84±1.05) olmak üzere toplam 208 (x_yaş= 12.86±1.02) ergen
katılmıştır. Araştırmaya katılan ergenlerin 74’ü aktif olarak lisanslı sporcuyken,
134’ü spor yapmamaktadır. Veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve
“Ergenler için Mantıkdışı İnançlar Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde
Çok Değişkenli Varyans Analizi  (MANOVA)
kullanılmıştır. MANOVA sonuçlarına göre; akıl dışı inançlar üzerinde cinsiyet x
spor yapma ortak etkisi anlamlı değildir (Wilks’λ= .99; F_{(3, 204)}=.09,
p>.05, ƞ²=.001). Öte yandan, 
ergenlerin akıl dışı inançları cinsiyete (Wilks’λ= .95; F_{(3, 204)}=3.35,
p<.05, ƞ²=.05) ve spor yapma durumuna (Wilks’λ= .91; F_(3,
204)=6.39, p<.01, ƞ²=.09) göre anlamlı farklılık
göstermektedir. Hangi bağımlı değişkenin çok değişkenli farklılığa katkı
sağladığını anlamak için yapılan univariate analiz sonucunda saygı talebi alt
boyutunda kızların puanları erkeklerden daha yüksek bulunuştur (F_{(1, 204)}=
6.60, p<.05, η²=.03). Spor yapma durumuna göre başarı talebi (F_(1,
204)= 7.24, p<.05, η²=.03), rahatlık talebi (F_{(1, 204)}=
5.79, p<.05, η²=.03), saygı talebi (F_{(1, 204)}= 9.74,
p<.05, η²=.05) ve toplam akıldışı inanç (F_{(1, 204)}= 17.48,
p<.05, η²=.08) puanlarında anlamlı farklılık vardır. Tüm alt
boyutlarda, spor yapanların akıldışı inanç puanları spor yapmayanlara göre daha
yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak ergenlerin cinsiyetine ve spor yapıp yapmama
durumuna göre akıl dışı inançları farklılaşmaktadır. Özellikle spor yapan
ergenlerin akıldışı inançlarının spor yapmayanlara göre daha yüksek çıkması,
ergen sporcularla yapılacak olan uygulamalı spor psikolojisi çalışmaları
açısından yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akıldışı İnanç, Ergen Sporcu, Spor

Kaynakça

• Burger, J. M., (2006): Personality. İ.D. Erguvan Sarıoğlu (Çev Ed). Kişilik İstanbul, Kaknüs.
• Büyüköztürk, Ş., (2012): Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi.
• Chang, E. C., & D'Zurilla, T. J., (1996): Irrational beliefs as predictors of anxiety and depression in a college population. Personality and Individual Differences, 20(2), 215-219.
• Cunningham, R., & Turner, M. J., (2016): Using Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) with Mixed Martial Arts (MMA) athletes to reduce irrational beliefs and increase unconditional self-acceptance. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 34(4), 289-309.
• Çivitci, A., (2006): Ergenler için mantık dışı inançlar ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-80.
• Day, L., & Maltby, J., (2003): Belief in good luck and psychological well-being: The mediating role of optimism and irrational beliefs. The Journal of Psychology, 137(1), 99-110.
• Deen, S., Turner, M. J., & Wong, R. S., (2017): The Effects of REBT, and the use of credos, on irrational beliefs and resilience qualities in athletes. The Sport Psychologist, 31(3), 249-263.
• DiGiuseppe, R. A., & David, O. A., (2015): Rational Emotive Behavior Therapy. 155-216. In: HT Prout, AL Fedewa (Ed), Counseling and Psychotherapy with Children and Adolescents: Theory and Practice for School and Clinical Settings. John Wiley and Sons.
• Dryden, W., (2006): First Steps in REBT: A Guide to Practicing REBT in Peer Counseling. Albert Ellis Institute, New York, NY.
• Dryden, W., (2009): Understanding Emotional Problems: The REBT Perspective. Routledge.
• Dryden, W., & Branch, R., (2008): Fundamentals of Rational Emotive Behaviour Therapy: A Training Handbook. John Wiley & Sons.
• Dudău, D. P., Sfeatcu, I. R., Sfeatcu, C., & Dumitrache, M. A., (2015): Professional stress in relation to anxiety, depression and irrational beliefs among dental and psychotherapy students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 187, 158-162.
• Elko, P. K., & Ostrow, A. C., (1991): Effects of a rational–emotive education program on heightened anxiety levels of female collegiate gymnasts. The Sport Psychologist, 5(3), 235-255.
• Ellis, A., (1995): Changing Rational-Emotive Therapy (RET) to Rational Emotive Behavior Therapy (REBT). Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 13(2), 85-89.
• Ellis, A., (2002): The Role of Irrational Beliefs in Perfectionism. 217-229. In: GL Flett, PL Hewitt (Ed), Perfectionism: Theory, Research, and Treatment. American Psychological Association. Washington, D.C.
• Ellis, A., David, D., & Lynn, S. J., (2009): Rational and Irrational Beliefs: A Historical and Conceptual Perspective. 3-22. In: D David, SJ Lynn, A Ellis (Ed), Rational and Irrational Beliefs: Research, Theory, and Clinical Practice. Oxford University Press.
• Fives, C. J., Kong, G., Fuller, J. R., & DiGiuseppe, R., (2011): Anger, aggression, and irrational beliefs in adolescents. Cognitive Therapy and Research, 35(3), 199-208.
• Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, K. R., & Koledin, S., (1991): Dimensions of perfectionism and irrational thinking. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 9(3), 185-201.
• Gonzalez, J. E., Nelson, J. R., Gutkin, T. B., Saunders, A., Galloway, A., & Shwery, C. S., (2004): Rational emotive therapy with children and adolescents: A meta-analysis. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 12(4), 222-235.
• MacInnes, D., (2003): Evaluating an assessment scale of irrational beliefs for people with mental health problems. Nurse Researcher, 10(4), 53-67.
• Malouff, J. M., Schutte, N. S., & McClelland, T., (1992): Examination of the relationship between irrational beliefs and state anxiety. Personality and Individual Differences, 13(4), 451-456.
• Sirard, J. R., Pfeiffer, K. A., & Pate, R. R., (2006): Motivational factors associated with sports program participation in middle school students. Journal of Adolescent Health, 38(6), 696-703.
• Steinberg, L., (2007): Adolescence. F. Çok (Çev Ed), Ergenlik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Szentagotai, A., & Jones, J., (2009): The Behavioral Consequences of Irrational Beliefs. 75-97. In: D David, SJ Lynn, A Ellis (Ed), Rational and Irrational Beliefs: Research, Theory, and Clinical Practice. Oxford University Press.
• Turner, M. J., & Allen, M. S., (2018): Confirmatory factor analysis of the irrational Performance Beliefs Inventory (iPBI) in a sample of amateur and semi-professional athletes. Psychology of Sport and Exercise, 35, 126-130.
• Turner, M. J., Allen, M. S., Slater, M. J., Barker, J. B., Woodcock, C., Harwood, C. G., & McFayden, K., (2016): The development and initial validation of the irrational performance beliefs inventory (iPBI). European Journal of Psychological Assessment, 1-7. doi: 10.1027/1015-5759/a000314
• Turner, M. J., & Barker, J. B., (2013): Examining the efficacy of rational-emotive behavior therapy (REBT) on irrational beliefs and anxiety in elite youth cricketers. Journal of Applied Sport Psychology, 25(1), 131-147.
• Turner, M. J., Slater, M. J., & Barker, J. B., (2014): Not the end of the world: The effects of Rational-Emotive Behavior Therapy (REBT) on irrational beliefs in elite soccer academy athletes. Journal of Applied Sport Psychology, 26(2), 144-156.
• Ugwoke, S. C., Eseadi, C., Igbokwe, C. C., Gertrude, T. U., et al (2017): Effects of a rational-emotive health education intervention on stress management and irrational beliefs among technical college teachers in Southeast Nigeria. Medicine, 96(31), 1-6.
• Vîslă, A., Flückiger, C., Holtforth, M. G., & David, D., (2016): Irrational beliefs and psychological distress: A meta-analysis. Psychotherapy and psychosomatics, 85(1), 8-15.
• Weinberg, R., & Gould, D., (2015): Foundation of Sport Exercise Psychology. M Şahin, Z Koruç (Çev Ed), Spor ve Egzersiz Psikolojisinin Temelleri. Ankara: Nobel Yayın.
• Wood, A. G., Barker, J. B., & Turner, M. J., (2017): Developing performance using rational emotive behavior therapy (REBT): A case study with an elite archer. The Sport Psychologist, 31(1), 78-87.
• Wood, A. G., Barker, J. B., Turner, M. J., & Sheffield, D. (2018): Examining the effects of rational emotive behavior therapy on performance outcomes in elite paralympic athletes. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 28(1), 329-339.
• Xu, L., & Liu, H., (2017): Effects of Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) intervention program on mental health in female college students. Neuro Quantology, 15(4), 156-161.
• Yıkılmaz, M., & Hamamcı, Z., (2011): Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 54-63.
• Yılmaz, B. Ş., & Duy, B., (2013): Psiko-eğitim uygulamasının kız öğrencilerin benlik saygısı ve akılcı olmayan inançları üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 68-81.